دوره‌ات گذشته مربی!
مسئله‌های ازرده‌خارج و راه‌حل‌های ازرده‌خارج!
نمایندگان مجلس طرح «استفاده بهینه از اشیای باستانی و گنج‌ها» را این روزها روی میز تصمیم‌گیری دارند. طرحی که ادعا دارد از طریق ایجاد بازاری برای خرید و فروش اشیای باستانی و گنج‌ها به دنبال تبدیل‌شدن ایران به هاب منطقه‌ای خرید و فروش آثار باستانی و ورود ارز به کشور است.
برداشت اول
نمایندگان مجلس طرح «استفاده بهینه از اشیای باستانی و گنج‌ها» را این روزها روی میز تصمیم‌گیری دارند. طرحی که ادعا دارد از طریق ایجاد بازاری برای خرید و فروش اشیای باستانی و گنج‌ها به دنبال تبدیل‌شدن ایران به هاب منطقه‌ای خرید و فروش آثار باستانی و ورود ارز به کشور است. درحقیقت محدودیت‌های مربوط به خرید و فروش اشیای تاریخی برداشته می‌شود. این طرح اما در جامعه باستان‌شناسی و میراث فرهنگی واکنش‌های شدیدی را برانگیخت. ترس خبرگان آن بود که این قانون زمینه‌ساز خروج آثار باستانی از ایران شود. ترسی که با توجه به توانمندی ساختار بوروکراسی ایران کاملا بجاست.
برداشت دوم
چهار موزه اصلی ایتالیا برنامه خود را برای انتشار و فروش آثار خود به‌صورت توکن NFT اعلام کردند. موزه هرمیتاژ
(Hermitage) سن‌پترزبورگ نیز با همکاری بایننس (Binance) اقدام به عرضه توکن آثاری از داوینچی و مونه کرد. موزه‌های بزرگ دنیا در دو سال اخیر و با گسترش بازار «توکن‌های غیرقابل معاوضه» یا NFT اقدام به استفاده از این فناوری در عرضه آثار خود کرده‌اند.
مهارت نوشدن
توسعه فناوری‌های نوین منجر به بازتعریف تمامی مفاهیم قدیمی شده است و به این ترتیب همراه با زایش هر فناوری، ابزارهای بشر و فهم او از پدیده‌ها نیز تغییر می‌کند. نه‌تنها ابزارهای جدید مدل‌های کسب‌وکار یا نحوه بهره‌برداری از یک اثر را تغییر می‌دهد، بالاتر از آن مفاهیم جدیدی است که با هر فناوری زاییده یا بازتعریف می‌شود. حقوق مالکیت فکری (IPR) یکی از همان مفاهیم کلیدی است که در دنیای اینترنت در حال پوست‌انداختن و تحول و در نهایت بازتعریف است. ابزارهایی مانند «توکن‌های غیرقابل‌معاوضه» (NFT) در سال‌های آینده مهم‌ترین ابزار حفاظت از حقوق مالکیت فکری خواهد بود. در حقیقت موزه‌های بزرگ دنیا به دلایل مختلفی مانند موارد زیرساخت در حال یافتن راه‌هایی برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های فناوری‌های جدید مانند NFT هستند:
1- امکان حفاظت از مالکیت‌های فکری آثار خود
2- امکان عرضه آثار ملی در بازار جهانی، بدون واگذاری مالکیت آن اثر به دیگری
3- زمینه‌سازی برای بهره‌گیری از آثار ملی در محصولات فناوری اطلاعات مانند بازی‌های رایانه‌ای
4- ایجاد کانال درآمدی جدید برای موزه‌ها
5- توسعه سازوکاری جدید برای اصالت‌سنجی آثار.
به‌این‌ترتیب موزه‌ها نیز مانند سایر نهادها نیاز به نوشدن دارند. درست در زمانی که موزه‌های پیش‌رو جهانی در حال یافتن زمینه‌های جدید هستند، قانون‌گذاران و سیاست‌گذاران ایرانی
در حال بررسی طرحی هستند که صرف‌نظر از درست یا نادرست بودنش، اساسا تاریخ انقضای این تصمیم‌گیری‌ها مدت‌هاست که سررسیده است. همین که مجلس قانون‌گذاری سرگرم مسئله‌ای است که به زمانه حال ارتباطی ندارد، به اندازه کافی تأسف‌برانگیز است. آنان به اندازه‌ای از فهم دنیای جدید دور هستند که هنوز خیال می‌کنند با آزادسازی خرید و فروش آثار باستانی می‌توانند هاب منطقه‌ای شوند! آنان هنوز متوجه نشده‌اند که روندهای جهانی در این حوزه بیش از هر چیزی بر پایه فناوری است.
چارچوب‌بندی
سیاست‌گذار ایرانی نه‌تنها ارتباطش را با جامعه از دست داده بلکه ارتباطش را با فناوری و نوآوری نیز از دست داده است؛ آن‌هم در عصر فناوری. در روزگاری که تصمیم‌گیری درباره اغلب موضوعات دارای جنبه‌های فناورانه است، سیاست‌گذار ایرانی هنوز فناوری را وارد تحلیل‌هایش نکرده است. درحقیقت مروری بر همین طرح استفاده بهینه از اشیای باستانی و گنج‌ها کافی است تا نشان دهد بیش از ترس از خروج آثار باستانی و کهنه، باید از تفکرات باستانی و کهنه ترسید؛ تفکراتی که همواره سرگرم «مسئله‌هایی قدیمی» با «راه‌حل‌های قدیمی» هستند. این نگاه‌های از رده خارج‌شده بیش از طرح‌هایی که می‌بینیم، خطرناک هستند. نگاه از رده خارج است که هر روز به اسم یک طرح، در حال نادیده‌گرفتن آینده و توسعه ایران است. پیشنهاد می‌شود که وزارت میراث به‌سرعت پیش‌نویس لایحه انتشار NFT آثار باستانی ایرانی را منتشر کند. شاید زمان آن رسیده است که به‌جای پرداختن به مسئله‌های قدیمی، هر طرح از رده خارج‌شده‌ای را بهانه‌ای کنیم برای کمی نگاه رو به جلو و کمی نگاه بلندمدت‌تر!
