احکام صیغه یا ازدواج موقت در اسلام

تاریخچه عقد موقت

اگر به کتب تاریخی اسلام نگاهی بندازیم، متوجه می شویم که پیشینه صیغه موقت به دوران پیامبر اسلام باز می گردد. البته بعد از او نیزعقد ازدواج رواج داشته است، تا اینکه در زمان خلیفه دوم مسلمین، ممنوع اعلام شد؛ البته در مذهب شیعه، عقد موقت مشروع و حلال شمرده شده است.

حکم صیغه در اسلام چیست

هر چند مسلمانان در مورد جواز عقد موقت یا صیغه در زمان پیامبر اتفاق نظر دارند؛ اما در مورد جواز آن پس از او اختلاف نظرهایی وجود دارد. به جز شیعیان که به جواز و مشروعیت عقد موقت، اعتقاد دارند، اهل تسنن و سایر مذاهب اسلامی همچون اباضیه، زیدیه و اسماعیلیه بر این باورند که آیه عقد موقت نسخ شده و به همین جهت، عقد موقت ممنوع است.

تفاوت های عقد موقت و عقد دائم

بین عقد موقت و عقد دائم تفاوت های وجود دارد که از جمله مهم ترین آن ها می توان به محدود و غیر دائم بودن مدت عقد، عدم توارث یا ارث بری زوجین از یکدیگر، لزوم تعیین مهریه و تعیین و ذکر مدت در عقد موقت، وجود فسخ عقد موقت به جای طلاق گرفتن و تفاوت در برخی از مدت های تعیین شده برای عده نگه داشتن اشاره کرد.

شرایط صیغه در اسلام

برای عقد موقت شرایطی وجود دارد که این شرایط، به شرح زیر است:

  شرایط ایجاب و قبول

عقد موقت همچون سایر عقود از ایجاب و قبول تشکیل شده است. ایجاب باید با یکی از الفاظ «زَوَّجْتُک»، «مَتَّعْتُک» یا «أَنْکحْتُک» باشد و عقد با الفاظ دیگر، تحقق نمی یابد. قبول نیز با الفاظی همچون «قَبِلْتُ النِّکاحَ» یا «قَبِلْتُ» محقق می شود.

  شرایط زوجین

ازدواج موقت، تنها میان مرد و زن مسلمان و همچنین میان مرد مسلمان و زن اهل کتاب صحیح است. (ازدواج موقت زن مسلمان با مرد اهل متاب، جایز نیست)

  شرایط مدت

عقد موقت زمانی صحیح است که مدت آن ذکر شود؛ در غیر این صورت، عقد دائم محسوب خواهد شد. این مدت باید واضح، مشخص و غیر مبهم باشد.

 شرایط مهریه

در عقد موقت باید مهریه تعیین و ذکر گردد؛ وگرنه آن عقد صحیح نخواهد بود. در مورد مهریه در عقد موقت، زن به مجرد عقد، مالک مهر می‌ شود، اما زمانی مالک تمام مهریه می‌ شود که نزدیکی هم (دخول) صورت بگیرد. اگر مرد قبل از نزدیکی، باقیمانده مدت عقد را ببخشد، او باید نصف مهریه را به زن پرداخت کند.

نکاتی در مورد عقد موقت

در ازدواج موقت، طلاق وجود ندارد و جدایی با تمام شدن مدت یا بخشیدن آن توسط مرد، محقق خواهد شد.

همان طور که در عقد دائم، جمع میان دو خواهر جایز نیست، در عقد موقت نیز همین حکم جاری است.

تجدید عقد موقت با زن یا تبدیل آن به عقد دائم، پیش از تمام شدن یا بخشیدن مدّت عقد موقت پیشین، صحیح و جایز نیست.

خواستگاری کردن از زوجه موقت، برای دیگران حرام است. (همانند عقد دائم)

زنای با زوجه موقت دیگری، موجب حرمت ابدی است. (همانند عقد دائم)

عده‌ در عقد موقت

عده به معنای مدت زمانی است که تا انقضای آن، زنی که عقد نکاح او به هر دلیل منحل شده است، نمی ‌تواند شوهر دیگری اختیار کند. در صورتی که زمان عقد موقت به پایان برسد و  یا با فسخ یا بخشش مدت، عقد منحل شود، مدتی که زن باید عده نگه دارد، دو بار قاعدگی و پاک شدن (دو طهر) است. در این مورد در صورتی که زن به دلیل یائسگی،  عادت ماهانه نبیند، مدت عده ۴۵ روز است. در ازدواج موقت، اگر زن باردار باشد، باید تا پایان وضع حمل، عده نگه دارد. همچنین در ازدواج موقت، عده زنی که شوهرش فوت کرده، چهار ماه و ده ‌روز خواهد بود.

پرسش و پاسخ

• عقد موقت یا صیغه چیست؟ عقد موقت به نوعی از ازدواج گفته می شود که طرفین برای مدت محدود و با مهریه معلوم، با یکدیگر ازدواج می کنند.
• حکم عقد موقت در اسلام چیست؟ فقهای امامیه )شیعیان) را جایز و مشروع می دانند و بر خلاف آن ها، اهل تسنن و سایر مذاهب اسلامی همچون اباضیه، زیدیه و اسماعیلیه آن را ممنوع و غیر جایز می دانند.
• آیا در عقد موقت، عده وجود دارد؟ بله. عده پایان مدت، فسخ و بذل نکاح موقت، دو طهر، عده وفات شوهر چهار ماه و ده روز، عده زن باردار تا پایان وضع حمل، عده وفات شوهر و عده زنی که به علت یائسگی، عادت ماهیانه نبیند، ۴۵ روز است.