چالش‌های انتخاب جانشین «استولتنبرگ»
درحالیکه رهبران کشورهای ناتو از روز گذشته در لیتوانی گرد هم آمدند تا درباره موضوعات مختلفی ازجمله جنگ اوکراین با یکدیگر بحث و گفت‌وگو کنند، یک مسئله در دستور کار این نشست قرار ندارد و آن‌هم انتخاب یک جانشین برای ینس استولتنبرگ به‌عنوان دبیرکل ناتو است.
درحالیکه رهبران کشورهای ناتو از روز گذشته در لیتوانی گرد هم آمدند تا درباره موضوعات مختلفی ازجمله جنگ اوکراین با یکدیگر بحث و گفت‌وگو کنند، یک مسئله در دستور کار این نشست قرار ندارد و آن‌هم انتخاب یک جانشین برای ینس استولتنبرگ به‌عنوان دبیرکل ناتو است.
دبیرکل نروژی ناتو که پیش‌تر اعلام کرده بود قصد دارد از سمت خود کناره‌گیری کند، برای دومین بار برای یک دوره یک‌ساله همچنان در این جایگاه حضور خواهد داشت و بنا شد در سال ۲۰۲۴ فرایند انتخاب دبیرکل جدید برای این ائتلاف انجام شود. موکول‌کردن این فرایند به سال ۲۰۲۴ احتمالا از آن نظر انجام می‌شود که در آن زمان انتخابات پارلمان اروپا برگزار می‌شود و احتمال تغییر مجدد بسیاری از مشاغل و جایگاه‌های اصلی در اتحادیه اروپا وجود دارد. شایعه شده بسیاری از رهبران اروپایی ازجمله اورزولا فن در لاین، رئیس فعلی کمیسیون اتحادیه اروپا، ازجمله گزینه‌هایی هستند که می‌توانند به‌عنوان جانشین احتمالی استولتنبرگ فعالیت کنند.
با این حال اتفاقی که باعث شده انتخاب جانشین برای استولتنبرگ دشوار باشد، عملکرد خوب و قابل قبول او نزد کشورهای عضو بوده است. دبیرکل ناتو که به صورت تاریخی همواره به یک اروپایی داده شده، وظیفه دارد با گفت‌وگوهای دیپلماتیک رسمی و غیررسمی بین کشورهای عضو دیدگاه‌های طرفین را به یکدیگر نزدیک کند. با توجه به ادامه جنگ روسیه و اوکراین نقش و وظیفه دبیرکل ناتو هم بیش از شرایط عادی است.
برونو لته، کارشناس ارشد صندوق مارشال آلمان، به یورونیوز می‌گوید: «جست‌وجو برای انتخاب دبیرکل ناتو نه یک فرایند رقابتی بلکه یک روند سیاسی است و برای این منظور باید طیف وسیعی از منافع کشورهای عضو در نظر گرفته شود. طبیعی است که برای این منظور کشورهای عضو در روندهایی دیپلماتیک با یکدیگر می‌جنگند تا اولویت‌های خود را پیگیری و شانس نامزد مدنظر خود را برای تصدی این پست افزایش دهند. مسئولیت تمدیدشده استولتنبرگ احتمالا به ما می‌گوید که درون ناتو درباره اینکه چه کسی به‌عنوان دبیرکل بعدی انتخاب شود، اتفاق نظری وجود نداشته است؛ مسئله‌ای که می‌تواند نگران‌کننده باشد».
درحالیکه این جایگاه بر اساس اجماع میان کشورها تعیین می‌شود، تأیید واشنگتن بسیار مهم است و نامزدی که برای این سمت انتخاب می‌شود، باید در نهایت از طرف رئیس‌جمهوری آمریکا تأیید شود.
به‌عنوان مثال پیش‌از‌این ریشی سوناک، نخست‌وزیر بریتانیا، پیشنهاد داده بود بن والاس، وزیر دفاع بریتانیا، برای این سمت نامزد شود؛ اما پس از آنکه مشخص شد بریتانیا برنامه آموزش خلبانی روی جت‌های اف-۱۶ آمریکایی برای خلبانان اوکراینی ترتیب داده، بدون اینکه با آمریکا درباره آن مشورت کند، نامزدی او برای دبیرکلی ناتو از سوی بایدن رد شد. در همین حال بسیاری می‌گویند بایدن از اورزولا فن در لاین، رئیس کنونی کمیسیون اروپا، حمایت می‌کند. او که پیش‌تر وزیر دفاع آلمان بوده، تجربیات و سابقه موفقی در زمینه جلب حمایت یکپارچه اروپا از اوکراین داشته است.
اگر فن در لاین تصمیم بگیرد که برای پست ریاست کمیسیون اروپا نامزد نشود یا نتواند حمایت اکثریت را در پارلمان اروپا کسب کند، می‌توان این متحد پیشین آنگلا مرکل را گزینه محتمل تصدی دبیرکلی ناتو دانست. با این حال برخی از کشورهای عضو ناتو به دلیل عملکرد او به‌عنوان وزیر دفاع آلمان، شدیدا با انتصاب فن در لاین برای دبیرکلی ناتو مخالف هستند.
حمایت از دبیرکل زن
درعین‌حال حضور فن در لاین می‌تواند کسانی را که خواستار نقش‌آفرینی بیشتر زنان هستند، راضی کند و این در حالی است که اوضاع برای او به نسبت دیگر رهبران زن بهتر است. پیش‌تر مته فریدریکسن، نخست‌وزیر دانمارک، در سفری به واشنگتن که به نظر می‌رسید یک مصاحبه کاری با جو بایدن و سازمان سیا بوده، شرکت کرد؛ اما گزارش‌ها حاکی از آن است که او نتوانسته رضایت واشنگتن را جلب کند.
دانمارک هرچند یکی از حامیان جدی حمایت از اوکراین است؛ اما بودجه نظامی این کشور بسیار کم است و تنها ۱.۳۸ درصد تولید ناخالص داخلی دانمارک را تشکیل می‌دهد و این بسیار کمتر از دو درصدی است که ناتو بر آن تأکید دارد.
درعین‌حال نام افراد دیگری مانند اینگریدا سمونیت، نخست‌وزیر لیتوانی و کایا کالاس، نخست‌وزیر استونی، نیز در برخی از رسانه‌ها به‌عنوان نامزدهای احتمالی مطرح شده است.
اما یک رهبر از یک کشور شرقی ممکن است خطر تشدید تنش با روسیه را افزایش دهد. کالاس منتقد صریح کرملین است که بارها بروکسل را برای اعمال تحریم‌های شدیدتر علیه روسیه تحت فشار قرار داده است. با توجه به موضع جنگ‌طلبانه دولت شیمونیته در قبال پکن، انتصاب یک لیتوانیایی هم می‌تواند روابط چین و ناتو را تحت تنش بیشتری قرار دهد.
وقتی صحبت از رهبری خونسرد در مواقع بحران به میان می‌آید، احتمالا بسیاری به یاد استولتنبرگ می‌افتند. او که فرستاده پیشین سازمان ملل در آب و هوا و نخست‌وزیر نروژ بود، یک دیپلمات کارکشته و میانجی باتجربه است. او همچنین در جوانی یک فعال ضد جنگ بود و اعتراف کرده است که در اعتراض به جنگ ویتنام در دهه ۱۹۷۰ به سفارت آمریکا سنگ پرتاب کرده است. او با موفقیت ائتلاف را در طول یکی از بزرگ‌ترین تهدیدات امنیتی در تاریخ خود، با وجود دیدگاه‌های متفاوت درباره میزان حمایت ائتلاف از اوکراین، متحد نگه داشته است و همین مسئله باعث شده تا بسیاری بر نیاز این ائتلاف به تجربه او تأکید داشته باشند.
قبل از حمله روسیه به اوکراین، او همچنین با شورش در ائتلاف با موفقیت مقابله کرد؛ از تهدیدهای دونالد ترامپ برای خروج تا انتقادات مکرون که ناتو را به مرگ مغزی متهم کرده بود. او اکنون باید یک مسئولیت بزرگ را که قطعی‌شدن حضور سوئد در ناتو است، به سرانجام برساند. درحالیکه هیچ بحثی درباره جانشین احتمالی در نشست ویلنیوس انجام نخواهد شد، رهبران بدون‌شک به دنبال نامزدی خواهند بود که بتواند وحدت اتحاد را در زمان جنگ حفظ کند. استولتنبرگ در ماه فوریه در پاسخ به این سؤال که چه توصیه‌ای به جانشین خود خواهد کرد، پاسخ داد: «حفظ‌کردن اروپا و آمریکای شمالی در کنار یکدیگر».
