سؤالات بدون پاسخ درباره انفجار استانبول
بعد‌از‌ظهر 13 نوامبر، انفجاری خیابان استقلال در منطقه تجاری و پرازدحام استانبول را به لرزه درآورد و دست‌کم شش کشته و ۸۱ نفر زخمی بر جای گذاشت. پس از چند ساعت، وزارت کشور ترکیه اعلام کرد بیش از ۴۰ نفر را به ظن دستداشتن در این انفجار بازداشت کرده است.
بعد‌از‌ظهر 13 نوامبر، انفجاری خیابان استقلال در منطقه تجاری و پرازدحام استانبول را به لرزه درآورد و دست‌کم شش کشته و ۸۱ نفر زخمی بر جای گذاشت. پس از چند ساعت، وزارت کشور ترکیه اعلام کرد بیش از ۴۰ نفر را به ظن دستداشتن در این انفجار بازداشت کرده است. سلیمان سویلو، وزیر کشور ترکیه، خبر داد یک زن که بمب را در خیابان استقلال کار گذاشته بود، در میان بازداشت‌‌شدگان است. سویلو افزود این زن اهل سوریه و مرتبط به حزب کارگران کردستان است. دولت ترکیه جدایی‌طلبان کرد، به‌ویژه حزب کارگران کردستان را که از چهار دهه قبل به این سو مشغول مبارزه مسلحانه علیه آنکاراست، سازمان‌های تروریستی می‌خواند و آنها را تهدیدی برای امنیت ملی ترکیه می‌داند. دو هفته از این انفجار می‌گذرد و ابهام‌ها درباره این انفجار و ادعاهای ترکیه سر جای خود باقی مانده است.
با وجود اینکه دولت ترکیه سازمان‌های کردی را به دستداشتن در این انفجار متهم می‌کند و به‌رغم اینکه بسیاری از مردم ترکیه این ادعای دولت را تأیید می‌کنند، اما چند پرسش اساسی در اینجا مطرح می‌شود که تاکنون بی‌پاسخ مانده است. پرسش نخست این است که اگر عامل انفجار یک زن تروریست آموزش‌دیده در ارتباط با فناوری بمب است و بیش از یک سال می‌شود که در ترکیه اقامت دارد، چگونه به دوربین‌های مداربسته‌ای که از تحرکات همگان عکس برمی‌دارند، توجهی نمی‌کند و پس از کارگذاشتن بمب، یک‌راست به آپارتمان خود برمی‌گردد تا فورا به دست پلیس بازداشت شود؟ پرسش دوم این است که زن متهم با داشتن هویت عربی–سوری، چگونه می‌تواند مرتبط به حزب اتحاد دموکراتیک کردستان باشد؟ گذشته از آن، حزب یادشده هیچ‌گاه به ترکیه حمله نکرده و فعالیت‌هایش بر مبارزه علیه داعش متمرکز است. افزون بر آن، حزب کارگران کردستان و حزب اتحاد دموکراتیک کردستان دستداشتن در این انفجار را رد کرده‌اند؛ این در حالی است که پذیرفتن مسئولیت عملیات‌های تروریستی از طرف سازمان‌های تروریستی، به تحقق‌یافتن اهداف آنها کمک می‌کند. از همین‌رو، حزب کارگران کردستان مسئولیت همه عملیات‌های خود را در گذشته بر عهده گرفته است که ازجمله می‌توان به انفجار در استان مرسین در سپتامبر ۲۰۲۲ اشاره کرد.
البته پلیس ترکیه بسیار حرفه‌ای عمل کرد و توانست به‌سرعت زن سوری و تروریست احتمالی به نام «احلام البشیر» را بازداشت کند. دوربین‌ها هم از او در حالی که جلیقه‌ای بر تن داست، عکس‌برداری کرده‌اند. بر اساس گزارش‌ها، احلام البشیر اعتراف کرده نزد یگان‌های مدافع خلق کرد در سوریه که از پشتیبانی ایالات متحده آمریکا برخوردار است، آموزش‌های ویژه را دیده است. سلیمان سویلو، وزیر کشور ترکیه، گفته که دستور این اقدام تروریستی از عین‌العرب در خاک سوریه صادر شده است؛ جایی که حزب کارگران کردستان و یگان‌های مدافع خلق کُرد در آن مستقر هستند.
آمریکا پس از وقوع انفجار در خیابان استقلال استانبول، به دولت ترکیه پیام تسلیت فرستاد، ولی سلیمان سویلو به دلیل پشتیبانی واشنگتن از یگان‌های مدافع خلق و نیروهای دموکراتیک سوریه، پیام تسلیت آمریکا را نپذیرفت. بااین‌حال، از دید ناظران، این موضع ترکیه در برابر آمریکا مشکوک و سؤال‌برانگیز است. آنها می‌گویند نظرسنجی‌ها نشان داده است چهار عملیات نظامی سابق ترکیه در خاک سوریه، باعث افزایش محبوبیت اردوغان در افکار عمومی ترکیه شده است؛ اگرچه آخرین لشکرکشی ترکیه در پاییز گذشته به دلیل مخالفت روسیه و ایران متوقف شد. ناظران می‌افزایند از آنجا که ترکیه در حال حاضر در عراق مشغول عملیات است، بعید به نظر می‌رسد اقدام به راه‌اندازی عملیات نظامی جدیدی در خاک سوریه کند؛ به‌ویژه به این دلیل که سازمان‌های کُرد دستداشتن در انفجار استانبول را رد کرده‌اند. از این جهت دولت اردوغان به حمله سیاسی و تبلیغاتی علیه آمریکا پرداخته تا بتواند محبوبیت مردمی خود را افزایش دهد.
عبداللطیف سینر، از بنیان‌گذاران حزب عدالت و توسعه حاکم که تغییر موضع داد و به‌عنوان نماینده حزب مخالف وارد پارلمان شد، چندی پیش گفته بود اردوغان آماده است برای بقا در قدرت، کشور را به جنگ داخلی سوق دهد. در انتخابات ژوئن ۲۰۱۵ زمانی که حزب دموکراتیک خلق‌ها که از کردها حمایت می‌کرد، ۸۰ کرسی از ۵۵۰ کرسی پارلمان را به دست آورد و حزب عدالت و توسعه اکثریت اجمالی در پارلمان را از دست داد، اردوغان برای جلب افکار عمومی و کسب آرا، آتش جنگ را علیه حزب کارگران کردستان برافروخت، در نتیجه حزب عدالت و توسعه بار دیگر در انتخابات زودهنگام نوامبر ۲۰۱۵ اکثریت را به دست آورد.
حال این بحث در میان ناظران و تحلیلگران جریان دارد که اردوغان برای پیروزی در انتخابات ژوئن سال آینده، به چه ترفندهایی دست خواهد زد؟ این در حالی است که صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ها، از سال ۲۰۱۶ تاکنون در زندان به سر برده است و اکرم امام‌اوغلو، شهردار استانبول و رقیب نیرومند اردوغان، با چهار سال زندان و ممنوعیت از فعالیت سیاسی رو‌به‌روست. همچنین، دولت اردوغان برای لغو مصونیت پارلمانی کمال قلیچ‌دار‌اوغلو و ۶۴ نماینده دیگر، در حال برنامه‌ریزی است.
اندکی پیش‌تر از انتخابات محلی ترکیه در اواخر مارس ۲۰۱۴، نوار صوتی از یک جلسه امنیتی به بیرون درز کرد که گوشه‌ای از ترفندهای دولت اردوغان را نشان می‌داد. بر اساس نوار یادشده، در این جلسه امنیتی که با حضور احمد داود‌اوغلو، وزیر خارجه، فریدون سینیر‌اوغلو، معاون وزیر خارجه، یاسر گولر، معاون رئیس ستاد ارتش و هاکان فیدان، رئیس سازمان اطلاعات ترکیه، تشکیل شده بود، برای به‌راه‌اندختن یک عملیات ساختگی برنامه‌ریزی صورت گرفت تا بهانه توجیه‌پذیری برای حمله ارتش ترکیه به خاک سوریه باشد. اردوغان که در آن زمان نخست‌وزیر بود، افشای این نوار را محکوم کرد و آن را حقیرانه خواند، اما صحت آن را انکار نکرد.
در ارتباط با شانس انتخاباتی اردوغان، جریج کوبلی، نویسنده و تحلیلگر سیاسی، می‌نویسد: «اردوغان زمان محدودی برای بقا در قدرت در اختیار دارد. او می‌خواهد یا از راه انتخابات به هدف خود دست یابد یا اینکه وضعیت اضطراری پیش بیاید که امنیت ملی در خطر قرار گیرد و او با تحمیل نوعی از زور، از برگزاری انتخابات آینده جلوگیری کند». آیا پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری شاهد حوادث غیرمنتظره در ترکیه خواهیم بود؟ گذشت زمان پاسخ خواهد داد.
The Independent
