روسیه با تحریکات تدریجی در پی آزمودن اراده ناتو و شکستن انسجام آن است
بازی پنهان کرملین
امواج انفجارها بامداد یکشنبه آسمان کی‌یف را سیاه کرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که روسیه بیش از ۶۰۰ پهپاد و موشک پرتاب کرد و سامانه‌های دفاعی اوکراین توانستند بیشتر آنها را رهگیری کنند. با‌این‌حال، خسارتی سنگین به مناطق مسکونی و زیرساخت‌های شهری وارد شد.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
شرق: امواج انفجارها بامداد یکشنبه آسمان کی‌یف را سیاه کرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که روسیه بیش از ۶۰۰ پهپاد و موشک پرتاب کرد و سامانه‌های دفاعی اوکراین توانستند بیشتر آنها را رهگیری کنند. با‌این‌حال، خسارتی سنگین به مناطق مسکونی و زیرساخت‌های شهری وارد شد. در میان قربانیان، یک دختر ۱۲ساله بود که مرگ او شوک عمومی ایجاد کرد و واکنش‌های متعددی در اوکراین داشت. خانواده‌ها در پناهگاه‌ها و ایستگاه‌های قطار با نگرانی لحظات حمله را پشت سر گذاشتند. شاهدان از صحنه‌های هولناک پس از اصابت موشک‌ها سخن گفتند؛ پنجره‌های شکسته، خون بر پله‌ها و ساکنانی که در بهت بر نیمکت‌ها نشسته بودند. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، این حمله را نشانه آشکار سیاست جنگ‌طلبانه مسکو دانست و خواستار فشار شدیدتر جهانی علیه ولادیمیر پوتین شد. او تأکید کرد که روسیه با این اقدامات، پیام روشنی مبنی بر ادامه جنگ می‌دهد. وزارت کشور اوکراین شمار زخمی‌ها را تا عصر یکشنبه ۷۰ نفر اعلام کرد و از تخریب بیش از صد ساختمان خبر داد. حمله هم‌زمان در استان‌های زاپوریژیا، میکولایف، چرنیهیو و اودسا نیز ادامه یافت و کودکان در میان مجروحان بودند. واکنش فوری همسایگان ناتو از‌جمله لهستان که جنگنده‌های خود را به پرواز درآورد، نگرانی‌ها درباره گسترش جنگ به خارج از مرزهای اوکراین را افزایش داد. این حمله ساعاتی پس از آن انجام شد که زلنسکی از یک «قرارداد بزرگ» تسلیحاتی با ایالات متحده به ارزش ۹۰ میلیارد دلار خبر داد. در مقابل، روسیه ادعا کرد ده‌ها پهپاد اوکراینی را سرنگون کرده است. هرچند این تبادل آتش تازه‌ترین نمونه از جنگ فرسایشی میان دو طرف بود، اما فراتر از میدان نبرد اوکراین، پرسش مهم‌تری در اروپا شکل گرفته است: آیا این حملات و تحریکات پیاپی بخشی از یک راهبرد گسترده‌تر مسکو برای آزمودن توان و اراده ناتو است؟ وضعیت موجود مانند این است که قورباغه‌ای را در آب در حال جوشیدن بگذارید؛ چه اتفاقی می‌افتد؟ قورباغه متوجه گرمای مرگبار نمی‌شود تا آنکه دیگر دیر شده باشد. به باور مارگوس تساهکنا، وزیر خارجه استونی، پوتین ناتو را همچون قورباغه‌ای می‌جوشاند؛ با تحریکات پیاپی و تدریجی که هر یک به‌تنهایی واکنش نظامی لازم ندارد اما مجموعا ساختار دفاعی ناتو را تحلیل می‌برند. او هشدار داده است که اقدامات ولادیمیر پوتین -از نقض حریم هوایی گرفته تا حملات سایبری و پرواز پهپادها- طراحی شده تا مرزهای تحمل غرب را بیازماید و در نهایت آن را فرسوده کند. شواهد اخیر از این نگاه حمایت می‌کند: دو هفته پیش پدافند هوایی لهستان پهپادهای روسی را ساقط کرد. جمعه گذشته جنگنده‌های روسی وارد حریم هوایی استونی شدند و ناتو مجبور به واکنش شد. پهپادهایی دیگر که به گفته پلیس دانمارک کار یک «بازیگر توانمند» بود، بر فراز فرودگاه‌های دانمارک و نروژ پرواز کردند و آنها را به تعطیلی کشاندند. هم‌زمان حمله سایبری به بروکسل و دیگر فرودگاه‌ها موجب توقف پروازها شد. این زنجیره حوادث در کنار اختلالی که صنایع اروپایی همچون جگوار لندرور را به تعطیلی چند‌هفته‌ای کشاند، تصویر نگران‌کننده‌ای ارائه می‌دهد؛ آیا اینها بخشی از کارزار هماهنگ کرملین برای سردرگم‌سازی و تضعیف غرب است یا صرفا سلسله رخدادهایی تصادفی؟ مقام‌های غربی گزینه اول را محتمل‌تر می‌دانند. فلِمینگ دریِر، مدیر عملیات سرویس امنیتی دانمارک، این تحولات را تلاشی برای «فشارآوردن و سنجش واکنش» اروپا توصیف کرد. به گفته او، روس‌ها با دقت زمان واکنش‌ها، سامانه‌های به‌کاررفته و حتی ابزارهایی را که استفاده نشدند یا کار نکردند، ثبت می‌کنند تا تصویر روشنی از نقاط ضعف ناتو به دست آورند. در همین حال، مسکو توضیحات انکاری همیشگی را ارائه می‌دهد: پرواز جنگنده‌های میگ ۳۱ به سوی کالینینگراد صرفا خطای خلبان بوده و پهپادهایی که در لهستان فرود آمدند در اصل از بلاروس برخاسته بودند اما به دلیل اختلال ایجادشده از سوی اوکراین مسیرشان منحرف شده است. روایت‌هایی که برای برخی کافی است اما برای بسیاری یادآور الگوی همیشگی «انکار معقول» روسیه است.
دکترین ماسکیروفکا و هدف نهایی
این روش در سنت نظامی روسیه با نام «ماسکیروفکا» شناخته می‌شود؛ مفهومی گسترده‌تر از فریب یا استتار که از عملیات پرچم دروغین تا اقناع استراتژیک را در بر می‌گیرد. هدف، وادارکردن حریف به انجام خواسته روسیه است. در زمینه جنگ اوکراین، کرملین امیدوار است با این روش مانع ورود قاطع ناتو به میدان شود. پوتین می‌داند بسیاری از کشورهای اروپایی فاقد اراده یا منابع کافی برای رویارویی مستقیم با روسیه هستند. انتقادات مکرر از حمایت آمریکا -که به تعبیر برخی «یک دلار خیلی کم است و یک روز هم دیگر خیلی دیر شده» بوده- و نگاه دونالد ترامپ به ناتو به‌‌عنوان باری بر دوش واشنگتن، برای مسکو دلگرم‌کننده است. در‌واقع غرب به اوکراین کمک می‌کند، اما آن‌قدر محدود یا با تأخیر که در عمل کارساز نیست. زلنسکی در سخنرانی خود در سازمان ملل هشدار داد که پوتین قصد دارد جنگ را «گسترده‌تر و عمیق‌تر» کند و اکنون «پهپادهای روسی بر فراز اروپا پرواز می‌کنند». او تأکید کرد که این جنگ صرفا بر سر اوکراین نیست، بلکه به نظم جهانی مربوط می‌شود.
تهدیدهای پیش‌رو
نگرانی‌ها از گام بعدی کرملین جدی است. در مولداوی انتخاباتی سرنوشت‌ساز در پیش است و فساد و نفوذ روسیه می‌تواند آن کشور را به اردوگاه مسکو بکشاند؛ تحولی که به ضرر اوکراین و رومانی خواهد بود. در شمال، «شکاف سوالکی» میان کالینینگراد و بلاروس، نقطه ضعف بالقوه‌ای است که ناتو سال‌ها درباره آن هشدار داده است. هرگونه ماجراجویی روسیه در بالتیک، با وجود جمعیت‌های اقلیت روس، می‌تواند بهانه‌ای برای تهاجم «مردان سبز کوچک» باشد؛ همان تاکتیکی که در ۲۰۱۴ برای اشغال کریمه به کار رفت. اما آیا چنین اقدامی ماده ۵ ناتو را فعال می‌کند؟ تردیدها بسیار است. آیا اسپانیا با بودجه دفاعی اندک وارد میدان خواهد شد؟ آیا مجارستان و اسلواکی که به نفت و گاز روسیه وابسته‌اند، حاضرند خطر کنند؟ تردیدهای مشابه درباره فرانسه و بریتانیا نیز وجود دارد که سال‌ها از کاهش هزینه‌های نظامی رنج برده‌اند. با وجود این ابهامات، تحلیلگران تأکید دارند که غرب نباید منفعل بماند. بازسازی توان دفاعی، امنیتی و دیپلماتیک باید شتاب گیرد. وابستگی به انرژی روسیه و کالاهای چین باید کاهش یابد. هرچند دشوار است، اما جایگزین آن، آینده‌ای است که اروپا همچون «ران قورباغه» بر سفره ضیافت چین و روسیه قرار گیرد. چشم‌اندازی که کمتر از جنگ نظامی، تهدیدی برای استقلال و امنیت قاره نیست.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
