شایعه؛ پلی تا واقعیت
در جامعه‌ای که آگاهی عمومی مخرج مشترک بسیاری از معادلات و تعاملات سیاسی نیست، شایعه تنها راه برای بروز مواضع فکری و سیاسی است. شایعه بر‌اساس فرهنگ حاکم در هر جامعه‌ای قابل بررسی است که از دل آن آمال، آرزوها و تمایلات اجتماعی، شکل مطالبه گرفته و تا حصول نتیجه نهایی در بطن جامعه ادامه می‌یابد.
در جامعه‌ای که آگاهی عمومی مخرج مشترک بسیاری از معادلات و تعاملات سیاسی نیست، شایعه تنها راه برای بروز مواضع فکری و سیاسی است. شایعه بر‌اساس فرهنگ حاکم در هر جامعه‌ای قابل بررسی است که از دل آن آمال، آرزوها و تمایلات اجتماعی، شکل مطالبه گرفته و تا حصول نتیجه نهایی در بطن جامعه ادامه می‌یابد. معمولا در جوامعی که دموکراسی در آنها کم‌رنگ است، شایعه به‌عنوان ابزاری در جهت «رضایت‌مندی و ارضای اجتماعی» نقش ایفا کرده و نیازهای جامعه را هرچند
به صورت آنی و زود‌گذر مرتفع میکند. شایعه گرچه اغلب بر پایه خبر‌چینی استوار است، اما در بیشتر جوامع حکم خبر پیدا میکند. از سویی دیگر، زمانی که در جامعه‌ای اعتماد و اطمینان به مبانی گفت‌وگو و عمل سیاسی و نیز نشر شفاف آن کم‌رنگ میشود، شایعه پرچم‌دار خلأ اجتماعی شده و در مقام «جست‌وجوگر» به دنبال کشف حقایق عمل میکند. شایعه، پدیده‌ای اجتماعی است که در بستر اضطراب با تمام تعاریف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی از خود چهره‌ای متفاوت با مسیر عادی زندگی نشان داده و چنانچه به کنترل و تثبیت اوضاع پیش‌آمده نینجامد، چه‌بسا به آسیب‌های اجتماعی و نا‌بهنجاری‌های غیر‌قابل کنترل منتهی شود و این زمانی است که منافع گروهی و فردی و حتی سیاسی می‌تواند در معرض خطر جدی قرار گیرد. انتقال شایعه و پذیرش آن از سوی جامعه، فرایندی اجتماعی است که افراد آن نقش‌های گوناگونی ایفا کرده، برخی تنها به تعبیر و تفسیر آن پرداخته و برخی بر‌اساس آن تصمیم‌گیری کرده که این هر دو نشان از عوامل گوناگونی است که جامعه را درگیر بی‌اعتمادی و عدم ارضای نیازها و محرومیت‌های مختلف میکند.
در آن سوی این پدیده دولت‌ها هستند که بسته به نوع نگرش، بینش و حتی زاویه‌ای که به واقعیت‌های اجتماعی دارند، با آن مواجه می‌شوند.
در‌واقع شایعه برای دولت‌هایی که کمتر در بطن واقعیت با شهروندان خود همسو و هم‌گرا هستند، بیشتر شیوع پیدا کرده و ساختاری را بنا می‌نهد که افراد جامعه خود از منظر شایعه‌پراکنی به عمق حوادث و «واقع‌بینی اجتماعی» نائل آیند و این می‌تواند زنگ خطری برای این‌گونه دولت‌ها باشد.
حوادث و اتفاقات اخیر، به‌ویژه حادثه بندر‌عباس و بسیار حوادث دیگر در سال‌های اخیر که در کنار آنها شایعه به‌عنوان در‌پوشی بر واقعیت‌های انکار‌ناپذیر چه از سوی دولت و چه گروه‌های خاص سیاسی در بطن جامعه جاری میشود، در نقشی قوی از همین سلسله فرایندی است که بر دوش این پدیده سنگینی کرده و بار سیاست‌ورزی را سنگین‌تر بر دولتمردان تحمیل میکند. واسط این امر، نگاه ویژه اجتماع و مطالباتی است که افکار عمومی در روشن‌نمایی و روشنگری در انعکاس واقعی اخبار از این‌دست حوادث را طلب میکند، تا جایی که تردید خبری از بدنه جامعه زدوده شود.
آخرین اخبار روزنامه را از طریق این لینک پیگیری کنید.
