«شرق» از روند مذاکرات پاریس و آینده خاورمیانه گزارش می‌دهد
توافق در پاریس؟!
دور دوم مذاکرات پاریس با هدف اجرای آتش‌بس موقت در غزه که از روز جمعه آغاز شده است، به نظر می‌رسد شکل جدی‌تری به خود گرفته که می‌تواند به‌صورت موقت قدری از التهاب‌ها، تنش‌ها و درگیری‌های منطقه بکاهد.
شرق: دور دوم مذاکرات پاریس با هدف اجرای آتش‌بس موقت در غزه که از روز جمعه آغاز شده است، به نظر می‌رسد شکل جدی‌تری به خود گرفته که می‌تواند به‌صورت موقت قدری از التهاب‌ها، تنش‌ها و درگیری‌های منطقه بکاهد. در این میان انتشار خبرهایی دال بر سفر امیر قطر به فرانسه، امیدها را پررنگ کرده که این توافق موقت بیش از زمان دیگر در دسترس است. در همین زمینه دفتر امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، دیروز دوشنبه اعلام کرد تمیم بن‌حمد آل‌ثانی، امیر قطر که به‌عنوان میانجی برای توقف حملات علیه غزه تلاش می‌کند، طی هفته جاری برای انجام مذاکراتی با مکرون به پاریس سفر خواهد کرد. به نوشته ایسنا، طبق اعلام دفتر ریاست‌جمهوری فرانسه، سفر امیر قطر به پاریس امروز (سه‌شنبه) و فردا (چهارشنبه) انجام خواهد شد و این اولین سفر آل‌ثانی به فرانسه از سال 2013 است که به‌عنوان امیر قطر منصوب شد.
قبل از انجام این سفر، دفتر تمیم بن‌حمد آل‌ثانی، امیر قطر هم دیروز (دوشنبه) در بیانیه‌ای اعلام کرد که آل‌ثانی با اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس دیدار کرده و به بررسی تحولات غزه و اراضی اشغالی فلسطین پرداخت. بنابراین این دیدار نمی‌تواند بی‌ارتباط با سفر شیخ تمیم به پاریس باشد. شاید دوحه با چراغ سبز حماس و دست پر و ابتکار عمل به فرانسه برود. خاصه آنکه دفتر امیر قطر در بیانیه خود اعلام کرد شیخ تمیم در دیدارش با هنیه، اقدامات دوحه برای رسیدن به یک توافق آتش‌بس در غزه را مورد بررسی قرار داد. در سوی دیگر، روز یکشنبه نیز رسانه‌های اسرائیلی از تصمیم تل‌آویو برای اعزام هیئتی به قطر برای مذاکره با حماس درباره توافق با این گروه فلسطینی خبر دادند. رسانه‌های عبری‌زبان گزارش دادند کابینه جنگ اسرائیل تصمیم گرفته هیئتی را به‌منظور تکمیل مذاکرات با جنبش حماس برای آزادی اسرای صهیونیست در نوار غزه، به قطر اعزام کند. شبکه ۱۲ اسرائیل گزارش داد هیئت اسرائیلی با سطحی کمتر از سطح نمایندگی که در کنفرانس پاریس شرکت کرده بود، عازم دوحه می‌شود. آکسیوس هم گزارش کرده بود ویلیام برنز، رئیس سیا، محمد بن‌عبدالرحمن آل‌ثانی، نخست‌وزیر قطر و عباس کامل، مدیر اطلاعات مصر در این مذاکرات شرکت کرده بودند. خبرگزاری فرانسه نیز به نقل از منابعی در حماس گزارش کرده بود توافق پاریس با اسرائیل شامل آتش‌بسی شش‌هفته‌ای و آزادی و تبادل ۲۰۰ تا ۳۰۰ فلسطینی با ۳۵ تا ۴۰ اسیر صهیونیستی می‌شود.
تلاش‌های قطر به نتیجه می‌رسد؟
دوحه به‌عنوان یک میانجی برای برقراری آتش‌بس در غزه و تبادل اسرا میان حماس و اسرائیل تلاش می‌کند. همچنین یکی از مسئولان دفتر ریاست‌جمهوری فرانسه اظهار کرد قطر به شکل ویژه‌ای روی آزادسازی گروگان‌ها کار می‌کند و این برای ما اولویت است. سه شهروند فرانسوی در میان افراد بازداشت‌شده در غزه وجود دارند. علاوه بر این تلاش‌های فعلی بر برقراری آتش‌بس و ارسال کمک‌های گسترده برای ساکنان غزه متمرکز خواهد بود.
پیش‌از‌این و چهارشنبه هفته گذشته در پی ورود هیئتی از حماس به قاهره، شبکه ۱۲ اسرائیل از تماس‌ها برای برگزاری دومین نشست در پاریس به منظور رایزنی درخصوص تکمیل امضای معامله تبادل اسرا خبر داد تا اینکه یک مقام حماس روز جمعه اعلام کرد این گروه در انتظار دریافت پیشنهادهای جدید برای آتش‌بس در غزه از سوی میانجیگران است. یک منبع مطلع هم به خبرگزاری رویترز اعلام کرد مذاکرات هر یک از میانجیگران -آمریکا، مصر و قطر- بر سر آتش‌بس در غزه به‌طور جداگانه با رئیس سرویس اطلاعاتی موساد آغاز شده است. این منبع مطلع از آغاز مذاکرات جدی درباره برقراری آتش‌بس در غزه ابراز خوش‌بینی کرد. دو منبع مصری که می‌خواستند ناشناس باقی بمانند، عنوان کردند «عباس کامل» رئیس سازمان اطلاعات مصر که پنجشنبه هفته گذشته دیداری با «اسماعیل هنیه»، رئیس دفتر سیاسی حماس داشته، برای مذاکره با مقامات صهیونیستی راهی پاریس خواهد شد. مقام مطلع حماس که نمی‌خواست نامش فاش شود، عنوان کرد که این جنبش در دیدار با مصری‌ها هیچ پیشنهاد جدیدی ارائه نداده اما انتظار بازگشت میانجیگران از مذاکرات با اسرائیل را می‌کشد. او متذکر شد که ما با آنها صحبت کردیم و منتظر بازگشت آنها از پاریس خواهیم ماند. دور قبلی مذاکرات بر سر آتش‌بس در غزه، به دلیل مخالفت تل‌آویو با پیشنهادهای حماس، به نتیجه نرسید. مقاومت حماس تأکید کرده بود با طرح پیشنهادی نشست پاریس با روحیه مثبت برخورد کرده است؛ با این هدف که شامل آتش‌بس کامل، پایان‌دادن به جنگ غزه، بازسازی آن، لغو محاصره این باریکه و تبادل اسرا باشد.
فرمت مسکو در برابر مذاکرات پاریس؟!
این واقعیت که اگر مذاکرات پاریس به نتیجه برسد و توافق آتش‌بس موقت در غزه اجرائی شود، می‌تواند اهداف واشنگتن را در خاورمیانه محقق کند، روس‌ها را هم به تکاپو در جهت نقش‌آفرینی بیشتر در تحولات فلسطین واداشته است تا بتوانند سناریوی مد‌نظر خود را پیش ببرند. بنابراین به موازات جدی‌تر‌شدن مذاکرات پاریس، عضو دفتر سیاسی حماس از دیدار رسمی با جنبش فتح و دیگر گروه‌های فلسطینی خبر داد که در مسکو، پایتخت روسیه برگزار خواهد شد. به گزارش ایسنا، محمد نزال، عضو دفتر سیاسی حماس در جریان گفت‌وگویی مطبوعاتی تصریح کرد ارتباط و تماس رسمی با تشکیلات خودگردان فلسطین درخصوص طرح روز پساجنگ وجود ندارد. بر اساس گزارش خبرگزاری فلسطینی «سما»، او خاطرنشان کرد: «آنچه شایعه شده این است که آخرین پایگاه حماس در شهر رفح در جنوب نوار غزه است و این یک باور غلط است و مقاومت در کل نوار غزه وجود دارد». این عضو دفتر سیاسی جنبش حماس افزود جنبش متبوعش در حال انجام یک نبرد شدید مذاکراتی و سیاسی است که اهمیت آن کمتر از نبرد در میدان نیست. او تأکید کرد: «ما به روند مذاکرات ادامه می‌دهیم و هدف ما تحقق منافع ملت فلسطین است». نزال همچنین تصریح کرد اکنون اولویت توقف جنگ و امدادرسانی به ملت فلسطین در نوار غزه به‌ویژه در شمال این منطقه تحت محاصره است. او گفت هیچ وعده و وعیدی برای توقف جنگ علیه غزه تا به این لحظه وجود ندارد. این مقام افزود اشغالگران یک آتش‌بس موقت برای تبادل اسرا را مطرح می‌کنند و پس از آن احتمالا به عملیات نظامی خود در رفح ادامه می‌دهند. پیش‌تر میخائیل بوگدانف، معاون وزیر خارجه روسیه، در جریان گفت‌وگوی تلفنی با رهبران جنبش‌های فتح و حماس به بررسی امکان برگزاری نشستی فلسطینی در مسکو پرداخت. در این تماس‌ها مسائل مربوط به مقدمات برگزاری نشست فلسطینی که قرار است در اواخر فوریه و اوایل مارس در مسکو در مؤسسه مطالعات شرقی وابسته به آکادمی علوم این کشور برگزار شود، مورد بررسی قرار گرفت.
پوست‌اندازی فلسطینی؟!
در کنار اتفاقات میدانی در غزه و نیز تلاش‌های دیپلماتیک برای تبادل اسرا، تحولات سیاسی هم در میان گروه‌های فلسطینی مشاهده می‌شود که حکایت از یک پوست‌اندازی جدید دارد. در همین زمینه نخست‌وزیر تشکیلات خودگردان فلسطین دیروز (دوشنبه) استعفای دولت این تشکیلات در کرانه باختری را اعلام کرد. به نوشته ایسنا، «محمد اشتیه» نخست‌وزیر دولت تشکیلات خودگردان در سخنانی در‌این‌باره اعلام کرد «استعفای دولت را به محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان ارائه کردم». در حالی دیروز دولت تشکیلات خودگردان استعفا داد که یک روز قبل از آن، منبع فلسطینی از احتمال تشکیل دولت جدید تکنوکرات فلسطین تا پایان هفته جاری خبر داده بود. در سایه آنچه عنوان شد، این ظن و گمان وجود دارد که استعفای اشتیه و تشکیل دولت تکنوکرات فلسطینی چندان بی‌ارتباط با مذاکرات جاری در قبال تحولات غزه نیست؛ خاصه آنکه بخشی از این گفت‌وگوها به آینده این باریکه و نحوه اداره آن بازمی‌گردد. در همین زمینه و بر اساس گزارش اسکای‌نیوز عربی، این تحولات در راستای تقویت اخباری رخ می‌دهد که هفته اخیر از موافقت جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) با تشکیل یک دولت تکنوکرات خبر داده بود که مأموریت آن بازسازی غزه و بازگشت امنیت به این باریکه پس از جنگ است.
اگر‌چه موضوع استعفای دولت خودگردان و ارتباطش با تشکیل دولتی تکنوکرات برای اداره آینده نوار غزه در دو روز گذشته رسانه‌ای شد، در این بین منابع آگاه نیز اعلام کرده‌اند نشانه‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه حماس با تشکیل این دولت موافقت کرده است. با‌این‌وجود و مقابل جهاد طه، سخنگوی رسمی حماس بحث تشکیل دولت تکنوکرات فلسطینی در مرحله آتی را تکذیب و اظهار کرد که اولویت در‌حال‌حاضر توقف تجاوزگری اسرائیل علیه فلسطین و مردم ماست. طه در گفت‌وگو با العربی الجدید تصریح کرد فعلا صحبت درباره تشکیل دولت تکنوکرات که در برخی رسانه‌ها منتشر می‌شود، زودهنگام است؛ اولویت اکنون برقراری آتش‌بس و پایان‌دادن به حملات و جنایات علیه مردم ماست».
محمد نزال از رهبران حماس نیز گفت: «اولویت ما توقف تجاوزگری علیه ملت فلسطین و عقب‌نشینی اشغالگران از غزه است و بعد از آن می‌توان درباره سازوکار اوضاع داخلی فلسطین و تشکیل دولت سخن گفت». درحالی‌که مذاکرات آتش‌بس غزه با برگزاری نشست‌هایی در دوحه و پس از آن در قاهره از سر گرفته شده، طاهر النونو، مشاور رسانه‌ای اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس هم در گفت‌وگویی که با شبکه ماهواره‌ای «الجزیره» داشت، تأکید کرد نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی کلیدهای اصلی موفقیت مذاکرات را رد کرده و با به‌رسمیت‌شناختن حقوق ملت فلسطین مخالفت می‌کند.
