زلزله مرگبار افغانستان و زنانی که زیر آوار رها شدند
قربانیان خاموش در دل فاجعه
زلزله‌ای به بزرگی ۶ ریشتر شرق افغانستان را لرزاند، بیش از ۲۲۰۰ کشته و ۳۶۰۰ زخمی بر جای گذاشت و صدها روستا را ویران کرد؛ اما در دل این فاجعه، بسیاری از زنان و دختران نه‌تنها زیر آوار ماندند، بلکه زیر سایه تبعیض ساختاری طالبان بار دیگر به حاشیه رانده شدند.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
وقتی نخستین تیم نجات ۳۶ ساعت پس از وقوع زمین‌لرزه به روستای بی‌بی عایشه در کوهستان‌های شرق افغانستان رسید، بازماندگان چشم‌انتظار نفس راحتی کشیدند. اما به‌جای تسکین، صحنه مقابل چشم عایشه ۱۹ ساله، موج تازه‌ای از هراس آفرید؛ هیچ زنی در میان امدادگران دیده نمی‌شد.
فرهنگ حاکم بر افغانستان، که اکنون توسط طالبان با شدت بیشتری اعمال می‌شود، تماس جسمی میان زنان و مردان نامحرم را مطلقا ممنوع می‌کند؛ حتی در شرایط اضطراری. در روستای اندرلوکک ولایت کنر، امدادگران مرد مجروحان مرد و کودکان را بر دوش کشیدند و به سرعت مداوا کردند. اما زنان و دختران نوجوان، برخی با خونریزی و زخم‌های عمیق، به حاشیه رانده شدند. بی‌بی عایشه با تلخی گفت: «ما را در یک گوشه جمع کردند و فراموش کردند. کسی سراغ‌مان نیامد، نپرسید چه نیاز داریم و حتی نزدیک نشدند.»
زنان نامرئی زیر آوار
طهذیب‌الله محاذب، داوطلب ۳۳ سالهای که خود را به مازاردره در همان ولایت رسانده بود، به خبرنگار نیویورک تایمز می‌گوید مردان تیم‌های امدادی حاضر نبودند زنان را از میان آوار بیرون بکشند. «زنان نامرئی بودند. مردان و کودکان نجات داده می‌شدند، اما زنان با زخم‌هایشان جدا نشسته بودند و منتظر کمک.» او اضافه کرد اگر مردی از بستگان زن همراه نبود، امدادگران اجساد زنان را تنها با کشیدن لباس‌شان از زیر سنگ‌ها بیرون می‌کشیدند تا مجبور به تماس بدنی نشوند.
بر اساس آمار دولت افغانستان، بیش از ۲۲۰۰ نفر در این زمین‌لرزه جان خود را از دست دادند و ۳۶۰۰ نفر زخمی شدند. این زلزله که بیش از صدها روستای کوچک و بزرگ را با خاک یکسان کرد، یکی از مرگبارترین فجایع سالهای اخیر افغانستان بود. اما در دل این آوار، شکاف تبعیض جنسیتی نیز بار دیگر خود را نشان داد.
سازمان‌های امدادی و گروه‌های حقوق بشری می‌گویند واکنش به این حادثه نمونه آشکار دوگانگی است که زنان افغانستان هر روز با آن دست به گریبان‌اند؛ گرفتار زیر آوار و هم‌زمان اسیر قید و بندهای تبعیض‌آمیز.
سوزان فرگوسن، نماینده ویژه سازمان زنان سازمان ملل در افغانستان، هشدار داد: «زنان و دختران بار دیگر بار سنگین این فاجعه را به دوش می‌کشند. باید اطمینان حاصل شود که نیازهای آنان در مرکز برنامه‌های امدادی و بازسازی قرار گیرد.»
کمبود مرگبار پزشکان زن
هر چند طالبان تاکنون آمار تفکیکی قربانیان بر پایه جنسیت ارائه نکرده‌اند، اما روایت پزشکان و امدادگران از مناطق زلزله‌زده نشان می‌دهد زنان بیشترین رنج را متحمل شده‌اند. افغانستان سال‌هاست با کمبود نیروهای درمانی مواجه است و این کمبود به‌ویژه در میان زنان فاجعه‌آفرین شده است.
طالبان ثبت‌نام دختران در دانشکده‌های پزشکی را ممنوع کرده و این تصمیم امروز پیامدهای هولناکش را نشان داد. نبود پزشکان و پرستاران زن به‌روشنی در بیمارستان‌های محلی آشکار بود. خبرنگار نیویورک تایمز که به مازاردره رفته بود، گزارش داد هیچ زن در تیم‌های امدادی یا مراکز درمانی دیده نمی‌شد. در یکی از بیمارستان‌های محلی حتی یک پرستار زن حضور نداشت.
شریفات زمان، سخنگوی وزارت بهداشت طالبان، اذعان کرد که کمبود کارکنان زن وجود دارد. او در عین حال ادعا کرد در بیمارستان‌های بزرگ کنر، ننگرهار و لغمان تعداد زیادی پزشک و پرستار زن مشغول به کارند و به‌ویژه به درمان مصدومان زلزله می‌پردازند. اما شواهد میدانی خلاف این ادعا را نشان می‌دهد: در بسیاری از روستاها و درمانگاه‌های محلی حتی یک زن حاضر نبود.
وقتی نخستین پرستاران و نیروهای امدادی وارد مناطق آسیب‌دیده شدند، تنها تعداد اندکی زن میان‌شان بود. همراهی سربازان طالبان مانع شد خبرنگاران بتوانند از آنان پرسش کنند یا تصویرشان را ثبت نمایند. این محدودیت، امدادرسانی و گزارشگری مستقل را به‌شدت دشوار ساخت. در همین حال، پس‌لرزه‌ای به بزرگی ۵.۶ ریشتر روز پنجشنبه افغانستان را دوباره لرزاند و بر هراس مردم افزود.
در روستای بی‌بی عایشه، چهار روز پس از زلزله هنوز هیچ زن از میان تیم‌های امدادی قدم به آنجا نگذاشته بود. او و پسر سه‌ساله‌اش سه شب را در هوای بارانی در فضای باز سپری کردند، چرا که نتوانستند خود را به سرپناه یا شهری که همسرش در آن کار می‌کند برسانند. با بغض گفت: «خدا مرا و پسرم را نجات داد، اما بعد از آن شب فهمیدم زن بودن در اینجا یعنی همیشه آخرین کسی باشی که دیده می‌شود.»
آخرین اخبار جهان را از طریق این لینک پیگیری کنید.
