۷۸ درصد از شهرهای ایران در مناطق با خطر زلزله بالا قرار دارند

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

در مرداد ۱۴۰۴، صدها زمین‌لرزه در نقاط مختلف ایران ثبت شد. کارشناسان هشدار می‌دهند که بافت‌های فرسوده شهری در برابر زلزله‌های آینده بسیار آسیب‌پذیر هستند.

ایران به عنوان یکی از زلزله‌خیزترین کشورهای جهان، با موقعیت جغرافیایی خاص خود در کمربند آلپ-هیمالیا، همواره در معرض تهدید لرزه‌ای قرار دارد. بر اساس آخرین داده‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران، این کشور میزبان ۵۷۵ گسل شناخته‌شده است که از این تعداد، ۱۲۰ گسل به دلیل فعالیت مداوم و پتانسیل بالای زلزله‌زایی، به عنوان گسل‌های خطرناک دسته‌بندی می‌شوند.

سامانه‌های گسلی زاگرس (از مریوان تا بندرعباس) و مکران (در جنوب شرقی کشور) از جمله ساختارهای اصلی هستند که ریسک لرزه‌ای را تشدید می‌کنند. آمارها نشان می‌دهد که ۷۸ درصد از شهرهای ایران در مناطق با خطر زلزله بالا( شهرهای لرزان) قرار دارند.

در این میان، کلان‌شهر تهران با گسل‌های فعال خود، از جمله گسل شمال تهران، مشا، ری و کهریزک، به کانون توجه کارشناسان تبدیل شده است. مهدی زارع، استاد برجسته پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، در اظهارات اخیر خود به پدیده‌ای به نام "سکون لرزه‌ای" اشاره کرده است.

او توضیح داد که نبود زلزله‌های کوچک قابل‌توجه در این گسل‌ها از سال ۱۸۳۰ میلادی، می‌تواند نشانه انباشت انرژی عظیمی باشد که احتمال وقوع زلزله‌ای با شدت بیش از ۷ ریشتر را در دهه آینده به ۱۵ تا ۳۰ درصد رسانده است. 

زارع همچنین به فعال شدن گسل ایوانکی در شرق تهران اشاره کرد که تنش را به گسل‌های مجاور منتقل کرده و خطر را دوچندان می‌کند. زلزله‌های اخیر در مناطق اطراف، مانند ماهدشت و جزن، نیز این نگرانی را تقویت کرده‌اند.

از سوی دیگر، بافت فرسوده شهری یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ایران در برابر زلزله است. بر اساس گزارش‌های رسمی، حدود ۱۹ میلیون نفر (بیش از ۲۲ درصد جمعیت) در این مناطق ساکن هستند که ۲۹ درصد آن در پایتخت متمرکز است. 

کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که در صورت وقوع زلزله‌ای با شدت بالا، ریزش گسترده ساختمان‌ها می‌تواند به صدها هزار کشته و خسارات مالی کلان منجر شود. فرونشست زمین، سیلاب‌های پس از زلزله، و آتش‌سوزی‌های ناشی از خرابی زیرساخت‌ها نیز از پیامدهای احتمالی این بحران هستند.

وضعیت لرزه‌خیزی ایران، به‌ویژه در کلان‌شهرها، زنگ خطری است که نیازمند توجه فوری است. سکون لرزه‌ای که زارع به آن اشاره کرده، یک پدیده نادر اما خطرناک است. این وضعیت در گسل‌های تهران، که زیر پایتخت ۱۵ میلیون نفری قرار دارند، می‌تواند به فاجعه‌ای بی‌سابقه منجر شود. فعال شدن گسل ایوانکی و انتقال تنش به مناطق مجاور، ریسک را به شرق تهران کشانده و نیاز به پایش لحظه‌ای با ابزارهای پیشرفته مانند GPS و سنسورهای لرزه‌نگاری را ضروری می‌کند. زلزله‌های کوچک اخیر در البرز و مرکزی نیز نشان می‌دهند که تنش در حال جابه‌جایی است و ممکن است گسل‌های بزرگ‌تر را فعال کند.

بافت فرسوده، به عنوان یک ضعف ساختاری، چالش اصلی در این معادله است. ساختمان‌های قدیمی با مصالح ضعیف، کوچه‌های باریک که دسترسی امدادرسانی را دشوار می‌کند، و تراکم بالای جمعیت، این مناطق را به "بمب‌های ساعتی" تبدیل کرده است.

کندی فرآیند نوسازی نیز ریشه در مشکلات اقتصادی دارد؛ تورم بالا، کاهش بودجه دولتی، و عدم همکاری بخش خصوصی، مانع اصلی پیشرفت است. با این حال، تجربه زلزله‌های گذشته مانند بم (۱۳۸۲) و ورزقان (۱۳۹۱) نشان داده که مقاوم‌سازی می‌تواند تلفات را به شدت کاهش دهد.

بررسی آخرین آمار‌های شبکه‌های لرزه‌نگاری مرکز لرزه‌نگاری کشوری مؤسسۀ ژئوفیزیک در مردادماه نشان می‌دهد که ۵۴۵ زمین لرزه در کشور و نواحی همجوار به ثبت رسیده است، این آمار نسبت به تیرماه امسال با افزایش ۱۸. ۵ درصدی روبرو بوده است و به نسبت مدت مشابه سال گذشته یعنی مردادماه ۱۴۰۳، با افزایش ۱۵. ۷درصدی روبرو بوده است.

در مردادماه ۱۶زمین لرزه با بزرگی بیش از ۴ریشتری در کشور و نواحی مرزی به ثبت رسیده است که بزرگترین‌آن ۱۴ مردادماه ۵. ۴ ریشتر در حوالی زهکلوت استان کرمان بوده است.

بررسی‌ها اما نشان می‌دهد که لرزه‌خیرترین استان‌ها به ترتیب سمنان ۶۷ زمین لرزه، بوشهر با ۵۸زمین لرزه و خراسان رضوی با ۵۶ زمین لرزه به ترتیب لرزه خیرترین استان‌ها در کشور بوده‌اند.

در مردادماه امسال هم تهران ۷ بار لرزید و بزرگترین زمین لرزه به حوالی فشم به بزرگی ۳. ۴ ریشتر بوده است.

آخرین اخبار جامعه را از طریق این لینک پیگیری کنید.