ایران دومین کشور آلوده‌کننده جهان شد
ایران، با وجود منابع غنی گازی، در جایگاه دومین کشور بزرگ جهان در مشعل‌سوزی گاز و انتشار کربن قرار گرفته است.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
تازه‌ترین گزارش پایشگر جهانی مشعل‌سوزی گاز، ایران را در میان ۹ کشور عمده تولیدکننده آلودگی کربنی از طریق فلرها در سال ۲۰۲۴ جای داده و از تولید ۳۸۹ میلیون تُن کربن در این سال خبر داده است. ایران در حالی پس از روسیه، دومین کشور آلاینده نام گرفته که قرار بود تا سال ۱۴۰۴ فلرسوزی در سرزمین ما متوقف شود؛ پدیده‌ای که هم‌زمان با ناترازی گسترده در بهره‌برداری از گاز همراه، باعث هدررفت انرژی و افزایش چشمگیر انتشار گازهای گلخانه‌ای شده است.
گزارش «پایشگر جهانی مشعل‌سوزی گاز» (Global Gas Flaring Tracker) که به‌تازگی از سوی بانک جهانی منتشر شده است، وضعیت تولید کربن از طریق فلرها در سال ۲۰۲۴ را بررسی کرده و از هدررفت عظیمی در صنعت سوخت‌های فسیلی خبر می‌دهد. برپایه این بررسی، گازی که هنگام استخراج نفت آزاد می‌شود و هرساله بیهوده در مشعل‌ها می‌سوزد، معادل کل مصرف سالانه گاز در قاره آفریقا است. این گاز هدررفته اگر جمع‌آوری و بهره‌برداری می‌شد، می‌توانست به تأمین انرژی برای برخی از محروم‌ترین مردم جهان کمک کند.
مشعل‌سوزی یا فلرینگ، روشی برای خلاصی از گازهایی مانند متان است که هنگام استخراج نفت از دل زمین پدید می‌آیند. در این فرایند گازهای اضافی، به‌جای استفاده یا ذخیره، به‌شکلی کنترل‌شده از طریق مشعل‌ها (فلرها) سوزانده می‌شود. این کار گاهی با تخلیه فشارهای انباشته، امنیت کارگران را حفظ می‌کند، اما در بسیاری از کشورها، روشی معمول برای رهایی از گازهای اضافی است؛ چراکه در بیشتر موارد، سوزاندن این گازها از جمع‌آوری، انتقال و فروش آن ارزان‌تر است، هرچند علاوه‌بر هدررفت منابع انرژی، منجر به انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلودگی هوا می‌شود، آن‌هم در شرایطی که جهان با بحران اقلیمی مواجه است.
گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد سوزاندن گاز در جهان برای دومین سال پیاپی افزایش یافته و به بالاترین سطح خود از سال ۲۰۰۷ رسیده است؛ آن‌هم درحالی‌که نگرانی‌ها درباره امنیت انرژی و فروپاشی اقلیمی رو به افزایش است. در سال ۲۰۲۴، حدود ۱۵۱ میلیارد مترمکعب گاز در جریان تولید نفت و گاز سوزانده شده که در مقایسه با پارسال، سه میلیارد مترمکعب بیشتر است.
برپایه داده‌های این گزارش در سال ۲۰۲۴، فقط ۹ کشور مسئول سه‌چهارم کل گاز سوزانده‌شده در جهان بوده‌اند، این کشورها که اغلب شرکت‌های نفتی دولتی دارند، به‌ترتیب از این قرارند: روسیه، ایران، عراق، ایالات متحده، ونزوئلا، الجزایر، لیبی، مکزیک و نیجریه. این کشورها کمتر از نیمی از تولید جهانی نفت را در اختیار دارند.
رشد فلرسوزی ایران از ۲۰۱۲ تاکنون
آخرین نسخه گزارش مستقل رهگیر جهانی مشعل‌سوزی گاز نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۴ مشعل‌ها در مجموع ۳۸۹ میلیون تُن دی‌اکسید کربن معادل منتشر کردند که ۴۶ میلیون تُن از آن مربوط به متانی بود که به‌طور کامل نسوخته و مستقیماً وارد جو شده است.
طبق بررسی «پیام ما»، سهم ۹ کشورِ دارای بیشترین میزان گازسوزی از طریق فلر، از کل مشعل‌سوزی جهان، از ۶۵ درصد در سال ۲۰۱۲ به ۷۶ درصد در سال ۲۰۲۴ افزایش یافته است.
شدت مشعل‌سوزی (میزان گاز سوزانده‌شده به‌ازای هر بشکه نفت تولیدی) در پانزده سال گذشته تقریباً بدون تغییر باقی مانده است، اما سهم ترکیبی سه کشورِ همواره در صدرِ فهرست گازسوزی (یعنی روسیه، ایران و عراق) از ۳۳ درصد به ۴۶ درصد افزایش یافته است. میزان سوزاندن گازهای همراه در این سه کشور در مجموع بیش از ۲۲ میلیارد مترمکعب بیشتر از سال ۲۰۱۲ بوده است.
در سال ۲۰۲۴، مشعل‌سوزی گاز در تأسیسات بالادستی نفت و گاز جهانی با افزایشی ۳ میلیارد مترمکعبی از ۱۴۸ میلیارد مترمکعب در ۲۰۲۳ به ۱۵۱ میلیارد مترمکعب رسید که معادل ۲ درصد افزایش است. در همین حال، تولید نفت بدون تغییر باقی ماند و این باعث افزایش ۲.۳ درصدی در شدت متوسط فلرینگ جهانی شد، که از سال ۲۰۱۰ در همان حدود ثابت مانده است.
گزارش رهگیر جهانی مشعل‌سوزی تأکید می‌کند افزایش فلرینگ در سال ۲۰۲۴ بار دیگر ضرورت شتاب‌بخشیدن تولیدکنندگان نفت به تلاش‌ها برای پایان‌دادن به مشعل‌سوزی‌های معمول و کاهش آلودگی ناشی از عملیات نفت و گاز را برجسته کرده است.
بیشترین افزایش حجم فلرینگ در ایران
در این دوره، حجم مشعل‌سوزی در روسیه و ایران به‌طور پیوسته افزایش یافته، اما در عراق از سال ۲۰۱۶ تاکنون تقریباً بدون تغییر مانده است. طبق این بررسی بیشترین افزایش در حجم گاز مشعل‌سوزی در سال ۲۰۲۴ به‌ترتیب در ایران، نیجریه، ایالات متحده، عراق و روسیه رخ داده است. این پنج کشور در مجموع مسئول ۴.۶ میلیارد مترمکعب از افزایش گاز فلرینگ بوده‌اند.
این میان اما نیجریه، روسیه و ایالات متحده، علاوه‌بر افزایش حجم فلرینگ، در سال ۲۰۲۴ شدت فلرینگ خود را نیز افزایش داده‌اند. روسیه که همچنان بالاترین کشور در زمینه فلرینگ در جهان است، افزایش ۲ درصدی در سوزاندن گاز از این طریق داشته است.
در میان ۹ کشور نخست، ایران، نیجریه و ایالات متحده به‌ترتیب با ۱۲ درصد، ۱۲ درصد و ۶ درصد افزایش، بزرگترین افزایش‌ها را در حجم گاز مشعل‌سوزی داشته‌اند.
این گزارش درباره ایران می‌نویسد: «همانند سال ۲۰۲۳، افزایش ۱۲ درصدی مشعل‌سوزی در ایران عمدتاً ناشی از رشد ۱۲ درصدی تولید نفت، همراه با کمبود مستمر سرمایه‌گذاری در بازیابی و بهره‌برداری از گاز همراه است. درنتیجه، در سال گذشته، شدت مشعل‌سوزی همچنان بالا باقی ماند و از ۱۵ مترمکعب به‌ازای هر بشکه فراتر رفت که بیش از سه برابر میانگین جهانی است.»
به‌طور کلی به‌جز نیجریه، همه ۹ کشور یادشده در مقایسه با سال ۲۰۱۲ افزایش حجم مشعل را ثبت کرده‌اند. در روسیه و ایران، فلرینگ به‌ترتیب ۵ میلیارد و ۱۱.۸ میلیارد مترمکعب بیشتر بوده است. در عراق، حجم فلرینگ بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ حدود ۵.۵ میلیارد مترمکعب افزایش یافته و از آن زمان تاکنون عمدتاً ثابت باقی مانده است. در سایر کشورهای برجسته فلرینگ، از جمله ایالات متحده، ونزوئلا، الجزایر، لیبی و مکزیک، حجم کل مشعل‌سوزی حدود ۳ میلیارد مترمکعب بیشتر از سال ۲۰۱۲ بوده است. این تغییرات در حجم فلرینگ تنها بخشی به افزایش چشمگیر تولید نفت در برخی کشورها نسبت داده می‌شود.
بانک جهانی به این اشاره می‌کند که افزایش هدررفت گاز از طریق مشعل‌سوزی در شرایطی رخ می‌دهد که امنیت انرژی بیش از گذشته در خطر است و همچنان بیش از نیم میلیارد نفر در کشورهای درحال‌توسعه با چالش‌های دسترسی پایدار به انرژی روبه‌رو هستند.
برپایه قیمت گاز در بازار «هِنری هاب» ایالات متحده و واردات اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴، ارزش این گاز هدررفته بین ۱۹ تا ۶۳ میلیارد دلار برآورد شده است.
به‌طور میانگین، این رقم بیش از نیمی از هزینه تقریبی ۷۰ میلیارد دلاری‌ای است که برای تحقق کاهش مشعل‌سوزی مطابق با سناریوی «انتشار خالص صفر تا سال ۲۰۵۰» آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) نیاز است.
توصیه به کشورها: برای کاهش انتشار متان قدم بردارید
در این گزارش آمده است کشورهایی که به ابتکار «پایان مشعل‌سوزی‌های معمول تا سال ۲۰۳۰» (ZRF) پایبند بوده‌اند، از کشورهایی که چنین تعهدی نداده‌اند، عملکرد به‌مراتب بهتری داشته‌اند.
هرچند کشورهای متعهد به ZRF تنها کاهش اندکی در حجم گازهای مشعل‌سوزی‌شده نسبت به سال ۲۰۱۲ را نشان داده‌اند، اما میانگین شدت فلرینگ آنها ۱۲ درصد کاهش یافته، درحالی‌که این کاهش در سطح جهانی فقط به‌اندازه یک درصد بوده است. طبق این بررسی، ایالات متحده که شدت مشعل‌سوزی خود را نسبت به سال ۲۰۱۲ نزدیک به ۵۰ درصد کاهش داده، اکنون یکی از پایین‌ترین سطوح شدت مشعل‌سوزی در جهان را دارد.
این گزارش تأکید می‌کند با اینکه برخی کشورها در کاهش میزان سوزاندن گازهای همراه پیشرفت‌هایی داشته‌اند، افزایش کلی در سال ۲۰۲۴ نشان‌دهنده ضرورت اولویت‌دادن دولت‌ها و بهره‌برداران به پروژه‌های کاهش مشعل‌سوزی است. در مقابل، کشورهایی که به ZRF متعهد نشده‌اند، اکنون به‌طور میانگین دارای شدتی از مشعل‌سوزی هستند که ۲۵ درصد بیشتر از میزان سال ۲۰۱۲ است.
این گزارش درنهایت از دولت‌ها و بهره‌برداران می‌خواهد از همین حالا برای پایان‌دادن به مشعل‌سوزی‌های معمول و کاهش انتشار متان در فرایندهای نفت و گاز اقدام کنند؛ چراکه کاهش سوزاندن گاز از این طریق، علاوه‌بر کشورهایی که این پدیده در آنها رخ می‌دهد، برای سراسر جهان منافع متعددی دارد؛ ارتقای امنیت و دسترسی به انرژی، کاهش تبعات محیط‌زیستی، کاهش شدت انتشار گازهای گلخانه‌ای در تولید نفت و گاز و ایجاد ارزش اقتصادی قابل‌توجه از بهره‌برداری گاز.
درآمدهای بالقوه‌ای که با پایان دادن به گازسوزی از طریق فلرها به‌دست می‌آید، بین ۱۹ تا ۶۳ میلیارد دلار برآورد شده است؛ اما بسیاری از کشورها این منافع را در تصمیم‌های سیاستی و عملیاتی خود در نظر نمی‌گیرند. چه آنکه در ایران قرار بود فلرسوزی تا سال ۱۴۰۴ به پایان برسد و این موعد بار دیگر تغییر کرده و در اظهارات رسمی به سال ۱۴۰۷ موکول شده است. تا آن زمان ایران همچنان یکی از آلوده‌کننده‌ترین تولیدکنندگان نفت جهان خواهد بود.
آخرین اخبار جامعه را از طریق این لینک پیگیری کنید.
