امارات، میدان جدید رقابت آمریکا و چین

به گزارش روزنامه شرق، آمریکا و امارات بر سر قرارداد خرید تجهیزات مدرن نظامی از‌ جمله جنگنده‌های اف-35 دچار تنش شده‌اند و ردپای چین مهم‌ترین رقیب آمریکا در تنش اخیر میان واشنگتن و ابوظبی دیده می‌شود. براساس توافقی که در آخرین روزهای دولت دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری سابق آمریکا انجام شده بود، امارات قرار بود قرارداد خرید تسلیحات نظامی به ارزش 23 میلیارد دلار با آمریکا امضا کند؛ اما همکاری‌های نزدیک امارات و چین در ماه‌های اخیر، واشنگتن را به اندازه‌ای نگران کرده که ممکن است این قرارداد به مرحله نهایی‌شدن نرسد.

از زمان روی‌کار‌آمدن جو بایدن در کاخ سفید در ژانویه 2021، تمام توافق‌های نظامی میان آمریکا و دیگر کشورها مورد بازنگری و بررسی مجدد قرار گرفته‌اند و درمورد امارات هم نمایندگان دموکرات کنگره نگرانی‌هایی از‌ جمله رابطه نزدیک ابوظبی و پکن و همچنین نقش امارات در یمن و لیبی را مطرح کرده‌اند.

این نگرانی‌ها و ملاحظات باعث سخت‌گیری بیشتر آمریکا درمورد قرارداد نظامی با امارات شده و در نتیجه تهدید کرده است که از این قرارداد 23 میلیارد‌دلاری برای خرید 50 فروند جنگنده اف-35 ساخت شرکت لاکهید مارتین آمریکا، پهپادهای ریپر و سایر مهمات پیشرفته خارج خواهد شد. این امر می‌تواند به طور فزاینده‌ای رابطه بین دو شریک قدیمی را به دلیل اختلاف نظر بر سر نقش چین در خاورمیانه و خلیج فارس تیره‌و‌تار کند. این جنگنده‌ها قرار است تا سال 2027 به امارات تحویل داده شوند.

به نوشته روزنامه وال‌استریت‌ژورنال که برای نخستین بار خبر نارضایتی ابوظبی از روند این مذاکرات را منتشر کرده، دولت امارات به مقامات آمریکایی گفته است که قصد دارد این توافق را متوقف کند؛ زیرا ابوظبی فکر می‌کند الزامات امنیتی که ایالات متحده برای محافظت از تسلیحات پیشرفته در برابر جاسوسی چین وضع کرده است، بسیار سخت‌گیرانه و فراتر از حد معمول است و حاکمیت ملی امارات را به خطر خواهد انداخت.

با این حال آمریکا همچنان تأمین‌کننده نیازهای پدافندی امارات است و این احتمال وجود دارد که مذاکرات درباره جت‌های اف-۳۵ دوباره از سر گرفته شود. تهدید امارات به کناره‌گیری از این قرارداد در زمانی مطرح می‌شود که سرنوشت‌ساز‌ترین دور مذاکرات امارات و مقام‌های وزارت دفاع آمریکا از روز گذشته در واشنگتن آغاز شد و دو روز ادامه خواهد داشت.

در‌این‌میان مقام‌های آمریکایی معتقدند که این تهدید امارات در واقع تاکتیکی برای امتیاز‌گرفتن بیشتر در آستانه دور جدید مذاکرات است و تا زمانی که نگرانی‌های امنیتی واشنگتن برطرف نشود، نمی‌توان نسبت به پیشرفت در این مذاکرات امیدوار بود. ایالات متحده به طور فزاینده‌ای درمورد نفوذ چین در امارات متحده عربی نگران است و شرایطی را مشخص کرده است که براساس‌آن تضمین می‌کند جنگنده‌های نسل پنجم و پهپادهای پیشرفته در برابر جاسوسی احتمالی چین آسیب‌پذیر نخواهند بود. یک مقام وزارت دفاع آمریکا گفت: «این مباحث برای فروش تسلیحات با چنین حجمی غیرعادی نیست و ما امیدواریم که بتوانیم از طریق مذاکرات نگرانی‌های خودمان را منتقل کنیم و در نهایت این قرارداد اجرائی شود».

چالش برتری نظامی اسرائیل

تنش میان امارات و آمریکا در شرایطی بروز می‌کند که در روزهای گذشته نفتالی بنت در اولین سفر یک نخست‌وزیر اسرائیل به امارات با شیخ محمد بن‌زاید آل‌نهیان، ولیعهد ابوظبی، به مدت بیش از دو ساعت دیدار و گفت‌وگو کرد. این اولین دیدار رهبران امارات و اسرائیل از زمان عادی‌سازی روابط دیپلماتیک در سال 2020 در توافقی به نام «توافق ابراهیم» بود که دونالد ترامپ مبدع آن بود. فروش این تجهیزات نظامی آمریکایی به امارات بخشی از توافق ابراهیم برای متقاعدکردن امارات برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل بوده است.

مقام‌های آمریکایی گفته‌اند که توافق عادی‌سازی روابط امارات و اسرائیل با درک این موضوع که اماراتی‌ها می‌توانند به سخت‌افزار نظامی پیشرفته‌تر آمریکایی دسترسی داشته باشند، منعقد شده است؛ اما این موضوع پرسش‌های امنیتی جدی برای اسرائیل ایجاد کرده است. سیاست واشنگتن همواره این بوده که برتری نظامی اسرائیل نسبت به دیگر کشورهای منطقه حفظ شود و اسرائیل در مقایسه با کشورهای خاورمیانه، تجهیزات نظامی پیشرفته‌تری داشته باشد. امارات قرار است علاوه بر ۵۰ فروند جت اف-۳۵، ۱۸ فروند پهپاد مسلح «ام کیو 9» هم دریافت کند و برخی مخالفان این توافق استدلال می‌کنند که با فروش این جنگنده‌ها به امارات، اسرائیل برتری نظامی خود را در منطقه از دست می‌دهد.

«یوسف العتیبه»، سفیر امارات در واشنگتن، گفته است که «امارات متحده عربی از کاهش فروش تسلیحات نظامی آمریکایی به این کشور در سال گذشته ناامید شده بود. همکاری ما با ایالات متحده همچنان مهم‌ترین روابط ما در سراسر جهان را شکل می‌دهد و امیدواریم بتوانیم مسائل باقی‌مانده بر سر این قرارداد را به‌زودی حل کنیم».

نگرانی از نفوذ چین

نگرانی آمریکا از گسترش نفوذ چین در امارات پس از آن جدی‌تر شد که سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا در بهار امسال گزارش دادند که براساس شواهد موجود چین به طور مخفیانه در حال ساخت تأسیسات نظامی در یک بندر در نزدیک ابوظبی، پایتخت امارات متحده عربی است. در آن زمان دولت بایدن به دولت امارات هشدار داد که حضور نظامی چین در این کشور می‌تواند روابط دوجانبه آمریکا و امارات را تهدید کند.

طبق اظهارات مقام‌های آمریکایی، پس از چند دور ملاقات و بازدید مقامات آمریکایی، ساخت‌وساز تأسیسات مورد اشاره متوقف شد. به نظر می‌رسد دولت امارات که میزبان نظامیان آمریکایی و همچنین به دنبال خرید جنگنده‌ها و پهپادهای پیشرفته آمریکایی است، در ابتدا از ماهیت نظامی فعالیت چین بی‌خبر بوده است.

تلاش چین برای ایجاد پایگاه نظامی در امارات متحده عربی و همچنین تلاش دولت بایدن برای متقاعد‌کردن اماراتی‌‌ها برای جلوگیری از ساخت این پایگاه، نشان‌دهنده تلاش‌های واشنگتن برای رقابت با پکن است که از شرق آسیا فراتر رفته و به خاورمیانه رسیده است. علاوه‌بر‌این، ایالات متحده از مدت‌ها قبل نگران ارتباط نزدیک ابوظبی با شرکت مخابراتی چینی هواوی است که زیرساخت‌های ارتباطی این کشور را فراهم می‌کند. مقامات آمریکایی و اعضای کنگره می‌گویند هواوی یک تهدید امنیت ملی است و نگران این هستند که حکومت چین بتواند از تجهیزات این شرکت که در شبکه‌های مخابراتی در سراسر جهان تعبیه شده است، برای جاسوسی یا مختل‌کردن ارتباطات استفاده کند.

در چنین شرایطی یک مقام ارشد امارات ابراز تأسف کرده که امارات در میانه رویارویی بین ایالات متحده و چین گرفتار شده است. انور قرقاش، وزیر مشاور در امور خارجی امارات متحده عربی، گفته بود: «همه ما به‌شدت نگران یک جنگ سرد هستیم. این خبر بدی برای همه ماست؛ زیرا ایده انتخاب در سیستم بین‌المللی، مشکل‌ساز است و نمی‌توان از میان ایالات متحده و چین تنها با یک کشور ارتباط داشت».