صعود دوباره رشد نقدینگی

کاوه نصرتی- بر اساس گزارش بانک مرکزی، مبلغ نقدینگی کشور در پایان شهریور امسال با 3.6 درصد افزایش نسبت به مرداد، به بیش از هفت هزار هزار میلیارد تومان رسیده است. این بالاترین میزان رشد نقدینگی در سال جاری است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد از تیر‌ماه دوباره شاهد روند افزایشی نرخ رشد نقدینگی هستیم که می‌تواند زنگ خطری برای شروع مجدد روند افزایشی تورم در صورت مهار‌نشدن روند فعلی باشد.

از سوی دیگر، پایه پولی نیز رشد بیش از سه‌درصدی را در شهریور داشته است تا مانند نقدینگی شاهد روند افزایشی نرخ رشد این متغیر مهم پولی نیز باشیم. مبلغ پایه پولی در پایان شهریور به بیش از 981 هزار میلیارد تومان رسید. رشد پایه پولی نسبت به شهریور سال گذشته به 42 درصد رسید. این دومین ماه پیاپی است که پس از چند ماه شاهد رشد بیش از سه‌درصدی پایه پولی کشور هستیم.

بر اساس این گزارش، سهم مطالبات بانک مرکزی از بانک‌ها به روند افزایشی خود در شهریور ادامه داده است و شاهد هستیم که سهم خالص ذخایر ارزی بانک مرکزی در حال رسیدن به ارقامی کمتر از 50 درصد در ترکیب پایه پولی کشور است

این وضعیت، هشدار در مورد خارج‌شدن کنترل روند رشد پایه پولی به علت ادامه روند ناترازی برخی بانک‌ها را بیش از پیش نمایان می‌کند. در واقع بانک‌های ناتراز برای جبران کسری‌های خود به استقراض از بانک مرکزی ادامه می‌دهند و این‌گونه که از اعداد و روند افزایشی بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی برمی‌آید، ظاهرا میزان سخت‌گیری‌های بانک مرکزی بر روند افزایشی بدهی بانک‌ها اصلا در حدی که مقامات مسئول آن را ادعا می‌کنند، نیست. تنها در عرض یک ماه و یعنی در شهریور، مبلغ بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی بیش از 20 هزار میلیارد تومان افزایش یافته و با لحاظ‌کردن ضریب تکاثر بیش از هفت واحدی، این به معنای ایجاد نقدینگی معادل رقمی بیش از 140 هزار میلیارد تومان در یک ماه است.

از دیگر نکات مهم این گزارش می‌توان به ضریب فزاینده اشاره کرد. این متغیر ضریبی است که قدرت افزایش حجم پول را بر اساس فعالیت بانک‌ها نشان می‌دهد. این ضریب در پایان شهریور امسال به 7.23 واحد رسیده است. به این ترتیب در تابستان سال جاری شاهد تغییر خاصی در میزان ضریب پایه پولی کشور نیستیم.

عامل مهم دیگری که در گزارش متغیرهای پولی کشور از نظر فعالان اقتصادی مهم و درخور توجه به نظر می‌رسد، نسبت پول به نقدینگی است. همان‌گونه که می‌دانیم نقدینگی جمع پول و شبه‌پول است. پول شامل اسکناس و مسکوکات نزد مردم و فعالان اقتصادی و همچنین سپرده‌های دیداری است. از طرف دیگر شبه‌پول را هم سپرده‌های مدت‌دار و سایر موارد غیر از پول تعریف می‌کنند.

سهم پول از کل نقدینگی از این بابت مهم است که روند افزایشی پول به نقدینگی، نشان از رشد انتظارات تورمی فعالان اقتصادی و جامعه است و کنترل و کاهش آن نیز نشان‌دهنده افت این انتظارات است.

همچنین گزارش اخیر بانک مرکزی نشان می‌دهد با وجود جلوگیری از روند افزایشی نسبت پول به کل نقدینگی در ماه‌های اخیر، این نسبت همچنان در ارقامی بیش از 25 درصد باقی‌مانده است. نسبت پول به نقدینگی در شهریور معادل 25.2 درصد بوده است.