چرا بورس و صندوق های سهامی بعد از فعالسازی مکانیسم ماشه رشد کردند؟

یکی از پرسش‌هایی که در ذهن فعالان و سرمایه‌گذاران بازار سهام وجود دارد، این است که بعد از فعال سازی مکانیسم ماشه چه اتفاقی برای سهام و صندوق‌های سهامی خواهد افتاد؟ در این مقاله قصد داریم به بررسی این پرسش مهم بپردازیم.

مکانیسم ماشه چیست و فعال‌سازی آن چه پیامدهایی دارد؟

مکانیسم ماشه بخشی از قطعنامه‌ی 2231 شورای امنیت است. در این بخش ذکر شده است که هرگاه یکی از طرفین برجام تشخیص دهد که طرف مقابل به تعهدات خود عمل نکرده است، می‌تواند بصورت یک طرفه تمامی قطعنامه‌ی قبلی شورای امنیت را فعال کند. این قطعنامه حتی حق وتو اعضای دائم شورای امنیت را نیز بی‌اثر کرده است. برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) قراردادی بین ایران و کشورهای 1+5 است که در سال 2015 بر سر برنامه‌ی هسته‌ای ایران امضا شد.

در شهریور ماه کشورهای اروپایی مکانیسم ماشه را در سازمان ملل فعال کردند. اما به گفته‌ی بسیاری از صاحب‌نظران اقتصادی فعال سازی مکانیسم ماشه چیزی بر تحریم‌های ایران اضافه نمی‌کند. چون در حال حاضر این تحریم‌ها وجود دارند. اما فعال سازی این مکانیسم اثرات روانی روی جامعه و فعالان بازارهای مالی خواهد داشت.

تأثیر تصمیمات سیاسی بر بازار سرمایه ایران

بازار اوراق بهادار به دلیل ماهیتی که دارد، نسبت به انتشار اخبار سیاسی و اقتصادی حساسیت بالایی دارد. به این معنی که می‌تواند در بازه زمانی بسیار کوتاهی نوسانات قیمتی شدیدی را تجربه کند. اما با آرام شدن اوضاع سیاسی انتظارات فعالان بازار اوراق بهادار به سرعت تغییر می‌کند. بعد از نااطمینانی‌هایی که اخیرا در کشور وجود داشت، سرمایه‌گذاران به سرعت وارد بازار سرمایه شدند تا بتوانند از پتانسیل سودآوری بازار سهام بهره‌مند شوند.

زیرا این بازار در چند ماه گذشته اصلاح قیمتی عمیقی را تجربه کرد. این اصلاح قیمتی در بازار منجر به این شد که ارزندگی سهام به شدت افزایش پیدا کند. از سوی دیگر تنش‌های سیاسی و نظامی در حال کم رنگ شدن هستند. اما نباید از اثرات رشد قیمت دلار بر بازار سرمایه غافل ماند. چون بسیاری از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس محصول یا خدمات خود را صادر می‌کنند.

شرکت‌هایی که محصولات صادراتی دارند، از رشد قیمت دلار در بازار آزاد سودمند می‌شوند. چون ارزهای حاصل از صادرات محصول باید در بازار تبدیل به ریال شود. اگر نرخ تستعیر ارز رشد داشته باشد، سودآوری شرکت تا حد قابل توجهی رشد خواهد کرد.

کدام صنایع بیشترین سود را از این وضعیت بردند؟

بازار سهام از شرکت‌های متفاوتی تشکیل شده است. هرکدام از این شرکت‌های پذیرفته شده در بازار سهام کالا و خدمات خاصی را تولید می‌کنند. از این سو اثرات سیاست اقتصادی، سیاسی و رشد قیمت دلار بر هر کدام از آن‌ها متفاوت است. اما صنایعی همانند پتروشیمی‌، فلزات اساسی، معدنی و دارویی احتمال دارد بالاترین میزان سود را کسب کنند. چون این صنایع بخش قابل توجهی از محصولات آن‌ها صادر می‌شود. در نتیجه رشد نرخ ارز بر میزان سودآوری آن‌ها تاثیر مستقیمی دارد.

زمانی که سود ناشی از افزایش نرخ تسعیر ارز برای شرکت‌ها افزایش پیدا کند، باعث افزایش شاخص eps شرکت‌ها می‌شود. eps به معنی میزان سود هرسهم بعد از کسر مالیات است. با افزایش میزان سود هرسهم، تقاضا برای این سهم‌ها در بازار رشد چشمگیری پیدا می‌کند. با افزایش تقاضا برای سهم، برای اینکه بازار به تعادل برسد قیمت سهام در تابلو بازار رشد می‌کند. در نتیجه افزایش نرخ ارز نه تنها باعث رشد سودآوری صنایع صادرات محور می‌شود، بلکه منجر به رشد قیمت سهام آن‌ها نیز خواهد شد.

واکنش صندوق‌های سهامی به تحولات سیاسی

بعد از پایان یافتن جنگ دوازده روزه کم کم اطمینان به بازار بازگشت. چند هفته بعد از اینکه ریسک جنگ به پایان رسید، تقاضا برای خرید صندوق های سهامی مختلف رشد قابل توجهی داشت. صندوق اهرمی یکی از انواع صندوق های سهامی هستند که دامنه نوسان بازدهی آن ها بین +۴ و -۴ است. این صندوق ها در یک ماهه اخیر با توجه به دامنه نوسان بالاتر از سایر صندوق های سهامی جذابیت بیشتری برای سرمایه گذاری داشتند. بر اساس اصول اقتصادی زمانی که برای یک دارایی تقاضا افزایش پیدا کند، برای اینکه بازار به تعادل برسد قیمت دارایی افزایش پیدا می‌کند. در نتیجه با توجه به ورود پول بیشتر به صندوق های اهرمی سود بالایی نصیب سرمایه گذاران این صندوق ها شد.

در بازه یک ماهه منتهی به 15 مهر 1404 شاخص کل بازار اوراق بهادار 15 درصد رشد داشته است. این در حالی است که صندوق‌های اهرمی بازار رشد بسیار بالاتری را تجربه کرده‌اند. در این بازه زمانی یک ماهه صندوق اهرمی دوایکس 30.6 درصد، صندوق شتاب 28.5 درصد و صندوق اهرم 27.5 درصد رشد قیمت را تجربه کرده‌اند. با توجه به بررسی صورت گرفته صندوق‌های اهرمی توانسته‌اند رشد بالاتری را تجربه کنند.

اختلاف سودآوری در صندوق‌های اهرمی موجود در بازار به دلیل اختلاف در مدیریت صندوق است. مدیر صندوق فردی است که دانش اقتصادی و معاملاتی بالایی دارد. این فرد روزانه به بررسی سهام مختلف در بازار می‌پردازد تا بتواند سهامی که پتانسیل سودآوری در آینده را دارند برای سبد سرمایه‌گذاری صندوق انتخاب کند. از این رو صندوقی که مدیریت بهتری داشته باشد در زمان رشد بازار نسبت به سایر صندوق‌ها بازدهی بالاتری را ثبت می‌کند.

آیا رشد بورس پایدار است یا هیجانی؟

رشد قیمت سهام بصورت کلی به سه عامل اصلی وابسته است. این عوامل شامل سودآوری شرکت، کاهش نااطیمانی و ارزندگی بازار هستند.

سودآوری شرکت‌ها

هر شرکتی که در بازار سهام پذیرفته می‌شود، در حال تولید کالا یا ارائه‌ی خدمات است. هرگاه شرکت بتواند تولید محصولات خود را افزایش و میزان سودآوری خود را تا حد قابل قبولی رشد دهد، سرمایه‌گذاران برای اینکه بتوانند از این سودآوری بهره‌مند شوند شروع به سرمایه‌گذاری در سهام می‌کنند.

کاهش نااطمینانی

از دو ماه گذشته سطح نااطمینانی و ریسک تغییرات ژئوپولیتیکی در منطقه به سرعت در حال کاهش است. این اتفاق برای بازار سهام بسیار حائز اهمیت است. چون کاهش نااطمینانی باعث افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار سهام می‌شود. افزایش اطمینان به بازار سهام منجر به افزایش تقاضا برای خرید صندوق‌ سهامی می‌شود. از این رو صندوق‌های سهامی توانسته‌اند در یک ماه گذشته رشد چشمگیری را تجربه کنند. با توجه به شرایط موجود، با احتمال زیادی شرایط برای صندوق‌های سهامی تا پایان سال به همین صورت باشد.

ارزندگی بازار

ارزندگی از دیگر عواملی است که سرمایه‌گذاران بلند مدتی به آن بسیار توجه دارند. اگر در کشور تورم وجود داشته باشد اما بازار سهام نتوانسته باشد در یک دوره‌ی خاص به اندازه‌ی تورم رشد داشته باشد، بازار در سطحی قرار دارد که به اصطلاح ارزندگی بالایی دارد. یعنی می‌تواند رشد‌های قابل توجهی در آینده داشته باشد. در حال حاضر بازار سهام در ایران در بالاترین حالت ارزندگی خود قرار دارد.

آخرین اخبار اقتصادی را از طریق این لینک پیگیری کنید.