هندوانه بی‌دانه به بازار ایران رسید+ عکس

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق ،

با نزدیک شدن به فصل تابستان، هندوانه به عنوان یکی از میوه‌های پرطرفدار در سبد غذایی ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد. به عنوان یک محصول اقتصادی و کشاورزی مهم نیز هندوانه منبع درآمد زیادی برای کشاورزان است.

در سال‌های اخیر، نوعی از این میوه به نام «هندوانه بدون دانه» به دلیل راحتی در مصرف و خواص تغذیه‌ای بالا، توجه بسیاری از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان را به خود جلب کرده است. این نوع هندوانه نه تنها در بازارهای داخلی بلکه در عرصه صادرات نیز پتانسیل بالایی دارد.

در این گزارش، به بررسی وضعیت تولید و صادرات هندوانه بدون دانه در جهان و منطقه، مزایای مصرف آن، راه‌های مدیریت منابع آبی در تولید این محصول و فرصت‌های پیش‌روی ایران در این حوزه می‌پردازیم.

وضعیت تولید و مصرف در ایران

ایران با تولید سالانه بیش از ۲.۶ میلیون تن هندوانه، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این میوه در جهان است. در سال ۲۰۲۳، حدود ۲۶۰ هزار تن هندوانه از ایران به بیش از ۲۰ کشور صادر شد که عراق، امارات متحده عربی، قطر، عمان، روسیه و کشورهای آسیای میانه از جمله مقاصد اصلی صادرات بودند. این صادرات حدود ۹۰ میلیون دلار درآمد ارزی برای کشور به همراه داشت.

با این حال، سهم هندوانه‌های بدون دانه در این تولیدات و صادرات هنوز محدود است. در حالی که هندوانه‌های بدون دانه به دلیل سهولت در مصرف و طعم شیرین‌تر، تقاضای بالایی دارند، تولید این نوع هندوانه‌ها در ایران نیازمند توسعه و سرمایه‌گذاری بیشتر است.

روند جهانی و جایگاه ایران

در سال ۲۰۲۳، تولید جهانی هندوانه به بیش از ۱۰۴ میلیون تن رسید که کشورهایی مانند چین، ترکیه، برزیل، مصر و ایران در صدر تولیدکنندگان این محصول قرار دارند.

در زمینه هندوانه‌های بدون دانه، کشورهای مختلفی در حال توسعه این نوع هندوانه‌ها هستند. به‌عنوان مثال، برزیل در سال ۲۰۲۵ شاهد افزایش ۸۸ درصدی صادرات هندوانه‌های بدون دانه کوچک در ماه ژانویه بود که نشان‌دهنده رشد تقاضا در بازارهای جهانی است.

وضعیت جهانی تولید و صادرات هندوانه بدون دانه

بر اساس گزارش‌های بازار جهانی، بازار بذر هندوانه بدون دانه در سال ۲۰۲۴ ارزشی معادل ۵۵۱.۲ میلیون دلار داشته و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۲ به ۸۱۸.۴ میلیون دلار برسد که نشان‌دهنده رشد سالانه ۵.۸ درصدی است.

در این میان، کشورهایی مانند هند، تایلند و آمریکا از بزرگ‌ترین صادرکنندگان بذر هندوانه بدون دانه هستند. هند با سهم ۳۴٪ از بازار جهانی، در صدر این فهرست قرار دارد.

از نظر صادرات میوه، مکزیک در سال ۲۰۲۱ حدود ۷۰٪ از تولید هندوانه خود را صادر کرده که بخش قابل توجهی از آن را انواع بدون دانه تشکیل می‌داد. قیمت هر کیلوگرم هندوانه بدون دانه در بازارهای بین‌المللی بین ۰.۷۰ تا ۱.۰۰ دلار است که نسبت به انواع با دانه (۰.۵۰ تا ۰.۷۰ دلار) بالاتر است.

تجربه مصر در تولید و صادرات هندوانه

مصر به عنوان یکی از کشورهای منطقه، در سال ۲۰۱۹ حدود ۱۰.۲ میلیون کیلوگرم هندوانه و خربزه تازه به ارزش بیش از ۶.۱ میلیون دلار صادر کرده است. مقاصد اصلی صادراتی مصر شامل کویت، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، عراق و بحرین بوده‌اند.

تولید هندوانه در مصر عمدتاً در فصل تابستان و در فضای باز انجام می‌شود، اما حدود ۱۰٪ از سطح زیر کشت آن در گلخانه‌هاست. از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰، سطح زیر کشت هندوانه در مصر بین ۱۴۸,۸۶۷ تا ۱۵۶,۱۵۱ فدان (هر فدان معادل ۰.۴۲ هکتار) بوده که بیش از دو هزار هکتار آن زیر کشت هندوانه بدون دانه است.

مزایای مصرف هندوانه بدون دانه

هندوانه بدون دانه به دلیل نداشتن دانه‌های سفت و مزاحم، خوردن آن را برای کودکان، سالمندان و عموم مردم آسان‌تر می‌کند. این نوع هندوانه سرشار از ویتامین C، پتاسیم، لیکوپن و آنتی‌اکسیدان‌هاست که به سلامت قلب، کاهش فشار خون و تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کنند.

با دارا بودن حدود ۹۲٪ آب، هندوانه به هیدراته نگه‌داشتن بدن در روزهای گرم کمک کرده و به دلیل فیبر بالا و کالری پایین، احساس سیری ایجاد کرده و در کنترل وزن مؤثر است.

چالش کم‌آبی و راهکارهای تولید پایدار

با وجود کم‌آبی در بسیاری از استان‌های کشور، توسعه کشت هندوانه بدون دانه تنها زمانی منطقی خواهد بود که همراه با الگوهای نوین مصرف آب باشد. استفاده از روش‌هایی نظیر آبیاری قطره‌ای، مالچ‌پاشی، کاشت در گلخانه‌ها، انتخاب ارقام مقاوم به خشکی و کشت در مناطق دارای منابع آبی پایدار، از جمله راهکارهایی است که می‌تواند مصرف آب را تا ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش دهد.

همچنین، زمان‌بندی مناسب آبیاری، استفاده از سنسورهای رطوبت و آموزش کشاورزان درباره بهینه‌سازی مصرف منابع، امکان‌پذیر است و به بهره‌وری بیشتر در کشت این محصول ارزشمند کمک خواهد کرد.

فرصت‌های پیش‌روی ایران

با توجه به شرایط اقلیمی مناسب در بسیاری از مناطق ایران، به‌ویژه استان‌های خوزستان، فارس، کرمان و سیستان و بلوچستان، کشور ما پتانسیل بالایی برای تولید هندوانه بدون دانه دارد. سرمایه‌گذاری در تولید بذرهای هیبریدی و توسعه فناوری‌های نوین کشاورزی می‌تواند ایران را به یکی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان مطرح این محصول در منطقه تبدیل کند.

با توجه به رشد بازار جهانی و قیمت بالاتر هندوانه بدون دانه در مقایسه با انواع با دانه، صادرات این محصول می‌تواند منبع درآمدی جدید برای کشاورزان و اقتصاد کشور باشد. هندوانه بدون دانه نه تنها به دلیل راحتی در مصرف و خواص تغذیه‌ای، بلکه به عنوان یک فرصت اقتصادی برای ایران مطرح است. با برنامه‌ریزی مناسب، سرمایه‌گذاری در تولید بذر و توسعه زیرساخت‌های صادراتی، می‌توان از این فرصت بهره‌برداری کرده و جایگاه ایران را در بازارهای منطقه‌ای و جهانی تقویت کرد.

هندوانه‌ای که می‌خواهد از شلیل جلو بزند

در ایران، میوه‌هایی مانند هندوانه، خربزه، طالبی، هلو، شلیل، آلو، زردآلو، گیلاس و انگور از جمله پرتولیدترین میوه‌های تابستانی هستند. با این حال، هندوانه‌های بی‌دانه به دلیل طعم مطلوب، سهولت مصرف، ارزش اقتصادی بالا و تقاضای صادراتی روزافزون، این ظرفیت را دارند که در صورت مدیریت هوشمند منابع آب و بهره‌گیری از آبیاری نوین، جایگاه خود را در میان این محصولات تثبیت کرده و حتی از بسیاری از آن‌ها پیشی بگیرند. این نوع هندوانه می‌تواند با صرفه‌جویی در مصرف آب و افزایش بهره‌وری، به یکی از محصولات استراتژیک تابستانی ایران تبدیل شود.

ایران می‌تواند با برنامه‌ریزی دقیق، سیاست‌گذاری حمایتی، سرمایه‌گذاری در فناوری و آموزش کشاورزان، به یکی از بازیگران اصلی بازار جهانی هندوانه بدون دانه تبدیل شود و از این مسیر به تقویت تولید ملی، ارزآوری و اشتغال‌زایی دست یابد.