برق قطع شد؛ قیمت سیمان دو‌برابر شد
بدون تردید افشای اطلاعات مطابق با قوانین بورس امری ضروری و قانونی است اما زمانی که این افشاگری‌ها به شکل غیرشفاف و همراه با تحلیل‌های هیجانی منتشر می‌شوند، نه‌تنها شفاف‌سازی صورت نمی‌گیرد، بلکه اعتماد عمومی به بازار تضعیف می‌شود.
طی چند روز اخیر شرکت‌های سیمانی با انتشار یا افشای اطلاعیه‌ای در سامانه کدال نسبت به آثار و تبعات برقراری محدودیت برق شفاف‌سازی کردند. هرچند این فرایند یک رویه قانونی به شمار می‌رود و ضروری است شرکت‌ها اطلاعات مهم و تأثیرگذار بر فرایند تولید را به اطلاع سهام‌داران برسانند، اما با انتشار این اطلاعیه‌ها یک جنجال رسانه‌ای تمام‌عیار (شبه‌پروژه) نیز عمدتاً در شبکه‌های اجتماعی شکل گرفت که ترکش‌های آن خیلی زود به بازار هم رسیده است، به‌طوری‌که با انتشار این اخبار قیمت سیمان در بازار به‌شدت ملهتب شده و ارقام نجومی از سوی فروشندگان اعلام می‌شود. پرواضح است در شرایط فعلی اقتصاد ایران که با ناترازی‌های ساختاری و چالش‌های مزمن مواجه بوده نمی‌توان انتظار داشت ناترازی انباشته‌شده 8 تا 10 سال اخیر در مدت‌زمانی کوتاه حل شود، اما به نظر می‌رسد علاوه بر اینکه مجموعه دولت باید در موضوع مدیریت عرضه و مصرف برق چابکی از خود نشان دهد، ضروری است واکنش‌های هیجانی و رسانه‌ای پیرامون قطعی برق نیز مدیریت شود؛ چراکه این واکنش‌های هیجانی بیش از آنکه کمکی به حل مسئله کند، فضای روانی جامعه را ملتهب خواهد کرد که یکی از آثار آن در موضوع سیمان با جهش عجیب‌وغریب قیمت‌ها در روز‌های اخیر رخ داد.
کاهش 2 درصدی تولید سیمان در سال 1403
بدون تردید افشای اطلاعات مطابق با قوانین بورس امری ضروری و قانونی است اما زمانی که این افشاگری‌ها به شکل غیرشفاف و همراه با تحلیل‌های هیجانی منتشر می‌شوند، نه‌تنها شفاف‌سازی صورت نمی‌گیرد، بلکه اعتماد عمومی به بازار تضعیف می‌شود. انتشار خبر‌هایی مبنی بر کاهش تولید سیمان و در کنار آن رشد صعودی قیمت‌ها به فضای نااطمینانی و گمانه‌زنی‌های نادرست دامن می‌زند. اینکه امسال سال سختی برای بخش صنعت بوده، موضوع قابل انکاری نیست اما در شرایط ناترازی چشمگیر تولید آن‌طور که فعالان صنعت سیمان می‌گویند در سال 1403 کاهش نیافته است. اخیراً علی‌اکبر الوندیان، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفت: «در چالش ناترازی انرژی ما کاهش تولید را تجربه می‌کنیم.» وی ادامه داد: «در ۱۴۰۳ تولید سیمان نسبت به ۱۴۰۲ کاهش ۴ میلیون تنی را تجربه کرده است. اما براساس داده‌های وزارت صمت نیز میزان تولید سیمان در کشور در 11 ماهه نخست سال 1402 حدود 65.5 میلیون تن اعلام شده که این عدد در بازه زمانی مورد بحث در سال 1403 به 64.5 میلیون تن رسیده است.» لازم به یادآوری است که در سال گذشته با وجود قطعی‌های گسترده برق، تولید سیمان کمتر از 2 درصد کاهش یافته است.
نوسان عجیب: قیمت هر کیسه از 140 تا 320 هزار تومان!
افزایش قیمت سیمان در روز‌های اخیر و افشای اطلاعات از سوی شرکت‌ها درخصوص قطعی برق در فضای رسانه‌ای و فضای مجازی کشور موجی از نگرانی‌ها را در میان فعالان بازار و مردم ایجاد کرده است. انتشار گسترده قیمت‌هایی متفاوت و گاه عجیب برای هر کیسه سیمان نشان می‌دهد بازار به‌شدت از جنجال رسانه‌ای تأثیر گرفته و دچار نوسان شده است. برای مثال درحالی‌که قیمت عمده هر کیسه سیمان تیپ ۲ تهران را شرکت‌های توزیع‌کننده بین 140 تا 150 هزار تومان اعلام می‌کنند، اما گزارش‌هایی از فروش همان محصول تا ۳۲۰ هزار تومان نیز منتشر شده است. حتی مواردی دیده شده که سیمان در بازار خرده‌فروشی تا ۲۷۰ هزار تومان هم قیمت‌گذاری شده است. این اختلاف فاحش در قیمت‌ها نه‌تنها به آشفتگی بازار دامن زده بلکه امکان برنامه‌ریزی را از مصرف‌کنندگان، سازندگان و پیمانکاران سلب کرده است.
درنهایت اینکه صنعت سیمان یکی از ارکان اصلی توسعه و ساخت‌وساز در کشور بوده و هرگونه اختلال در زنجیره تأمین آن، اثرات دومینوواری بر بخش‌های دیگر اقتصادی خواهد داشت. از این رو انتظار می‌رود که دستگاه‌های نظارتی، رسانه‌ها، فعالان اقتصادی و تصمیم‌گیران دولتی با نگاهی واقع‌گرایانه و مسئولانه از تحریک بازار پرهیز کرده و زمینه را برای ثبات نسبی در این بخش حیاتی فراهم کنند. افشای اطلاعات اگر با شفافیت، دقت و به‌دور از هیجان صورت گیرد می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند؛ اما زمانی که این فرایند به ابزاری برای تشویش اذهان تبدیل شود نه‌تنها صنعت بلکه کل اقتصاد کشور را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.
افزایش 130 تا 150 درصدی قیمت در یک سال
در مقایسه قیمت سیمان بین اردیبهشت 1404 و اردیبهشت 1403 شاهد افزایش‌های چشمگیری در قیمت‌ها هستیم. قیمت اکثر انواع سیمان نسبت به سال گذشته افزایش زیادی داشته است؛ به‌طوری که برخی محصولات حدود 130درصد تا 150درصد افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند. برای مثال قیمت سیمان ساوه 50 کیلویی (تیپ 2) طی یک سال اخیر 146 درصد، سیمان پاکتی فارس 133 درصد، سیمان پاکتی آبیک (تیپ 2) 118 درصد و این میزان برای سیمان پاکتی آباده و سیمان خاکستری 50 کیلویی نی‌ریز به ترتیب 115 و 102 درصد بوده است. این جهش‌ها ممکن است به دلیل نوسانات اقتصادی، افزایش هزینه‌های تولید و یا مشکلات در تأمین عرضه باشد. در عین حال، برخی سیمان‌ها مانند سیمان سفید 40 کیلویی لار و سیمان پاکتی فیروزآباد تغییرات کمتری داشته‌اند.
رشد قیمت 15 برابری سیمان از سال 1397 تا 1403
افزایش قیمت سیمان البته مسئله‌ای تازه نیست. بررسی روند قیمت‌ها از سال ۱۳۹۷ تاکنون نشان می‌دهد که قیمت عمده سیمان در این مدت از میانگین قیمت 170 هزار تومان به ازای هر تن در سال 97 به بیش از 2 میلیون و 600 هزار تومان در سال 1404 افزایش یافته است. این اعداد حاکی است که در همین بازه زمانی 7 ساله، نرخ سیمان حدود ۱۵ برابر افزایش قیمت داشته، درحالی‌که قیمت دلار در همین بازه، با رشد 6.4 برابری مواجه بوده است. اگر در نظر بگیریم که نرخ ارز به صورت مصنوعی و با دخالت دولت کنترل می‌شود باز هم این افزایش ۱۵ برابری قیمت سیمان را نمی‌توان تنها به تورم عمومی یا نرخ دلار نسبت داد. یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید به آن توجه داشت، تفاوت فاحش میان قیمت عمده و خرده‌فروشی است. گزارش‌هایی از وجود اختلاف ۱۰۰ هزار تومانی بین قیمت عمده و قیمت خرده در بازار منتشر شده است. چنین فاصله‌ای در یک کالای صنعتی پایه حاکی از نبود نظارت دقیق بر بازار و وجود واسطه‌گری‌های گسترده است. این شرایط زمینه‌ساز سفته‌بازی در بازار سیمان شده و انگیزه سودجویی در کوتاه‌مدت را افزایش داده است.
