نگاهی به وضعیت بحرانی آب درکشور
کشورمان در زمینه مصرف آب در بخش کشاورزی و خانگی یکی از پرمصرف‌ترین کشورهای جهان است و بیش از ۷۰ درصد منابع آب زیرزمینی در بسیاری از دشت‌ها یا تخلیه شده یا وارد مرحله غیرقابل برگشت شده‌اند و در این شرایط عبور از تنش آبی نیازمند همراهی عمومی در بخش های مصرف خانگی، صنعت و کشاورزی است.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
استان آذربایجان شرقی یکی از قطب‌های مهم کشاورزی، صنعتی و جمعیتی شمال‌غرب ایران، این روزها با چالشی جدی و هشداردهنده در زمینه منابع آبی مواجه است.
کاهش چشم‌گیر بارندگی‌های سالانه، افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی، خشک‌شدن تدریجی چشمه‌ها و قنات‌ها، و پایین‌رفتن تراز دریاچه اورمیه، همه نشانه‌هایی از بحرانی هستند که بر منابع آبی این استان سایه انداخته است. کارشناسان، ادامه این روند را تهدیدی مستقیم برای امنیت آبی، معیشت کشاورزان، و سلامت زیست‌محیطی منطقه می‌دانند. در چنین شرایطی، زنگ خطر بحران آب در آذربایجان شرقی به صدا درآمده و آینده‌ای نگران‌کننده را در برابر مسئولان و شهروندان این استان قرار داده است.
تبریز ۲.۵ ماه دیگر آب دارد
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی هفته گذشته در نشست خبری اعلام کرد: در صورت استفاده عادی مشترکان، بدون صرفه جویی و با توجه به آب موجود در پشت سدهای تامین کننده آب تبریز، این شهر تا ۲.۵ ماه دیگر آب دارد.
یوسف غفارزاده با بیان اینکه در سال آبی جاری حدود ۲۱۸ میلیمتر بارش در استان صورت گرفته که نسبت به سال قبل که ۲۸۸ میلیمتر بوده ۳۶ درصد کمتر شده است، اظهار کرد: کاهش بارش‌ها در سال آبی جاری بی سابقه بوده در حالی که قبلا متوسط بارش‌ها در استان بین ۲۹۰ تا ۳۰۰ میلیمتر بوده است.
وی افزود: کاهش بارش‌ها موجب کاهش ۴۹ تا ۷۲ درصدی روان آب رودخانه‌های استان شده و در نتیجه کاهش روان آب‌ها، پرشدگی مخزن سدها نیز به طور متوسط ۳۵ درصد کمتر شده است.
غفارزاده با بیان اینکه سدها برای مدیریت آب شرب، کشاورزی و صنعت مهم هستند، گفت: از مهمترین سدهایی که آب شرب تبریز را تامین می‌کنند سد شهید کاظمی بوکان و نهند است که به ترتیب ۵۰ و ۱۵ درصد آب تبریز را تامین می‌کنند.
وی ادامه داد: سد بوکان نسبت به سال قبل ۵۸ درصد درصد آب کمتری دارد در حالی که سال قبل در این موقع ۴۳۸ میلیون متر مکعب آب داشت امسال این رقم به ۱۸۳ میلیون متر مکعب کاهش یافته است.
وی گفت: سد نهند نیز که سال گذشته ۱۹ میلیون و ۸۰۰ هزار متر مکعب آب داشت امسال هشت میلیون و ۵۰۰ هزار متر مکعب آب دارد و ۵۷ درصد کاهش داشته است.
غفارزاده را بیان اینکه چهار ماه تا آغاز بارش‌ها زمان وجود دارد، افزود: آب موجود در پشت سدها در صورت استفاده نرمال تا ۲.۵ ماه دیگر آب شرب تبریز را تامین می کند لذا شرکت آب منطقه‌ای برای جبران کمبود، راهکارهایی از جمله محدود کردن مصرف آب در بخش کشاورزی و همچنین مدیریت مصرف را اعمال کرده است.
پنج شهر آذربایجان شرقی در وضعیت قرمز آبی
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب آذربایجان شرقی هم در نشست خبری گفت: پنج شهر استان از جمله تبریز در وضعیت قرمز و ۹ شهر نیز در وضعیت سر به سر از نظر تامین و توزیع آب هستند.
ابراهیم سلیمانی با بیان اینکه در هر ثانیه ۱۲ تا ۱۳ هزار لیتر آب تصفیه شده در استان مصرف می‌شود، افزود: نیاز سالانه استان به آب شرب ۳۸۰ میلیون متر مکعب است که ۲۹۰ میلیون متر مکعب آن در حوزه شهری و ۹۰ میلیون متر مکعب در روستاها مصرف می‌شود .
وی با بیان اینکه ۶۰۰ تا ۷۰۰ لیتر در ثانیه کمبود آب داریم گفت: به رغم کمبودها، مدیریت لازم انجام شده تا مشکلی در زمینه آب و قطع آن پیش نیاید.
سلیمانی همچنین از برگزاری مناقصه ۳۰۰ میلیارد ریالی برای کاهش پرت شبکه در استان خبر داد گفت: با یکی از شرکت‌های دانش بنیان نیز در مورد نشتیابی ماهواره‌ای در حال انجام مذاکره هستیم.
سلیمانی به طرح جهاد آبرسانی به روستاها و مناطق کم برخوردار استان اشاره کرد و گفت: ۲ پروژه مهم تا هفته دولت امسال شامل مجتمع ستارخان که در فاز اول به ۶۳ روستا و در فاز دوم به ۸۸ روستا آبرسانی می‌شود بهره‌برداری خواهد شد.
وی افزود: آبرسانی به قشلاقات کلیبر نیز در فاز اول در حال اجراست و ۳۰ روستا با بهره‌برداری از این طرح از آب شرب سالم برخوردار می‌شوند.
وی همچنین به مشترکان پرمصرف هشدار داد و گفت: در حال حاضر اشتراک آب یکهزار و ۶۰۰ مشترک قطع شده که بالای ۹۰ درصد آن در ویلاهای اطراف تبریز بودند و دستگاه های دولتی نیز از نظر مصرف آب در حال رصد هستند.
کاهش ۷۰ درصدی رواناب های آذربایجان شرقی
معاون برنامه‌ریزی شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی هم با اشاره به کاهش شدید رواناب‌ها و ذخایر سدها در سال آبی جاری، اظهار کرد: وضعیت منابع آبی تبریز نگران‌کننده است و کاهش ۷۰ درصدی رواناب‌ها، شرایط حادی در منطقه ایجاد کرده است.
مجتبی جلیل زاده با بیان اینکه آب شرب تبریز از سدهای بوکان و نهند و چاه‌ها تامین می شود، افزود: کاهش بارش‌ها سبب افت محسوس منابع آبی شده است به عنوان مثال، حجم آب ورودی به سد شهید کاظمی بوکان در شرایط نرمال یکهزار و ۲۵۰ میلیون مترمکعب است که به حدود ۳۰۰ میلیون مترمکعب افت کرده است.
وی با بیان اینکه میانگین سرانه مصرف آب در کشورهای اروپایی ۱۳۰ لیتر برای هر فرد در شبانه‌روز است، گفت: این رقم در ایران ۲۵۰ لیتر برای هر نفر بوده از این رو اصلاح الگوی مصرف به ویژه در شرایط فعلی یک ضرورت است.
جلیل‌زاده با تأکید بر پایش مستمر منابع آبی منطقه گفت: به صورت روزانه وضعیت سدها را رصد می‌کنیم و با توجه به شرایط، تصمیمات لازم برای توزیع، اولویت‌بندی مصرف و مدیریت منابع اتخاذ می‌شود هدف ما این است که حتی در سخت‌ترین شرایط، تأمین پایدار آب شرب شهروندان دچار اختلال نشود.
وی با بیان اینکه مدیریت مصرف دیگر یک توصیه نیست، بلکه یک ضرورت جدی است، افزود: از مردم انتظار داریم با درک شرایط بحرانی موجود، در مصرف آب صرفه‌جویی کنند زیرا هر لیتر آبی که امروز هدر می‌رود، ممکن است فردا برای سلامت و زندگی یک خانواده حیاتی باشد.
جلیل‌زاده ادامه داد: با اقدامات و برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، تلاش کرده‌ایم ذخایر را به‌گونه‌ای تنظیم کنیم که در فصل گرم با چالش مواجه نشویم. با این حال، تنها در سایه مشارکت و همکاری مردم می‌توانیم این مسیر سخت را با موفقیت سپری کنیم.
در شرایطی که استان آذربایجان شرقی با کاهش منابع آبی، افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی، و تنش‌های زیست‌محیطی روبه‌رو است، نقش مردم در کنترل و کاهش آثار این بحران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده است.
عبور از بحران آب تنها با اقدامات دولتی ممکن نیست
کارشناسان معتقدند عبور از بحران آب تنها با اقدامات دولتی ممکن نیست، بلکه نیازمند همکاری همه‌جانبه شهروندان، کشاورزان، و تولیدکنندگان است. رفتارهای روزمره در خانه‌ها، مانند صرفه‌جویی در مصرف آب هنگام استحمام یا استفاده از شیرآلات کاهنده مصرف، می‌تواند در مقیاس کلان تأثیر قابل‌توجهی داشته باشد.
از سوی دیگر، تغییر الگوی آبیاری فضای سبز شهری و خانگی با بهره‌گیری از روش‌هایی مانند آبیاری قطره‌ای یا استفاده از گیاهان بومی مقاوم به خشکی، گامی موثر در حفظ منابع آبی محسوب می‌شود.
در بخش کشاورزی نیز، کشاورزان با روی‌آوردن به روش‌های نوین آبیاری، اصلاح الگوی کشت، و کاشت محصولات کم‌مصرف، می‌توانند مصرف آب را به میزان چشمگیری کاهش دهند. به‌ویژه در دشت‌های بحرانی استان، این تغییرات می‌تواند نقشی کلیدی در نجات سفره‌های آب زیرزمینی داشته باشد.
افزون بر این، آگاه‌سازی عمومی، مشارکت در برنامه‌های محیط‌زیستی، و مطالبه‌گری مردمی برای شفافیت و اصلاح سیاست‌های آبی، از دیگر ابزارهایی هستند که شهروندان در اختیار دارند. به گفته فعالان حوزه محیط‌زیست، مردم تنها مصرف‌کننده نیستند؛ بلکه بخشی از راه‌حل بحران آب به شمار می‌روند.
مردم نقش بسیار مهم و تعیین‌کننده‌ای در عبور از بحران کم‌آبی دارند
اگرچه بخش بزرگی از بحران به مدیریت کلان و سیاست‌گذاری دولتی برمی‌گردد، اما رفتار و آگاهی عمومی مردم می‌تواند شدت بحران را کاهش داده یا حتی از گسترش آن جلوگیری کند.
نقش مردم در مدیریت و عبور از بحران کم‌آبی شامل تغییر رفتارهایی یاشد به ظاهر ساده باشد اما به یقین مردم با کاهش مصرف آب در خانه (حمام، دستشویی، آشپزخانه) استفاده از شیرآلات کاهنده مصرف جلوگیری از نشت آب در لوله‌ها و شیرها استفاده بهینه از ماشین لباسشویی و ظرفشویی نقش مهمی در مدیریت مصرف آب خواهند داشت.
طرح‌های بازچرخانی آب در بخش صنعت، اصلاح الگوی کشت و استفاده از روش‌های نوین آبیاری (مثل آبیاری تحت فشار یا قطره‌ای) از الزامات عبور از شرایط بحرانی است و مردم در این بحران، نه فقط به‌عنوان مصرف‌کننده آب، بلکه به‌عنوان بخشی از راه‌حل باید دیده شوند. زیرا عبور از بحران کم‌آبی یک وظیفه جمعی است؛ نه فقط دولتی یا فردی.
در هر ثانیه حدود ۶ متر مکعب آب در تبریز تصفیه و مصرف می شود و با توجه به جمعیت ۲ میلیون نفری این شهر و مصرف روزانه حدود ۲۵۰ لیتر از سوی هر فرد، نیاز روزانه این شهر به آب شرب بیش از ۵۰۰ هزار مترمکعب است.
آب شهرستان تبریز از چهار منبع خط آبرسانی زرینه رود ۵۵ درصد، خط آبرسانی نهند ۱۳ درصد، چاه‌ها (هروی، سعید آباد، قزلجه میدان) ۳۱ درصد و قنات ها یک درصد تأمین می‌شود.
آخرین اخبار استان ها را از طریق این لینک پیگیری کنید.
