ما از همه بهتریم، چون ما بهتر از همه هستیم!

رؤیا صدر: طنز سیاسی-اجتماعی چه در قالب طنز شفاهی و لطیفه و چه طنز نوشتاری، در روسیه پدیده تازه‌ای نیست. زمان حکومت تزارها وجود داشته و حضورش تا همین امروز هم ادامه دارد. حتی بگیروببندهای زمان دولت بلشویکی هم نتوانست آن را خاموش کند. در آن دوره هرگونه انتقاد از اوضاع اجتماعی و سیاسی، سیاه‌نمایی تلقی می‌شد و مجازات داشت، تعریف جوکِ ضد سیستم در خلال جنگ، مجازات اعدام و در زمان‌های دیگر مجازات زندان داشت و طنز تنها در صورتی پذیرفتنی بود که در خدمت تحقق اهداف انقلاب قرار می‌گرفت. بااین‌حال در آن دوران هم طنز انتقادی خاموش نشد. می‌توان گفت که طنز روسی از دوره تزارها تاکنون روایتگر شکاف عظیمی است که میان حاکمان و مردم و میان دولت و ملت بوده و درصدد بیان داستان فهم این جدایی است. در این میان می‌توان ویژگی‌هایی را برای آثار شوخ‌طبعانه روسی برشمرد که آنها را علی‌رغم آفریده‌شدن در دوره‌های مختلف سیاسی و حکومتی به هم پیوند می‌دهد. مهم‌ترین و چشمگیرترین خصلت شوخ‌طبعی روسی، خود نکوهش‌گری و خود‌خندی است که با مایه‌هایی از نیهیلیسم سرخورده از شیوه‌های کنش سیاسی هم همراه است؛ طنزی که از نگاه کاونده و تلخ گوگول شروع می‌شود و پیش می‌رود و با کمدی -تراژدی‌های چخوف در غم انسان می‌نشیند و بر دشواری‌های زندگی آدم‌‌ها دل می‌سوزاند؛ طنزی همدلانه و مهربانانه که دور از توهین یا تحقیر است و جنبه عبرت‌آموزی دارد.