باز هم آلودگی نفتی و باز هم تخریب زمین‌های کشاورزی
غلامرضا میرکی . مدیرکل سابق دفتر محیط‌زیست و توسعه پایدار
در خبرها آمده بود شکسته‌شدن لوله نفت در پشت سد رامشیر و ورود لکه نفتی حاصل از آن به رودخانه جراحی موجب تخریب 30هزارهکتار از اراضی کشاورزی استان خوزستان شده و فعالیت‌های کشت پاییزه در این مناطق با بحران روبه‌رو شده است. این خبر اولین خبر در زمینه نشت نفت و آلودگی حاصل‌شده در این رابطه نبوده و آخرین آن هم نخواهد بود. ما هنوز پس از گذشت بیش از صدسال استخراج نفت و عملیات گوناگون اکتشاف، استخراج، پالایش و انتقال و ذخیره‌سازی و حمل‌ونقل خشکی و دریایی هنوز به این واقعیت نرسیده‌ایم که همگام با تمام عملیات اقتصادی در حوزه نفت باید به بحران ناشی از حوادث آن نیز اندیشید و روش‌های مقابله و مدیریت بحران را پیاده کرد و شرایط مدیریت مطلوب برای آسیب‌دیدگان را فراهم آورد. حادثه مشابهی که در سال 1384 در منطقه‌ای بین استان لرستان و اصفهان و منطقه باغ بهادران اتفاق افتاد یا حادثه‌ای که در منطقه دیلم از توابع بوشهر اتفاق افتاد شرایط را به گونه‌ای رقم زده که این تصور برای عوام ایجاد شود که حادثه باید به وجود آید و مردم هم باید تحمل کنند. در صورتی‌که واقعیت چیز دیگری است و فرسودگی تجهیزات انتقال نفت و ترکیبات آن به مرحله‌ای
بحران‌زا رسیده و در اسرع وقت وزارت نفت باید ضمن بررسی و مطالعه نسبت به نوسازی خطوط انتقال اقدام کند. در خصوص انبارهای نفت و مراکز تجمعی و پالایش نفت، اوضاع به مراتب پیچیده‌تر است. در منطقه جنوب تهران و حوزه ری انبارهای نفت مستقر در این مناطق فجایع زیست‌محیطی و کشاورزی در حال وقوع است. طی چندین سال انبارهای نفت مستقر در این مناطق دچار مشکل شده و تراوش نفت را در این منطقه شاهد بودیم به گونه‌ای که بر اساس مطالعات روی آب‌های زیر سطحی ارتفاع نفت به 40متر می‌رسید که عملیات استخراج نفت طی سال‌های اخیر در حال انجام است اما مشکل اصلی در این منطقه وجود نفت و ترکیبات نفتی حاوی آن نظیر سرب نیکل و وانادیم است که موجب آلودگی اراضی کشاورزی منطقه به عناصر است و اکنون موضوع به نحوی رقم خورده که کشاورزی در منطقه را با مشکل مواجه کرده و سبب آلودگی خاک منطقه شده است. متاسفانه این موضوع بسیار مهم از دید مسوولان ملی و محلی غافل مانده و همواره مسوولان کشاورزی استانی اصرار در کاشت محصولات در این مناطق آلوده به لحاظ خاک کشاورزی را دارند. آلودگی نفتی مشکلی بسیار فراتر از سطوح کشاورزی را ایجاد می‌کند. بر اساس مطالعات صورت‌گرفته یک
گالن نفت سطحی به ضخامت بسیار نازک روی آب‌های پذیرنده ایجاد می‌کند که این خود علاوه بر ایجاد سمیت در محیط آبی برای آبزیان سبب می‌شود تبادل اکسیژن با آب در محیط آبی به حداقل رسیده و کمبود اکسیژن باعث خفگی آبزیان شود. با توجه به اقتصاد تک‌محصولی کشاورزی در بسیاری از مناطق دریایی وقوع آلودگی نفتی به مثابه حذف درآمد خانوار کشاورزی و ایجاد بحران اجتماعی در منطقه حادثه‌دیده خواهد بود. اما نکته اساسی اینجاست که متاسفانه با وجود بروز و ظهور آلودگی نفتی که همه‌روزه در کشور رخ می‌دهد و فقط تعداد بسیار جزیی از آنها رسانه‌ای می‌شود، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کاملا بی‌تفاوت نسبت به موضوع بوده و عملا برخورد نظام‌مندی در این خصوص وجود ندارد. زندگی بسیاری از کشاورزان و صیادان در گرو برخورد اصولی با همین حوادث است اما متاسفانه هیچ منطقی برای برخورد با آنها در کشور ارایه نشده است. از آنجایی که کشور همواره با نفت به‌عنوان یک موضوع تخصصی روبه‌رو است بنابراین بهتر است جهاد کشاورزی دستورالعمل‌های تعیین خسارت را تدوین کرده و با وزارت نفت به توافق برسد تا در صورت وقوع هرگونه
حادثه‌ای ضمن بهره‌گیری از دستورالعمل‌های موجود شرایط مدیریت بهینه و اصولی را فراهم آورد.