ارتقاء مراودات انسانی در فضای مجازی

این روزها منشا و منبع اصلی اغلب مراودات ما، شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی است.

تا پیش از همه‌گیری کرونا، گرچه اغلب افراد در فضای مجازی ارتباطات گسترده‌ای داشتند اما بی‌گمان پس از همه‌گیری، این ارتباطات رنگ و بوی جدی‌تری به خود گرفته است.

ما یاد گرفتیم که از راه دور دوست بداریم، از راه دور دیدار کنیم و با آدم‌های ناشناخته ارتباط عمیق‌تری بگیریم و بیشتر به آنها اعتماد کنیم. ناگفته پیداست که کسب و کارهای دنیای مجازی نیز رونق بسیار بالایی گرفته است. خرید از آنلاین شاپ‌ها و فروشگاه‌های مجازی عادت روزانه اغلب ما شده است و حتی این روزها برای ساده‌ترین خریدهای‌مان اول سری به فضای مجازی می‌زنیم.

حتما برای شما هم پیش آمده است که قبل از خرید کالا یا استفاده از خدمات یک مرکز خاص، به بخش نظرات مردمی مراجعه کنید و بر اساس میزان رضایت از مصرف‌کنندگان یا خدمات گیرندگان، انتخاب کنید. در بسیاری موارد ممکن است یک نظر منفی یا حتی یک نظر مثبت که به برخی ویژگی‌های خاص اشاره کرده باشد شما را از خرید منصرف کند؛ بر همین اساس، اغلب ارائه‌دهندگان کالا و خدمات در فضای مجازی، توجه ویژه‌ای به بخش نظرات مردمی دارند تا جایی که حتی گاهی با ارائه آمار و ارقام مربوط به این بخش، به تبلیغ فعالیت خود می‌پردازند. بخش نظرات مردمی تنها درخصوص خریدهای آنلاین و فروشگاهی کاربرد ندارد؛ یکی از مهم‌ترین کاربردهای این بخش، مربوط به ارتباط‌گیری افراد در استفاده از خدمات عمومی و خصوصی است.

مثلا مسیریاب «بلد» که از ابتدای همه‌گیری ویروس کرونا، با فعالیت‌های گسترده نظیر نمایش نقاط پرتردد به منظور جلوگیری از تردد غیر ضروری و اطلاع رسانی رنگ‌بندی شهرها و محدودیت‌های تردد توانسته بود خدمات خوبی به کاربران خود ارائه دهد؛ پس از آغاز واکسیناسیون نیز با ارائه فیلترهای مشخص به کمک کاربران آمد تا بتوانند به راحتی تمامی مراکز واکسن اطراف خود را ببینند و از نوع واکسن، میزان خلوتی و شلوغی، خودرویی و شبانه‌روزی یا مراکز مخصوص بیماران خاص نیز آگاه شوند.

اما این قابلیت زمانی جذاب‌تر شد که کاربران نظرات واقعی خود را نیز با یکدیگر درمیان گذاشتند. هر کاربر می‌توانست قبل از مراجعه به هر مرکز، به بخش نظرات برود و از افرادی که همان روز در آن مرکز تزریق داشته‌اند درباره وضعیت آنجا سوال بپرسد و جالب آنکه در اغلب موارد پاسخ خود را نیز دریافت می‌کرد. تا جایی که بر اساس گزارش آماری «بلد» ، از مجموع بیش از 53 هزار سوال پرسیده شده، به بیش از 45 هزارتای آن‌ها توسط حدود 12 هزارنفر کاربر پاسخ داده شده است.

اغلب سوالات مربوط به میزان شلوغی و خلوتی مراکز بود و افراد بسیاری نیز از عملکرد پرسنل مراکز تقدیر می‌کردند؛ این تقدیرها گرچه ممکن است هیچ‌گاه به چشم پرسنل مراکز تزریق نیاید، اما قطعا در انتخاب افراد تاثیر بالایی داشت و توانست از ازدحام و شلوغی در بسیاری مراکز کاسته و باعث صبوری بیشتر افراد در صف‌های طولانی تزریق شود.

آمار ارائه شده از سوی «بلد» نکات جذاب دیگری را نیز نشان می‌دهد. مثلا، مشخص شده که حدود 120 نفر از کاربران این اپلیکیشن به بیش از 30 سوال از هموطنان خود پاسخ داده‌اند. یعنی فردی که برای تزریق به یکی از مراکز مراجعه کرده، در زمان انتظار برای تزریق، به چندین سوال کلی و جزئی پرسیده شده درباره آن مرکز پاسخ داده است که این امر علاوه بر کمک به افراد برای انتخاب مرکز واکسیناسیون، باعث ارتقای مراودات انسانی نیز شده و مشارکت عمومی را در جامعه بالا برده است.

از ابتدای واکسیناسیون عمومی علیه کرونا، شهروندان همواره از اطلاعات ضد و نقیض درباره مراکز واکسیناسیون و نوع واکسن و تمهیدات ارائه شده توسط منابع رسمی گلایه داشتند؛ اما به نظر می‌رسد شکل‌های مختلف ارتباط در دنیای مجازی توانسته‌اند تا حد زیادی در انتقال تجربیات عمومی موفق عمل کنند و مردم اینبار به جای اعتماد به رسانه‌های رسمی، به تجربه عینی هموطنان خود اعتماد کرده‌اند.

در یکی از مراکز تزریق واکسن کرونا در تهران (مرکز خودرویی پارک پرندگان)، یک سرباز وظیفه به تنهایی به بیش از پنج هزار و 300 سوال هموطنان خود پاسخ داده است؛ در حالی که این کار نه وظیفه او بوده و نه برای آن پاداشی دریافت کرده است. این شخص به عنوان یکی از پرسنل موظف، در این مرکز حضور داشته و بدون چشم‌داشت سعی در راهنمایی درست هموطنان خود داشته است. چیزی که در دنیای صفر و یک مجازی کمتر به آن پرداخته شده و کارشناسان علوم اجتماعی می‌توانند با بررسی دقیق‌تر این موضوع به نکات موثری برای ارتقای ارتباطات انسانی در دنیای مجازی دست یابند.

بخش نظرات مردمی در تمامی پلتفرم‌های مجازی، بستر مناسبی برای کاوش و ارتقای ارتباطات انسانی است به شرط آنکه واقعا توسط خود مردم اداره شود و هوش مصنوعی به دست‌کاری نظرات نپردازد. در چنین محیطی می‌توان نوع‌دوستی، اشتیاق برای راه انداختن کار مردم، همدلی و همراهی را به وفور گسترش داد و یقین داشت که ارتباطات انسانی به بالاترین درجه خود نائل خواهد آمد.