روایت خبرنگار «شرق» ازخراسان جنوبی و داستان بحران، ایمنی و عدالت دیجیتال:
از تونل مرگ تا دادگاه برخط
محمدجعفر عبداللهی، رئیسکل دادگستری استان خراسان جنوبی، میگوید: «با خانهنشین شدن بخشی از مردم، دادگاههای برخط ایجاد شد تا اصحاب دعوا، وکلا و مطلعان بدون حضور فیزیکی در دادرسی شرکت کنند.» این سامانهها هزینه رفتوآمد را کاهش داده، اتلاف وقت را حذف کرده و مراجعات غیرضروری را محدود کرده است. دادگاههای علنی برخط نیز راهاندازی شده تا دانشجویان حقوق و عموم مردم بتوانند روند دادرسی را مشاهده کنند و آموزههای حقوقی مرتبط را دریافت کنند.
به گزارش گروه رسانهای شرق،
از دل تاریکترین تونلهای معدن پروده طبس تا روشنترین قابهای عدالت دیجیتال، خراسان جنوبی این روزها صحنه دو روایت همزمان است؛ روایتی از زخمی که هنوز پس از ۱۵ ماه التیام کامل نیافته و روایتی دیگر از دستگاه قضایی که میکوشد با دادگاههای آنلاین، پابندهای الکترونیک و سامانههای هوشمند، فاصله عدالت و مردم را کوتاهتر کند. تور رسانهای قوه قضاییه در این استان، خبرنگاران را به مسیری برد که در یک سوی آن انفجار مرگبار معدن و پرسشهای بیپاسخ ایمنی ایستاده و در سوی دیگر، تلاش برای بازتعریف عدالت در عصر فناوری؛ مسیری که بحران، ایمنی و عدالت دیجیتال را در یک قاب به هم گره میزند.
دادگاه برخط
محمدجعفر عبداللهی، رئیس کل دادگستری استان، میگوید: «با خانهنشین شدن بخشی از مردم، دادگاههای برخط ایجاد شد تا اصحاب دعوا، وکلا و مطلعان بدون حضور فیزیکی در دادرسی شرکت کنند.» این سامانهها هزینه رفتوآمد را کاهش داده، اتلاف وقت را حذف کرده و مراجعات غیرضروری را محدود کرده است. دادگاههای علنی برخط نیز راهاندازی شده تا دانشجویان حقوق و عموم مردم بتوانند روند دادرسی را مشاهده کنند و آموزههای حقوقی مرتبط را دریافت کنند.
همزمان با شیوع کرونا، بیش از ۲۶۱ هزار جلسه دادرسی آنلاین برگزار شد. ارتباط با خارج از کشور، از جمله زائران اربعین و حج تمتع، بدون مراجعه حضوری امکانپذیر شد. سامانههای هوشمند و مانیتورینگ باعث شده جمعیت مراجعهکننده حضوری از ۹۸۰ هزار نفر در سال ۱۳۹۹ به ۶۱۰ هزار نفر در سال ۱۴۰۳ کاهش یابد و ۹۹ درصد جلسات رسیدگی آنلاین برگزار شود. میانگین زمان حضور مراجعان در ۹ ماهه نخست ۱۴۰۴، ۴۰ دقیقه ثبت شده که نشاندهنده کارآمدی خدمات غیرحضوری است.
وی در مصاحبه با خبرنگار شرق در رابطه با نزاعهای خانوادگی که غالبا منجر به قتل میشوند، گفت که ابزارهایی برای پیشگیری از این جرائم طراحی شده و اقدامات انجامشده اثربخش بودهاند. عبداللهی توضیح داد: «مهمترین ابزار، کنترل رفتار و مراقبه نفس افراد است. دومین ابزار، اقدامات پیشگیرانه قوه قضاییه و معاونت اجتماعی دادگستری است که همواره در حال شناسایی آسیبهای اجتماعی و ایجاد هماهنگی با همه سازمانهای مرتبط هستند تا میزان وقوع جرم کاهش یابد.»
رئیس کل دادگستری خراسان جنوبی با اشاره به طرح «قاضی در مدرسه» افزود: «در این طرح، قضات با حضور در مدارس، آسیبهای اجتماعی را به دانشآموزان معرفی و راهکارهای پیشگیری از ورود به این آسیبها را ارائه میکنند. استقبال دانشآموزان از این کلاسها بسیار خوب بوده است مشابه این طرح در مساجد نیز اجرا میشود تا آموزههای حقوقی و پیشگیری از جرم به جامعه منتقل شود.» عبداللهی درباره برگزاری دادگاههای آنلاین و امکان اختلال اینترنت تأکید کرد: «زیرساختها، از جمله فیبر نوری، آماده شده و با وزارت فناوری مذاکراتی انجام شده تا سرعت مناسبی فراهم شود. البته امور غیرمترقبه همیشه امکان وقوع دارد، اما تدابیر لازم برای کاهش اختلال در نظر گرفته شده است.»
در این بین لازم به توضیح است که اداره مراقبت الکترونیک زندانیان از سال ۱۳۹۷ با یک زندانی آغاز شد و اکنون بیش از ۵۵۰ نفر تحت نظارت هستند. نسل پنجم پابندهای الکترونیکی، ساختمان جدید ۶۱۵ مترمربعی و سامانههای بهروز، امکان پایش شبانهروزی و مدیریت دقیق زندانیان را فراهم کردهاند. عفو معیاری نیز موجبات آزادی و کاهش جمعیت زندانیان را به همراه داشته است؛ از ۱۷۹۶ نفر، ۱۴۱۴ نفر تخفیف مجازات گرفتند و ۳۸۲ نفر آزاد شدند.
عفو و تخفیف مجازات زندانیان
همچنین در حاشیه بازدید از زندان استان بیرجند رئیس دادگستری خراسان جنوبی گفت: «در میلاد نبی مکرم اسلام و امام جعفر صادق علیهالسلام، عفو معیاری از سمت مقام معظم رهبری اعلام شد تا زندانیان به دامن خانوادههایشان برگردند و موجبات این امر فراهم شود. ماحصل این عفو در استان خراسان جنوبی این بود که ۱۷۹۶ نفر مشمول شدند، از این تعداد ۱۴۱۴ نفر تخفیف مجازات گرفتند و ۳۸۲ نفر هم آزاد شدند. ۱۷۱۴ نفرشان مربوط به جرائم مواد مخدر بودنند و ۸۲ نفر هم سایر جرائم.»
زندانی امنیتی و سیاسی نداریم
او در پاسخ به سوال خبرنگار شرق درباره تخفیف و عفو مجازات برای زنان و زندانیان سیاسی و امنیتی، توضیح داد: «۳۳۱ نفر از آزادشدگان مرد بودند و ۵۱ نفر زن و در مجموع کسانی که تخفیف مجازات گرفتند، ۱۲۵۳ مرد و ۱۶۱ زن بودند. عفو سیاسی و امنیتی هم نداشتیم؛ فقط چند مورد معدود علیه امنیت ملی اقدام کرده بودند. هیچ زندانی جاسوس نداریم؛ مردم این سرزمین تحت هیچ شرایطی علیه نظام اقدام نکردند. جرائم آن تعداد معدود هم تبلیغ علیه نظام بوده و البته برخورد مقتضی هم با آنها شده.»
در حوزه درمان زندانیان، علی عبدی، مدیرکل زندانهای استان، هم گفت: «همه مسائل جسمی و روانی با همکاری متخصصان، واکسیناسیون، اعزام به بیمارستان و درمان داخل زندان انجام میشود. درصد فوتی نسبت به سال قبل خیلی پایین آمده و این نتیجه رعایت دقیق پروتکلهای وزارت بهداشت و تلاش مستمر ماست.» خراسان جنوبی با ترکیب سامانههای هوشمند، دادگاههای برخط و مراقبت الکترونیک، عدالت را سریعتر، شفافتر و امنتر به مردم و زندانیان ارائه میکند. کاهش مراجعات حضوری، افزایش رضایتمندی مردم به ۷۲ درصد و ارتقای آموزش حقوقی، نشاندهنده تحول عملی دستگاه قضایی در استان است.
مروری بر ماجرای انفجار معدن طبس
انفجار مرگبار معدن زغالسنگ پروده طبس که شامگاه ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ جان ۵۳ کارگر را گرفت، در سومین روز پانزدهمین تور نظارتی قوه قضاییه بار دیگر در کانون توجه قرار گرفت؛ جایی که مسئولان قضایی و مدیران معدن، در حضور بیش از ۴۰ خبرنگار، از ابعاد انسانی، قضایی و فنی حادثه گفتند، حادثهای که به یکی از تلخترین رویدادهای معدنی سالهای اخیر کشور تبدیل شد. در این بازدید رسانهای، مسئولان قضایی استان و مدیران معدن، ضمن تشریح آخرین وضعیت رسیدگی به پرونده حادثه، به بیان اقدامات انجامشده در حوزه حمایت از خانوادههای جانباختگان، ارتقای ایمنی معدن، اصلاح ساختارها و همچنین چالشهای اساسی صنعت زغال سنگ کشور پرداختند.
برای باز شدن لایههای روزهای بعد از حادثه و وضعیت مصدومین بعد از ۱۵ ماه بعد از حادثه انفجار هادی محمدنژاد، یکی از مصدومین حادثه معدن جو، درباره تجربه خود از حمایتها و درمان پس از این حادثه میگوید: «بعد از حادثه، تنها شرکتی که به من کمک کرد، معدن جو بود. همان دو سه روز اول مبلغی برای طول درمان و پیگیری امور واریز شد، اما هیچ نهاد دولتی یا سازمان دیگری سراغ من نیامد. مدیرعامل و برخی مسئولان معدن، مثل مهندس علمشاهی، از همان ابتدا پیگیر درمان و احوال ما بودند.»
او درباره وضعیت پروتکلهای ایمنی معدن توضیح میدهد: «پروتکلها بعد از حادثه افزایش پیدا کردند. دلیل اینکه پیش از این حادثه اقدامات کافی انجام نشده بود، تحریمها و محدودیتها بود که تجهیزات لازم دیر به معدن رسید. بخشی از ایمنی هم به خود کارگر مربوط میشود؛ اگر کارگری رعایت نکند، مسئولیت مستقیم بر عهده خودش است، اما تجهیزات و امکانات هم سهم مهمی در پیشگیری دارند.»
محمدنژاد درباره روند درمان خود میگوید: «من هنوز تحت درمانم و هر ۴۵ روز یکبار به مشهد میروم تا تست ریه انجام دهم. سن ریهام بالاست و حتی در محیطهای گازی احتمال خطر وجود دارد. شرکت تنها همان مبلغ اولیه را واریز کرد و هزینههای بعدی درمان بر عهده خودم است. نهادهای دیگر هیچ پیگیری نداشتند و من هم علاقهای به مطالبه مالی نداشتم.»
او درباره روحیه خود در این شرایط ادامه میدهد: «من آدمی نیستم که بخواهم پیگیری مالی کنم یا اسمم در فهرست حمایتها بیاید. حتی با وجود بازدید برخی مسئولان، نام من در فهرست کمکها نیست، اما هدفم سلامت خودم و ادامه کارم است. خوشبختانه مدیرعامل و مسئولان معدن پیگیر احوال ما هستند و این حمایتها دلگرمی ایجاد کرده است.»
هادی محمدنژاد در پایان درباره همکارانش میگوید: «وضعیت دیگر مصدومین هم مشابه من است؛ بیشتر تمرکز روی درمان و بازگشت به کار است تا مسائل مالی. امیدوارم همه ما و همکارانم سلامت خود را بازیابیم و شرایط کاری بهبود پیدا کند.»
بازداشت ۸ مدیر معدن و اجرای حکم در بند کارگری
رئیس کل دادگستری خراسان جنوبی با اشاره به بررسیهای قضایی انجامشده درباره حادثه معدن افزود: «در جریان رسیدگیها، چهار نفر از افراد کلیدی از جمله مسئول تهویه و ایمنی معدن که وظیفه مستقیم تأمین ایمنی کارگران را بر عهده داشتهاند، مورد رسیدگی قرار گرفتند، نکته قابل توجه این است که برخی از این افراد خود را نیز در بروز حادثه مقصر دانستهاند.»
وی ادامه داد: «در مجموع، هشت نفر در ارتباط با این حادثه به عنوان متهم معرفی و برای مدت حدود دو هفته بازداشت شدند، این افراد از مدیران و مسئولان داخلی معدن بودند که پس از بررسی شرایط، تصمیم گرفته شد به جای استمرار بازداشت در زندان عمومی، از ظرفیت بند کارگری استفاده شود. ۲۵۲ نفر دیگر از کارکنان معدن خوشبختانه سالم از زیرزمین خارج شدند، اما تلخی این اتفاق، سایهای سنگین بر معادن زغالسنگ انداخت.»
سخن معدنکاران از روزهایی که بعد از حادثه سپری شد
احمد کیانی، سرشیفت استخراج معدن زغالسنگ پروده طبس، روز حادثه در محل حضور داشت. او درباره لحظات تلخ انفجار میگوید: «بله، من آنجا بودم. گاز حرکت کرد و باعث انفجار شد.»
او درباره جزئیات حادثه توضیح داد: «ساعت ۸ شب به ما خبر دادند که گاز در کارگاه حرکت کرده و برخی کارگران درگیر شدهاند. برخی توانستند نجات پیدا کنند و به بالا منتقل شدند.»
کیانی درباره پروتکلهای ایمنی قبل و بعد از حادثه گفت: «هر استادکاری یک گازسنج دارد. قبل از شروع شیفت، ابتدا داخل کارگاه گازسنجی انجام میشود و سپس کارگران وارد کارگاه میشوند. پس از حادثه هم همین روند با دقت بیشتری انجام میشود.»
او درباره تأثیر حادثه بر حقوق کارگران اظهار کرد: «از زمان حادثه حقوق ما افزایش یافت. این اتفاق باعث شد که پرداختها بهتر و شرایط مالی کارگران بهبود پیدا کند.»
کیانی درباره وضعیت مصدومان و حمایت از خانوادههای آنها گفت: «حقوق مصدومان از همان روز اول توسط تأمین اجتماعی پرداخت شد و معدن هم علاوه بر آن، حمایت مالی جداگانهای به خانوادهها ارائه میدهد تا بخشی از فشار اقتصادی کم شود.»
علیاصغر پیوسته، یکی از کارگران معدن زغالسنگ پروده طبس، درباره روز حادثه گفت: «بله، روز حادثه اینجا بودم و بنا به وظیفه خودم، سریع خودم را رساندم و در کمکرسانی شرکت کردم.»
او درباره وضعیت دوستان مصدوم و خانوادههایشان توضیح داد: «اکنون وضعیت مصدومان بهتر است و بسیاری از آنها دوباره شروع به کار کردهاند. خانوادههایشان هم تحت حمایت هستند. برای هر کارگاه، سیستمهای جداگانهای در نظر گرفته شده و استادکارها مجهز به دستگاههای منحصر به فرد خود هستند.»
پیوسته درباره تجهیزات جدید و تهویه معدن افزود: «ورودی و خروجی کارگاهها از نظر تهویه اکنون با دستگاههای جدید تقویت شده است و کیفیت تهویه بسیار بهتر شده. البته بهخاطر برخی مشکلات، این تجهیزات کمی دیرتر به معدن رسید، اما در نهایت شرایط قابل توجهی بهبود یافته است.»
جواد غلامی، مسئول ایمنی شرکت معدنجوی طبس، نیز درباره اقدامات پیش و پس از حادثه گفت: «قبل از حادثه هم تعمیرات ایمنی انجام میشد، تجهیزات گازی خریداری شده بود، اما تحریمها باعث شد نتوانیم همه آنها را بهموقع وارد کنیم. حادثه به ما یادآوری کرد که اقدامات ایمنی باید جدیتر و سریعتر انجام شود.»
او ادامه داد: «پس از انفجار، خرید و نصب فنهای تهویه جدید و دستگاههای گازسنج سرعت گرفت. همچنین سیستم مانیتورینگ در برنامه است تا اوایل سال ۱۴۰۵ نصب و راهاندازی شود.»
غلامی درباره وضعیت مصدومان حادثه اظهار کرد: «تمام قولهایی که مدیرعامل معدن، آقای مجتهدزاده، داده بودند عملی شده است. ما شاهد بودیم که همه مصدومان تحت حمایت قرار گرفتند، حتی مسکن برای برخی از آنها فراهم شد و روند درمانشان بهطور کامل پیگیری شد.»
وی افزود: «این اقدامات از اوایل مهرماه شروع شد و از همان هفتههای اول، وضعیت مصدومان و اقدامات حمایتی مرتب رصد شد. خوشبختانه از لحاظ پزشکی، مشکلی برای آنها ایجاد نشد و رسیدگیها به صورت کامل انجام شد.»
شرکت معدنجوی طبس، بزرگترین معدن زغالسنگ بخش خصوصی کشور با ۳۰ سال فعالیت، پیش از این حادثه سابقه فوت نداشت. با این حال، انفجار نشان داد که روشهای سنتی استخراج و کمبود تجهیزات پیشرفته، معادن را در برابر خطرات جدی آسیبپذیر میکند.
مسئولان معدن و کارشناسان قضایی در بررسی حادثه، نقص سیستم تهویه و کنترل گاز را ریشه اصلی انفجار دانستند. پس از حادثه، سیستمهای تهویه ارتقا یافت، شبکههای بلوکها تفکیک و فنهای مستقل نصب شد. ۶۲ دستگاه گازسنج دستی جدید، امکان پایش دقیقتر سطح گاز را فراهم کرده و آموزشهای تخصصی ایمنی برای کارکنان پیگیری شد. همچنین، سیستم مانیتورینگ محیطی در حال راهاندازی است تا شرایط معدن از اتاق فرمان قابل کنترل باشد.
آخرین اخبار جامعه را از طریق این لینک پیگیری کنید.
