«شرق» گفته‌های ترامپ در شرم الشیخ را بررسی می‌کند:
بازگشت معادلات قدیمی در لباسی نو
سخنان ترامپ را باید نه صرفا یک موضع‌گیری رسانه‌ای، بلکه نشانه‌ای از بازآرایی سیاست آمریکا در خاورمیانه دانست؛ تلاشی برای بازتعریف خطوط تماس، بازسازی ائتلاف‌ها و در نهایت، مهار تدریجی تهران در قالب «گفت‌وگوهای مشروط». اما ایران، اگر با هوشمندی و ابتکار به صحنه بازگردد، می‌تواند این تهدید را به فرصتی برای بازسازی موقعیت خود در معادلات منطقه‌ای بدل سازد.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، که برای شرکت در اجلاس شرم الشیخ به مصر سفر کرده بود، در سخنانی که بازتاب گسترده‌ای در محافل سیاسی و رسانه‌ای یافت، بار دیگر ایران را در کانون گفت‌وگوهای خود قرار داد. او در این نشست با لحنی آمیخته به فشار و وعده اظهار داشت: «من دوست دارم تحریم‌ها را بردارم، زمانی که آماده گفت‌وگو باشند.» ترامپ در ادامه تاکید کرد: «ایران آسیب‌دیده و زخم‌خورده است. با این تحریم‌ها واقعا نمی‌توانند دوام بیاورند. در مقطعی خواهند گفت که ما می‌خواهیم تحریم‌ها برداشته شود.» او در سخنانی که نشانه‌ای از سیاست چماق و هویج محسوب می‌شود، افزود «در نهایت به صلح خواهیم رسید. فکر می‌کنم ایران وضعیت خوبی پیدا خواهد کرد. اگر ما تاسیسات هسته‌ای‌شان را هدف قرار نداده بودیم، به چنین توافق شگفت‌انگیزی دست نمی‌یافتید.»
اظهارات ترامپ در شرم الشیخ، در حالی بیان می‌شود که فضای منطقه‌ای پس از بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت و تشدید تحریم‌ها علیه ایران، در وضعیتی پیچیده و مبهم قرار دارد. به‌ویژه آنکه این سخنان نه در واشنگتن، بلکه در خاک مصر، کشوری با جایگاه محوری در معادلات عربی و امنیتی منطقه مطرح شده است؛ نشانه‌ای که می‌تواند فراتر از یک موضع‌گیری ساده تعبیر شود.
نشانه‌هایی از طراحی یک معادله تازه در خاورمیانه
اظهارات ترامپ نشان می‌دهد هدف او صرفا ارسال پیامی انتخاباتی یا تکرار مواضع پیشین نیست؛ بلکه در پی القای تصویری جدید از نظم منطقه‌ای مطلوب واشنگتن است. در واقع، سخنان او را می‌توان بازتابی از طرحی دانست که آمریکا با اتکا به ائتلاف‌های عربی در پی بازتعریف موازنه قدرت در خاورمیانه است.
شرم الشیخ، از گذشته تاکنون، نماد نشست‌های امنیتی و هماهنگی‌های راهبردی جهان عرب با غرب بوده است و حضور ترامپ در این بستر، در حقیقت یادآور همان تلاش سنتی برای شکل‌دهی به «معماری امنیتی جدید» است که ایران در آن، نقش مزاحم یا دست‌کم غیرهمسو تلقی می‌شود. از این منظر، اصرار او بر «گفت‌وگو در سایه تحریم» نوعی بازتولید فشار هوشمندانه است که هدفش وادار کردن تهران به حضور در چارچوبی از پیش تعیین‌شده است، چارچوبی که در آن آمریکا به عنوان طراح و داور، و برخی کشورهای عربی به عنوان شرکای منطقه‌ای ایفای نقش می‌کنند.
در واقع، واشنگتن با بهره‌گیری از فضای پس از جنگ ۱۲ روزه و انسداد دیپلماتیک ناشی از فعال‌سازی مکانیسم ماشه، می‌کوشد معادله‌ای تازه خلق کند که در آن، مسیر گفت‌وگو از طریق مجاری عربی، نه مستقیما از واشنگتن دنبال شود. چنین روندی، اگر به واقعیت بدل شود، می‌تواند فشارهای سیاسی و روانی بر تهران را افزایش دهد؛ زیرا در ظاهر گزینه گفت‌وگو باز است، اما بستر آن دیگر از مسیر متعارف برجامی نمی‌گذرد.
تهران در تلاقی فشار و فرصت دیپلماتیک
از زاویه‌ای دیگر، باید توجه داشت که اظهارات ترامپ، چه در قامت سیاست رسمی واشنگتن و چه در چارچوب رقابت‌های داخلی آمریکا بیانگر نوعی تناقض مزمن در نگاه ایالات متحده به ایران است. از یک‌سو، «تحریم» همچنان ابزار اصلی مهار معرفی می‌شود و از سوی دیگر، «گفت‌وگو» به عنوان شرط رفع آن مطرح می‌شود. این دوگانگی نشان می‌دهد آمریکا نه به دنبال گفت‌وگوی واقعی، بلکه در پی تحمیل شرایطی است که ایران را در موضع انفعال قرار دهد.
با این حال، تداوم این لحن از سوی واشنگتن می‌تواند فرصتی غیرمستقیم نیز برای تهران به همراه داشته باشد. در شرایطی که دیپلماسی منطقه‌ای به بن‌بست رسیده و فضای اقتصادی و معیشتی کشور تحت فشار بازگشت تحریم‌هاست، هر گونه تحرک در حوزه گفت‌وگوهای منطقه‌ای، ولو به‌صورت غیررسمی می‌تواند بستری برای بازسازی موقعیت دیپلماتیک ایران باشد.
از همین‌رو، در حالی‌که ترامپ در شرم الشیخ می‌کوشد تصویر «ایرانِ نیازمند» را ترسیم کند، واقعیت آن است که موقعیت کنونی منطقه نیز بدون حضور فعال تهران، فاقد تعادل و ثبات خواهد بود. از خلیج فارس تا مدیترانه، وزن ژئوپلیتیکی ایران همچنان تعیین‌کننده است و همین امر، برگ برنده‌ای است که هیچ ابتکار آمریکایی یا عربی نمی‌تواند از معادلات واقعی حذف کند.
در نهایت، سخنان ترامپ را باید نه صرفا یک موضع‌گیری رسانه‌ای، بلکه نشانه‌ای از بازآرایی سیاست آمریکا در خاورمیانه دانست؛ تلاشی برای بازتعریف خطوط تماس، بازسازی ائتلاف‌ها، و در نهایت، مهار تدریجی تهران در قالب «گفت‌وگوهای مشروط». اما ایران، اگر با هوشمندی و ابتکار به صحنه بازگردد، می‌تواند این تهدید را به فرصتی برای بازسازی موقعیت خود در معادلات منطقه‌ای بدل سازد.
آخرین اخبار سیاست را از طریق این لینک پیگیری کنید.
