زندگی و کارنامه «کامران وفا»
چرا ماه نمیافتد
فاطمه کاظمی
دکتر «کامران وفا» یکی از نامدارترین فیزیکدانان ایرانی در سطح جهان به شمار میرود که حوزه تخصصیاش نظریه ریسمان یا نظریه تار (String theory) است. نظریه ریسمان شاخهای از فیزیک نظری است که بیان میکند ماده در بنیادیترین صورت خود، ذره نیست؛ بلکه چیزی همانند تار است و ذرات مختلف نیز از حالتهای ارتعاشی مختلف ماده پدید میآید. «کامران وفا» در سال 1339 در تهران متولد شد. «کامران» که دو برادر دارد، جوانیاش را در محیط گرم یک خانواده صمیمی در ایران سپری کرد. در دبیرستان البرز به تحصیل پرداخت و در سال 1356 برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت. لیسانس فیزیک و ریاضی خود را در سال 1360 از دانشگاه MIT دریافت کرد و در سال 1364 دوره دکترای فیزیک را در دانشگاه پرینستون و زیر نظر «ادوارد ویتن» از بزرگترین فیزیکدانان نظری حال حاضر دنیا به پایان رساند. از همان سال تاکنون در هاروارد مشغول تحقیق و تدریس است و از سال 1369 به سمت استادی دائم هاروارد دست یافت. وی در سال 1365 با «آفرین صدر» ازدواج کرد و هماکنون صاحب سه فرزند پسر با نامهای «فرزان»، «کیان» و «نیکان» است. دکتر «وفا» درباره دلیل علاقه خود به فیزیک میگوید پدیده بسیار جالبی در کودکی توجه او را به خود جلب کرد؛ اما گویا این پدیده برای دیگران چندان مهم نبود. او میگوید: «من میدیدم که جسم بسیار زیبایی به نام ماه در آسمان هست که مردم از دیدنش لذت میبرند؛ اما این جسم برخلاف سیب، روی زمین سقوط نمیکند. من همیشه دوست داشتم که بدانم چرا ماه که در آسمان است، روی زمین نمیافتد و اگر ماه روزی روی زمین بیفتد، چه میشود. جالب آنکه چنین پرسشی برای اطرافیان من چندان مهم نبود.» بههرترتیب پدیدههای اینچنینی بودند که باعث شدند «وفا» به فیزیک علاقهمند شود. «کامران وفا» که هماکنون استاد فیزیک نظری انرژی زیاد و بهویژه تئوری ریسمان دانشگاه هاروارد است، یکی از پیشبرندگان اصلی و یکی از رهبران پژوهش در نظریه ریسمان است. این نظریه یکی از نظریههای مهم فیزیک مدرن برای توصیف نیروهای طبیعت است. این نظریه ناهماهنگی میان نظریه نسبیت اینشتین و مکانیک کوانتوم را حل کرده است و پیشبینی میکند که مواد به جای اینکه از ذرات بسیارکوچکی ساخته شده باشند، از ریسمانهای یکبعدی بسیار کوچکی تشکیل شدهاند. یکی از دلایل مقبولیت نظریه ریسمان در دنیای فیزیک آن است که در نظریه ریسمان تمام نیروها و ذرات وحدت مییابند، در نتیجه با استفاده از تئوری ریسمان میتوان توجیه جامع و کاملی از پدیدههای طبیعت را ارائه کرد، بههمیندلیل گاهی به آن تئوری همهچیز میگویند یا به بیان بهتر گفته میشود میتواند مقدمات ارائه تئوری همهچیز را فراهم کند. دکتر «وفا»، نظریهپردازی برجسته در زمینه نظریه ریسمان است که عمده پژوهشهای وی درباره ماهیت گرانش کوانتومی و رابطه بین هندسه و نظریههای میدانهای کوانتومی متمرکز شده است. دیگر فیزیکدانان نظریه ریسمان او را به دلیل کشف مشترکش با «اندرو اشترومینگر» میشناسند. این دو کشف کردند که آنتروپی بکنشتاین-هاوکینگ یک سیاهچاله را میتوان با استفاده از نظریه ابرریسمان بیان کرد. وی همچنین به دلیل توضیح رابطه بین هندسه و نظریههای میدان، شناخته میشود که به فرضیه گوپاکومار-وفا (با عنوان مهندسی هندسی نظریههای میدان کوانتومی) منجر شد. وی همچنین در سال 1997 نظریه F را ارائه داد که جزء نظریههای شناختهشده در ابرریسمان است. او همچنین علاقهمند به فهمیدن معنی نهفته دوگانگیهای ریسمانها و همچنین تلاش برای بهکارگیری نظریه ابرریسمان برای حل مسائل حلنشده در فیزیک ذرات بنیادی است.
دکتر «کامران وفا» یکی از نامدارترین فیزیکدانان ایرانی در سطح جهان به شمار میرود که حوزه تخصصیاش نظریه ریسمان یا نظریه تار (String theory) است. نظریه ریسمان شاخهای از فیزیک نظری است که بیان میکند ماده در بنیادیترین صورت خود، ذره نیست؛ بلکه چیزی همانند تار است و ذرات مختلف نیز از حالتهای ارتعاشی مختلف ماده پدید میآید. «کامران وفا» در سال 1339 در تهران متولد شد. «کامران» که دو برادر دارد، جوانیاش را در محیط گرم یک خانواده صمیمی در ایران سپری کرد. در دبیرستان البرز به تحصیل پرداخت و در سال 1356 برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت. لیسانس فیزیک و ریاضی خود را در سال 1360 از دانشگاه MIT دریافت کرد و در سال 1364 دوره دکترای فیزیک را در دانشگاه پرینستون و زیر نظر «ادوارد ویتن» از بزرگترین فیزیکدانان نظری حال حاضر دنیا به پایان رساند. از همان سال تاکنون در هاروارد مشغول تحقیق و تدریس است و از سال 1369 به سمت استادی دائم هاروارد دست یافت. وی در سال 1365 با «آفرین صدر» ازدواج کرد و هماکنون صاحب سه فرزند پسر با نامهای «فرزان»، «کیان» و «نیکان» است. دکتر «وفا» درباره دلیل علاقه خود به فیزیک میگوید پدیده بسیار جالبی در کودکی توجه او را به خود جلب کرد؛ اما گویا این پدیده برای دیگران چندان مهم نبود. او میگوید: «من میدیدم که جسم بسیار زیبایی به نام ماه در آسمان هست که مردم از دیدنش لذت میبرند؛ اما این جسم برخلاف سیب، روی زمین سقوط نمیکند. من همیشه دوست داشتم که بدانم چرا ماه که در آسمان است، روی زمین نمیافتد و اگر ماه روزی روی زمین بیفتد، چه میشود. جالب آنکه چنین پرسشی برای اطرافیان من چندان مهم نبود.» بههرترتیب پدیدههای اینچنینی بودند که باعث شدند «وفا» به فیزیک علاقهمند شود. «کامران وفا» که هماکنون استاد فیزیک نظری انرژی زیاد و بهویژه تئوری ریسمان دانشگاه هاروارد است، یکی از پیشبرندگان اصلی و یکی از رهبران پژوهش در نظریه ریسمان است. این نظریه یکی از نظریههای مهم فیزیک مدرن برای توصیف نیروهای طبیعت است. این نظریه ناهماهنگی میان نظریه نسبیت اینشتین و مکانیک کوانتوم را حل کرده است و پیشبینی میکند که مواد به جای اینکه از ذرات بسیارکوچکی ساخته شده باشند، از ریسمانهای یکبعدی بسیار کوچکی تشکیل شدهاند. یکی از دلایل مقبولیت نظریه ریسمان در دنیای فیزیک آن است که در نظریه ریسمان تمام نیروها و ذرات وحدت مییابند، در نتیجه با استفاده از تئوری ریسمان میتوان توجیه جامع و کاملی از پدیدههای طبیعت را ارائه کرد، بههمیندلیل گاهی به آن تئوری همهچیز میگویند یا به بیان بهتر گفته میشود میتواند مقدمات ارائه تئوری همهچیز را فراهم کند. دکتر «وفا»، نظریهپردازی برجسته در زمینه نظریه ریسمان است که عمده پژوهشهای وی درباره ماهیت گرانش کوانتومی و رابطه بین هندسه و نظریههای میدانهای کوانتومی متمرکز شده است. دیگر فیزیکدانان نظریه ریسمان او را به دلیل کشف مشترکش با «اندرو اشترومینگر» میشناسند. این دو کشف کردند که آنتروپی بکنشتاین-هاوکینگ یک سیاهچاله را میتوان با استفاده از نظریه ابرریسمان بیان کرد. وی همچنین به دلیل توضیح رابطه بین هندسه و نظریههای میدان، شناخته میشود که به فرضیه گوپاکومار-وفا (با عنوان مهندسی هندسی نظریههای میدان کوانتومی) منجر شد. وی همچنین در سال 1997 نظریه F را ارائه داد که جزء نظریههای شناختهشده در ابرریسمان است. او همچنین علاقهمند به فهمیدن معنی نهفته دوگانگیهای ریسمانها و همچنین تلاش برای بهکارگیری نظریه ابرریسمان برای حل مسائل حلنشده در فیزیک ذرات بنیادی است.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
