کاهش بار شناختی نامطلوب بر حافظه فعال کودکان
سمانه ذوالفقار. پژوهشگر مؤسسه مطالعات کودکی مدرس

ظرفیت حافظه کاری یا فعال انسان نامحدود نیست؛ بنابراین اگر درخواستهای بسیار زیادی از حافظه فعال او شود، متحمل زحمت بسیاری برای یادگرفتن موضوع و انجام فعالیت مورد نظر خواهد شد و ممکن است احساس خستگی و ناتوانی در یادگیری کرده یا دست از کار بکشد، بنابراین اطلاع از روشهایی برای کاستن از بار شناختی نامطلوب وارده بر حافظه مهم بوده و این اهمیت نهتنها برای رسیدن به موفقیت تحصیلی و علمی، بلکه برای بالابردن اعتمادبهنفس کودکان لازم است. برخی از رفتارهایی که از نظر والدین یا معلمان، کجخلقی و ناسازگاری به حساب میآیند، ناشی از بار شناختی وارده بر حافظه کودک و در نتیجه بهوجودآمدن احساس خستگی و بیحوصلگی در آنهاست. برای مثال در یادگیریهای جدیدی که زمان زیادی لازم دارند و فضای بیشتری از حافظه را اشغال میکنند ممکن است این مسئله بیشتر اتفاق بیفتد. بهعنوان والد یا معلم کودک، باید از شرایط زندگی او باخبر باشید تا به چرایی اینکه گاهی فعالیتهای شناختی را بهسختی یا با سپریکردن زمان طولانیتر از حد معمول انجام میدهد، پی ببرید. در اینجا روشهایی را برای کاستن از بار شناختی وارده بر حافظه فعال را به شما معرفی
میکنم.
برای کودک برنامه زمانبندی تهیه کنید. بهتر است فعالیتها به صورت تصویری در جدول قرار داده شود. برای مثال کارهایی که در جدول قرار میدهید مانند، غذاخوردن، بازیکردن، قصهگویی را جلوی زمان مربوط به آنها نقاشی کنید. میتوانید از کودک بخواهید خودش نقاشیها را بکشد. او با یک نگاه میتواند کل برنامه را ببیند. تصویر، فضای کمتری از حافظه را نسبت به متن (نوشته) و جملههای متعدد اشغال میکند. داشتن برنامه و اینکه کودک بداند چه انتظاراتی از او دارید احساس امنیت روانیاش را بالا میبرد. استفاده از رنگها و تصاویر در کلاس یا اتاق را متعادل و هماهنگ کنید. سروصدا و بوهای مزاحم و آزاردهنده در محیط را به حداقل برسانید. مکالمه با کودک، کوتاه و مفید باشد. از توضیحِ بیشازحد بپرهیزید! لباسهای کودک و جای نشستن او بهویژه در کلاس درس، راحت و مناسبِ او باشد. تمامِ افراد، متناسب با سن خود باید خواب بهموقع و کافی داشته باشند. اگر کودک خواب کافی نداشته باشد پردازش اطلاعات جدید برایش بسیار سخت خواهد شد. کارها و مطالبی را که برای کودک سخت و پیچیده به نظر میرسد، سادهتر کنید! آنها را به بخشهای مختلف تقسیم کنید و در مراحل گوناگون
از کودک بخواهید قسمتی از آن را انجام دهد تا احساس ناتوانی در انجام آن کار یا یادگیری مطلب نکند. علت بعضی از رفتارهای پرخاشگرانه کودکان، احساس ناتوانی آنها در انجام کار یا یادگرفتن مطالب است. به کودک فرصت کافی برای هضم اطلاعات و اندیشیدن درباره آنها را بدهید. اگر نشانههایی از رنجیدن و خستگی در کودک مشاهده میکنید، زمانی برای خوردن آب و تغذیه مناسب یا استراحتکردن به آنها بدهید.
ظرفیت حافظه کاری یا فعال انسان نامحدود نیست؛ بنابراین اگر درخواستهای بسیار زیادی از حافظه فعال او شود، متحمل زحمت بسیاری برای یادگرفتن موضوع و انجام فعالیت مورد نظر خواهد شد و ممکن است احساس خستگی و ناتوانی در یادگیری کرده یا دست از کار بکشد، بنابراین اطلاع از روشهایی برای کاستن از بار شناختی نامطلوب وارده بر حافظه مهم بوده و این اهمیت نهتنها برای رسیدن به موفقیت تحصیلی و علمی، بلکه برای بالابردن اعتمادبهنفس کودکان لازم است. برخی از رفتارهایی که از نظر والدین یا معلمان، کجخلقی و ناسازگاری به حساب میآیند، ناشی از بار شناختی وارده بر حافظه کودک و در نتیجه بهوجودآمدن احساس خستگی و بیحوصلگی در آنهاست. برای مثال در یادگیریهای جدیدی که زمان زیادی لازم دارند و فضای بیشتری از حافظه را اشغال میکنند ممکن است این مسئله بیشتر اتفاق بیفتد. بهعنوان والد یا معلم کودک، باید از شرایط زندگی او باخبر باشید تا به چرایی اینکه گاهی فعالیتهای شناختی را بهسختی یا با سپریکردن زمان طولانیتر از حد معمول انجام میدهد، پی ببرید. در اینجا روشهایی را برای کاستن از بار شناختی وارده بر حافظه فعال را به شما معرفی
میکنم.
برای کودک برنامه زمانبندی تهیه کنید. بهتر است فعالیتها به صورت تصویری در جدول قرار داده شود. برای مثال کارهایی که در جدول قرار میدهید مانند، غذاخوردن، بازیکردن، قصهگویی را جلوی زمان مربوط به آنها نقاشی کنید. میتوانید از کودک بخواهید خودش نقاشیها را بکشد. او با یک نگاه میتواند کل برنامه را ببیند. تصویر، فضای کمتری از حافظه را نسبت به متن (نوشته) و جملههای متعدد اشغال میکند. داشتن برنامه و اینکه کودک بداند چه انتظاراتی از او دارید احساس امنیت روانیاش را بالا میبرد. استفاده از رنگها و تصاویر در کلاس یا اتاق را متعادل و هماهنگ کنید. سروصدا و بوهای مزاحم و آزاردهنده در محیط را به حداقل برسانید. مکالمه با کودک، کوتاه و مفید باشد. از توضیحِ بیشازحد بپرهیزید! لباسهای کودک و جای نشستن او بهویژه در کلاس درس، راحت و مناسبِ او باشد. تمامِ افراد، متناسب با سن خود باید خواب بهموقع و کافی داشته باشند. اگر کودک خواب کافی نداشته باشد پردازش اطلاعات جدید برایش بسیار سخت خواهد شد. کارها و مطالبی را که برای کودک سخت و پیچیده به نظر میرسد، سادهتر کنید! آنها را به بخشهای مختلف تقسیم کنید و در مراحل گوناگون
از کودک بخواهید قسمتی از آن را انجام دهد تا احساس ناتوانی در انجام آن کار یا یادگیری مطلب نکند. علت بعضی از رفتارهای پرخاشگرانه کودکان، احساس ناتوانی آنها در انجام کار یا یادگرفتن مطالب است. به کودک فرصت کافی برای هضم اطلاعات و اندیشیدن درباره آنها را بدهید. اگر نشانههایی از رنجیدن و خستگی در کودک مشاهده میکنید، زمانی برای خوردن آب و تغذیه مناسب یا استراحتکردن به آنها بدهید.