تجلیل از «پروفسور دوبروین»، سنایی‌شناس مطرح هلندی
آنکه فارسی را به هلندی پژواک داد
گروه هنر: همایش سنایی و بزرگداشت یوهانس پیتر دوبروین (ایران‌شناس و سنایی‌شناس برجسته هلندی)، جمعه ۱۹ آبان برابر با دهم نوامبر ۲۰۱۷ در دانشگاه لایدن هلند با حضور ایران‌شناسان هلندی و علاقه‌مندان به فرهنگ ایران و زبان و ادبیات فارسی برگزار شد.
در این همایش که به همت مرکز فرهنگی و بین‌الملل شهرکتاب، دانشگاه لایدن هلند و با همکاری دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، دکتر محمدجعفر یاحقی، مهدی فیروزان و علی‌اصغر محمدخانی حضور داشتند.
مرکز فرهنگی و بین‌الملل شهرکتاب در زمان برگزاری درس‌گفتارهایی درباره سنایی که روزهای چهارشنبه در شهرکتاب برقرار است و تا مهر ۹۷ ادامه می‌یابد، در نظر دارد از سنایی‌شناسان برجسته غیرایرانی تجلیل کرده و همایش‌هایی را در معرفی بیشتر سنایی در دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی کشورهای دیگر برگزار کند. در ابتدای مراسم، دکتر اصغر سیدغراب، استاد دانشگاه لایدن، به همکاری‌های 20ساله خود با پروفسور دوبروین اشاره و کارنامه علمی و فرهنگی او را تحلیل و بررسی کرد.
سیدغراب سخنان خود را با شعری آغاز کرد و گفت: این برگردان تازه از گلستان بر تمام ترجمه‌های پیشین زبان هلندی و با اندکی اغراق حتی بر ترجمه‌های آن به زبان‌های انگلیسی، آلمانی و فرانسه ارجحیت دارد. مترجم به متن گلستان وفادار مانده و جابه‌جا آهنگ موزون جمله‌ها و سجع‌المتکلمین در گوش خواننده ترنم و آوایی بس دلپذیر و نادر دارد. استاد دوبروین با تردستی، تجربه و شناخت ژرف، بداعت و بلاغت استاد سخن را تا آنجا که امکان داشته و از مفهوم نمی‌کاسته به هلندی پژواک داده است. او در ترجمه اشعار گلستان نیز با درنظرگرفتن قافیه، آنها را به شکل ساده، زیبا و دل‌پسندی به هلندی منظوم کرده است.
سپس علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی و بین‌الملل شهرکتاب، امسال را سال سنایی نامید و گفت: سنایی از شاعران و عارفان مهم و تأثیرگذار ادب فارسی و فرهنگ اسلامی است و در شعر سیاسی و اجتماعی نیز جایگاه مهمی دارد.
او به کتاب «از شرع و شاعری» پروفسور دوبروین درباره سنایی اشاره کرد و گفت: دوبروین از 60 سال پیش کار درباره سنایی را آغاز کرد و سال‌ها منابع اصلی را بررسي كرده و با متد غربی و با بهره‌گیری از دیگر پژوهش‌های غربی‌ها کاری ارزشمند پدید آورده است که برای شناخت سنایی اهمیت فراوانی دارد. کتاب «از شرع و شاعری» دوبروین که به فارسی با عنوان «حکیم اقلیم عشق» منتشر شده است، از نظر گستردگی دامنه کار، نکته‌بینی، تازه‌جویی و به‌ویژه شیوه پژوهش و وسعت منابع و مآخذ، بر بسیاری از کارها مانند آن که در زمینه زبان و ادبیات فارسی و تاریخ و فرهنگ ایران صورت گرفته است، برتری دارد.
محمدخانی در ادامه صحبت‌هایش گفت: دوبروین با کتاب «از شرع و شاعری» کوشیده است تاریخ زندگی و شاعری سنایی را بازسازی کند، سیر تحول او را پیگیری کند و رهیافت‌هایی برای درک بهتر شعر اندرزی او بیابد. یکی از درون‌مایه‌های اصلی این کتاب، جست‌وجو برای یافتن جایگاه حقیقی سنایی در نقاط پیوند مذهب و ادبیات بوده است. این موضوع نه‌تنها در تفسیر شعر سنایی، بلکه در مطالعه شعر فارسی به‌طور کلی اهمیتی چشمگیر دارد.
بعد از سخنان محمدخانی، کوشیار پارسی، استاد دانشگاه لایدن، از آثاری که دوبروین از شعر معاصر فارسی به هلندی ترجمه کرده، گفت و ویژگی‌های ترجمه آثار دوبروین از اشعار فروغ فرخزاد، احمد شاملو، سهراب سپهری، هوشنگ ابتهاج، منوچهر آتشی و دیگر شاعران معاصر را برشمرد.
او در ادامه به شعرهایی اشاره کرد که دوبروین به هلندی سروده و خودش آنها را به فارسی ترجمه کرده است. در این مراسم، محمدجعفر یاحقی از آشنایی خود با دوبروین در 30 سال پیش گفت و به جایگاه آثار دوبروین درباره شعر عرفانی فارسی، سنایی و غزل فارسی در میان شرق‌شناسان و ایران‌شناسان پرداخت. یاحقی به ضرورت تصحیح مجدد حدیقه‌الحقیقه سنایی هم اشاره کرد و گفت: یکی از استادانی که به‌خوبی می‌تواند این اثر را تصحیح کند، پروفسور دوبروین است که هم شناخت دقیقی از نسخه‌های این اثر دارد و هم به ریزه‌کاری‌های حدیقه وقوف دارد.
دوبروین 10 سال پیش قول داده بود که این کار را انجام دهد؛ اما متأسفانه به علت بیماری نتوانسته این کار را دنبال کند و اکنون نسخه‌ها را در اختیار بنده و همکارم دکتر زرقانی قرار داده و ما آن را تصحیح کرده‌ایم که در سال سنایی این اثر منتشر می‌شود.
پروفسور دوبروین نیز در این مراسم در سخنانی گفت: من بیشتر از اینها می‌خواهم در حوزه ادبیات فارسی کار کنم و خواهم کرد و غبطه می‌خورم که چرا تسلطم آن‌قدر نیست که بتوانم به فارسی مراتب تشکر خودم را اعلام کنم و مجبورم به زبان انگلیسی تن بدهم. از همکار دلسوز و عزیز خود که در این سال‌ها همراهم بوده و در سختی‌ها تنهایم نگذاشته، تشکر فراوان دارم و تمام حمایت‌هایش را در این سال‌های سخت ارج می‌نهم. در این مراسم، لوح تقدیر سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، لوح تقدیر و نشان فرهنگی شهرکتاب و لوح تقدیر دانشگاه فردوسی مشهد به همراه هدایایی به پروفسور دوبروین تقديم شد.
گروه هنر: همایش سنایی و بزرگداشت یوهانس پیتر دوبروین (ایران‌شناس و سنایی‌شناس برجسته هلندی)، جمعه ۱۹ آبان برابر با دهم نوامبر ۲۰۱۷ در دانشگاه لایدن هلند با حضور ایران‌شناسان هلندی و علاقه‌مندان به فرهنگ ایران و زبان و ادبیات فارسی برگزار شد.
در این همایش که به همت مرکز فرهنگی و بین‌الملل شهرکتاب، دانشگاه لایدن هلند و با همکاری دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، دکتر محمدجعفر یاحقی، مهدی فیروزان و علی‌اصغر محمدخانی حضور داشتند.
مرکز فرهنگی و بین‌الملل شهرکتاب در زمان برگزاری درس‌گفتارهایی درباره سنایی که روزهای چهارشنبه در شهرکتاب برقرار است و تا مهر ۹۷ ادامه می‌یابد، در نظر دارد از سنایی‌شناسان برجسته غیرایرانی تجلیل کرده و همایش‌هایی را در معرفی بیشتر سنایی در دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی کشورهای دیگر برگزار کند. در ابتدای مراسم، دکتر اصغر سیدغراب، استاد دانشگاه لایدن، به همکاری‌های 20ساله خود با پروفسور دوبروین اشاره و کارنامه علمی و فرهنگی او را تحلیل و بررسی کرد.
سیدغراب سخنان خود را با شعری آغاز کرد و گفت: این برگردان تازه از گلستان بر تمام ترجمه‌های پیشین زبان هلندی و با اندکی اغراق حتی بر ترجمه‌های آن به زبان‌های انگلیسی، آلمانی و فرانسه ارجحیت دارد. مترجم به متن گلستان وفادار مانده و جابه‌جا آهنگ موزون جمله‌ها و سجع‌المتکلمین در گوش خواننده ترنم و آوایی بس دلپذیر و نادر دارد. استاد دوبروین با تردستی، تجربه و شناخت ژرف، بداعت و بلاغت استاد سخن را تا آنجا که امکان داشته و از مفهوم نمی‌کاسته به هلندی پژواک داده است. او در ترجمه اشعار گلستان نیز با درنظرگرفتن قافیه، آنها را به شکل ساده، زیبا و دل‌پسندی به هلندی منظوم کرده است.
سپس علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی و بین‌الملل شهرکتاب، امسال را سال سنایی نامید و گفت: سنایی از شاعران و عارفان مهم و تأثیرگذار ادب فارسی و فرهنگ اسلامی است و در شعر سیاسی و اجتماعی نیز جایگاه مهمی دارد.
او به کتاب «از شرع و شاعری» پروفسور دوبروین درباره سنایی اشاره کرد و گفت: دوبروین از 60 سال پیش کار درباره سنایی را آغاز کرد و سال‌ها منابع اصلی را بررسي كرده و با متد غربی و با بهره‌گیری از دیگر پژوهش‌های غربی‌ها کاری ارزشمند پدید آورده است که برای شناخت سنایی اهمیت فراوانی دارد. کتاب «از شرع و شاعری» دوبروین که به فارسی با عنوان «حکیم اقلیم عشق» منتشر شده است، از نظر گستردگی دامنه کار، نکته‌بینی، تازه‌جویی و به‌ویژه شیوه پژوهش و وسعت منابع و مآخذ، بر بسیاری از کارها مانند آن که در زمینه زبان و ادبیات فارسی و تاریخ و فرهنگ ایران صورت گرفته است، برتری دارد.
محمدخانی در ادامه صحبت‌هایش گفت: دوبروین با کتاب «از شرع و شاعری» کوشیده است تاریخ زندگی و شاعری سنایی را بازسازی کند، سیر تحول او را پیگیری کند و رهیافت‌هایی برای درک بهتر شعر اندرزی او بیابد. یکی از درون‌مایه‌های اصلی این کتاب، جست‌وجو برای یافتن جایگاه حقیقی سنایی در نقاط پیوند مذهب و ادبیات بوده است. این موضوع نه‌تنها در تفسیر شعر سنایی، بلکه در مطالعه شعر فارسی به‌طور کلی اهمیتی چشمگیر دارد.
بعد از سخنان محمدخانی، کوشیار پارسی، استاد دانشگاه لایدن، از آثاری که دوبروین از شعر معاصر فارسی به هلندی ترجمه کرده، گفت و ویژگی‌های ترجمه آثار دوبروین از اشعار فروغ فرخزاد، احمد شاملو، سهراب سپهری، هوشنگ ابتهاج، منوچهر آتشی و دیگر شاعران معاصر را برشمرد.
او در ادامه به شعرهایی اشاره کرد که دوبروین به هلندی سروده و خودش آنها را به فارسی ترجمه کرده است. در این مراسم، محمدجعفر یاحقی از آشنایی خود با دوبروین در 30 سال پیش گفت و به جایگاه آثار دوبروین درباره شعر عرفانی فارسی، سنایی و غزل فارسی در میان شرق‌شناسان و ایران‌شناسان پرداخت. یاحقی به ضرورت تصحیح مجدد حدیقه‌الحقیقه سنایی هم اشاره کرد و گفت: یکی از استادانی که به‌خوبی می‌تواند این اثر را تصحیح کند، پروفسور دوبروین است که هم شناخت دقیقی از نسخه‌های این اثر دارد و هم به ریزه‌کاری‌های حدیقه وقوف دارد.
دوبروین 10 سال پیش قول داده بود که این کار را انجام دهد؛ اما متأسفانه به علت بیماری نتوانسته این کار را دنبال کند و اکنون نسخه‌ها را در اختیار بنده و همکارم دکتر زرقانی قرار داده و ما آن را تصحیح کرده‌ایم که در سال سنایی این اثر منتشر می‌شود.
پروفسور دوبروین نیز در این مراسم در سخنانی گفت: من بیشتر از اینها می‌خواهم در حوزه ادبیات فارسی کار کنم و خواهم کرد و غبطه می‌خورم که چرا تسلطم آن‌قدر نیست که بتوانم به فارسی مراتب تشکر خودم را اعلام کنم و مجبورم به زبان انگلیسی تن بدهم. از همکار دلسوز و عزیز خود که در این سال‌ها همراهم بوده و در سختی‌ها تنهایم نگذاشته، تشکر فراوان دارم و تمام حمایت‌هایش را در این سال‌های سخت ارج می‌نهم. در این مراسم، لوح تقدیر سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، لوح تقدیر و نشان فرهنگی شهرکتاب و لوح تقدیر دانشگاه فردوسی مشهد به همراه هدایایی به پروفسور دوبروین تقديم شد.