جادوی صدا

زمان، داوری سختگیر و خردمند است. زمان نام بعضی از صاحبان نام‌ونشان را به طاق نسیان می‌سپارد. از نو در شکلی کامل به داوری دیگرانی که مورد پذیرش قرار گرفته‌اند، می‌نشیند و نام و خاطره آنهایی را که نظریات و آثارشان نقشی فعال در پیشرفت اجتماعی و هنری داشته و نیز کسانی را که با دستاوردهای هنری و فرهنگی ما را پربار کرده‌اند، با سپاس فراوان حفظ می‌کند. زمان، آثار باارزش را از آثار بی‌ارزش و بی‌اهمیت، سره را از ناسره و خطا جدا می‌کند. در هنر بیشتر چنین رخ می‌دهد که آثار و خلاقیت برخی از هنرمندان در نخستین گام عمومیت گسترده‌ای پیدا می‌کند و سپس پژمرده می‌‌شود اما در هنر صدا اینگونه نیست، هرچه‌ از عمر آن می‌گذرد نقش صدا در سینما و نقش گوینده در فیلم و نقش دوبلور در روی بازیگر جذاب‌تر می‌شود. پنهان‌ترین تارهای قلب سینماروها با صدای دوبلورهای ما به لرزه درآمده است. صدای کاووس دوستدار را روی هملت به‌خاطر بیاوریم، صدای خسروشاهی را روی آلن‌دلون در دسته سیسیلی‌ها، صدای ایرج دوستدار به‌جای جان‌مریس در جوانمرد یا ژاله کاظمی عزیز که صدایش جاودانه ماند. سیدنی پواتیه را با منوچهر اسماعیلی شناختم و پیتر فالک رانیز و قیصر کیمیایی مدیون صدای اسماعیلی است که به‌جای بهروز وثوقی و جمشید مشایخی حرف زده است. اینها گاه شبیه افسانه است. این لشگر بزرگ و موفق دوبله ایران که از دهه30 تا به امروز به فیلم‌های فارسی و خارجی معنا بخشیده است، هرگز تکرار نخواهد شد. در دی‌ماه هنوز سالگرد تختی را تمام نکرده بودیم که صدای بزرگ‌منشانه احمد رسول‌زاده نیز خاموش شد. همان گوینده فیلم مستند آنتانسیان که به‌شکل دلنشینی روی فیلم، ما را با تختی می‌برد. احمد رسول‌زاده تاریخ مستمر دوبله ایران بوده و هست. تاثیر ژرف و گسترده صدای او فیلم را به باورمان می‌نشاند. چه در نریشن‌های مستند و چه روی لب‌های بازیگران، صدای احمد رسول‌زاده یک میراث هنری صداست، یک صدای جادویی رسا که باورش می‌کردیم، تیم پرمعنای صدای ایران خیلی از این عزیزان را از دست داده است؛ ایرج ناظریان، ژاله کاظمی، عزیزالله باقری (فرشید فرزان)، عزت‌الله مقبلی، منوچهر نوذری، حمید قنبری، علی کسمایی، مهدی آژیر، حسن عباسی، کاووس دوستدار، مرتضی احمدی، کنعان کیانی، آذر دانشِی، تاجی احمدی، پروین ملکوتی، فهمیه راستکار، نیکو خردمند، ایران کوثری، محمدعلی زرندی و... . با وجود فقدان این همه یاران صدا و دوبله، ایران همچنان یکی از سه کشور بزرگ در دوبله جهان است. وزن و وقار صدای احمد رسول‌زاده برای دوبله ما تعریف دیگری داشت و جانشینی برای او بسیار سخت. یادش را با صدای دوبله ایران با خود خواهیم داشت.