فولاد مبارکه، یار تولید کنندگان پایین دستی

ورق های خودروسازی، کانتینر سازی و صنایع ساخت لوازم‌خانگی در کنار بخش مهمی از صنعت ساختمان را به‌نوعی می‌توان صنایع پایین‌دست هم‌پوشان با صنایع بالادستی فولاد دانست، همچنان که برای ساخت قطعات بدنه هواپیما از فولاد استفاده می‌شود، ممکن است به ذهنتان خطور کند که باوجود ده ها کارخانه بزرگ فولاد در کشور، جای نگرانی در این مورد وجود ندارد، اما اگر دقت کنید شما هیچ ماشین، هواپیما یا یخچال و لباسشویی را ندیده‌اید با استفاده از ورق خام فولادی ساخته‌شده باشد، اگر هم‌جایی ورق فولادی دیدید برای رنگ کردن آن تلاش کنید، می‌بینید که کار آسانی نیست! درست است که بخاری یا لوازمی که با ورق تخت ساخته می‌شوند را می‌توان با استفاده از فناوری‌های قدیمی رنگ کرد که در بازار به آن رنگ نسوز، رنگ استاتیک و مانند آن گفته می‌شود اما کافی است کمی انحنا و قوس داشته باشد یا بخواهید از آن زیر نور آفتاب، بارش باران یا هر جا غیر از گوشه خانه‌تان استفاده کنید، آن‌وقت مشخص می‌شود که به این راحتی‌ها که فکر می‌کردید نیست، بله ورق رنگی وقتی خم می‌شود یا قرار است در ضخامت‌های پایین تولید شود، تبدیل به محصولی متفاوت از ورق فولادی با نورد سرد می‌شود که نیازمند تجهیزات خاص، نوردگرم، رنگ‌های خاص و پروسه‌ای پیچیده برای تولید است.

تا همین چند سال به دلیل سرمایه‌گذاری هنگفتی که برای ساخت خطوط تولید ورق‌های رنگی لازم بود، به‌جز دو کارخانه کوچک‌مقیاس، تولیدکننده دیگری برای ورق رنگی وجود نداشت که آن‌هم بیشتر برای مصرف ورق‌های شیروانی، بخاری و کاربردهای ساده استفاده می‌شد، از سوی دیگر فناوری سطح بالای موردنیاز هم به دلایلی در دسترس نبود، پس خدابرکت بدهد پول نفت را، از هند، چین، حتی امارات و اوکراین ورق وارد کشور می‌شد و اصولا صنعت لوازم‌خانگی هم سرش گرم واردات و مونتاژ بود، اتومبیل‌سازی نیز از ورق‌هایی باضخامت بالا استفاده می‌کرد و خطوط رنگ مخصوصی داشت که گویا فقط به درد خودش می‌خورد.

ورق «‌های گلاس»

با این حساب فولاد مبارکه اصفهان بزرگ‌ترین و معتبرترین شرکتی بود که در سال 1397 خورشیدی خط تولید ورق رنگی خود را افتتاح کرد، این ورق‌ها که بانام ورق High Gloss نیز در صنعت شناخته می‌شوند، توانستند رونق دوباره‌ای به صنایع پایین‌دستی بدهند تا جایی که امروز از فولاد مبارکه بانام بزرگ‌ترین تامین کننده ورق‌های رنگی در کشور یاد می‌شود.

ورق استیل رنگی

اما ورق‌های رنگی به همین‌جا ختم نمی‌شوند، ورق‌های استیل، گونه دیگری از ورق‌های رنگی هستند که از مقاومت بالایی در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی برخوردارند، ورق استیل معمولاً تا چند سال قبل با استفاده فناوری قدیمی رنگ می‌شد:

در این روش از حمام حاوی کروم و اسیدسولفوریک استفاده می‌شود. وقتی لایه‌ای از اکسید کروم بر روی فلز تشکیل شد با کنترل ضخامت آن می‌توان طیف رنگی مختلفی ازجمله سبز، بنفش، برنز، طلایی، آبی و… را بر روی آن ایجاد کرد.

رنگ‌های مخصوص: با استفاده از رنگ‌های مخصوص استیل مانند رنگ صنعتی اپوکسی یا رنگ صنعتی پلی یورتان نیز می‌توان ورق استیل رنگی تولید کرد.

اما حالا فولاد مبارکه توانسته با استفاده از فناوری‌های روز دنیا روش جدیدتری که برای پوشش دهی ورق استیل استفاده کند که فرآیند PVD نام دارد که بر روی ورق استیل ۳۰۴ و سایر ورق‌ها اعمال می‌شود. برای شروع فرآیند تولید استیل PVD، سطح استیل باید تمیز و بدون هیچ‌گونه آلودگی و گردوغبار باشد. سپس ورق استیل را در یک محفظه خلا قرار می‌دهند؛

با ورود گاز خنثی آرگون در محفظه و با اعمال اختلاف‌پتانسیل بین قطب مثبت و منفی، یون‌های آرگون بر روی سطح فلز هدف بمباران می‌شود و اتم‌های فلز را آزاد می‌کند. سپس با توجه به قطب پتانسیل، اتم‌های فلز هدف بر روی سطح ورق می‌نشینند و پوشش استیل PVD تولید می‌شود.

مزایای فرآیند PVD

پوشش دهی با استفاده از فرآیند PVD به ورق استیل رنگی، مقاومت بیشتری می‌دهد و قدرت آن را در برابر سایش و محیط‌های خورنده افزایش می‌دهد.

همان‌طور که می‌دانید ورق استیل با خواص ذاتی خود، مقاومت خوبی به خوردگی دارد؛ بنابراین با ایجاد پوششی از رنگ‌های باکیفیت بر روی سطح ورق استیل، طول عمر آن افزایش می‌یابد.از طرفی فرآیند PVD زیست‌محیطی است و خللی در بازیافت ورق استیل رنگی ایجاد نمی‌کند. از ورق رنگی استیل که با فناوری PVD تولید می‌شود در صنایع مختلف ازجمله معماری، دکوراسیون، حمل‌ونقل عمومی، صنعت لوازم‌خانگی و ساخت جواهرات استفاده می‌شود.

ورق استنلی استیل

اما فراتر از ورق‌های استیل که ممکن همه ما دیده باشیم، ورق استنلس استیل قرار دارد، ورقی که به‌واسطه افزودن کربن یا فلزاتی مانند کروم، تیتانیوم و موادی مثل گوگرد و فسفر در کنار آلیاژ مولیبدنیوم، در گریدهای مختلف تولید می‌شوند، این ورق‌ها کاربردهای گسترده‌ای در صنایع پیشرفته دارند و تولید آن‌ها علاوه بر فناوری‌های خاص، از ارزش‌افزوده بالایی برخوردار است.

 از این ورق‌ها در صنایع غذایی، صنایع پتروشیمی، ساخت بدنه‌ خودرو، هواپیما و کامیون، ساخت لوازم‌خانگی، بدنه، پوشش و سقف آسانسور و همچنین ساخت قطعات بزرگ در کشتی‌سازی استفاده می‌شود که علاوه بر وزن پایین، مقاوم بسیاری در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی دارند، در برابر باران های اسیدی مقاوم‌اند و می‌توان فرآیندهای جوشکاری پیشرفته روی آن‌ها انجام داد و البته از خاصیت بازیافت پذیری هم برخوردارند.

 همین خواص و ماندگاری استنلی استیل باعث شده تا عنوان فلز دوست دار محیط‌زیست شناخته شود.

فولاد مبارکه از روش ریخته‌گری مداوم برای تولید استنلی استیل استفاده می‌کند. روشی که ضمن حفظ کیفیت، هزینه‌های تولید را نیز کاهش داده است. این شرکت، برای کنترل اکسیداسیون کروم نیز از کوره‌ی EBT استفاده کرده و به‌این‌ترتیب خلوص کروم را افزایش داده است. البته در خط تولید این کارخانه به‌جای فرآیندهای AOD و VOD از واحدهای RH یا گاز زدایی در خلا برای کربن‌زدایی استفاده می‌شود.

تولید ورق کورتن در فولاد مبارکه

یکی دیگر از محصولات تولیدی فولاد مبارکه، ورق کورتن است. ورق کورتن آن‌هم گرید Cor-Ten A یکی از ورق‌های خاص فولادی است که کاربردهای مهم و استراتژیکی در صنایع نیروگاهی دارد. این محصول مقاومت به خوردگی و استحکام بالایی را ارائه می‌دهد که این امر در نام این ورق به‌خوبی نمایان است. بخش اول یعنی Cor بر عبارت

 Corrosion Resistance و بخش دوم یعنی Ten بر Tensile Strength دلالت دارد.

به‌منظور تولید این محصول، ماشین‌های جوش لیزری و فرآیند نورد در خط تاندم با چالش‌هایی مواجه بودند. استحکام نامناسب خط جوش در برابر نیروی کششی و نیروی ناشی از فرآیند نورد و نیز افزایش جریان موتور قفسه‌ها، منجر به وارد آمدن آسیب‌هایی به تجهیزات می‌شد که کاهش سرعت خط تولید و کاهش راندمان تولید را به دنبال داشت.

اکنون با رفع این مشکلات و در اختیار داشتن دانش فنی تولید ورق کورتن گرید A، نیاز صنایع نیروگاهی کشور به این نوع ورق فولادی رفع شده است و تنوعی دیگر نیز در سبد محصولات فولاد مبارکه را شاهد هستیم و از اتفاق باید گفت فولاد مبارکه در ساخت نیروگاه مدرن سیکل ترکیبی خود که راندمان بالاتری نسبت به همتایان داخلی دارد از همین ورق در ساخت تجهیزات استفاده کرده است، امری که نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک تولید ورق کورتن دارد.

نتیجه‌گیری:

در پایان اگر این گزارش به مذاقتان خوش آمده باشد، بهتر دفعه دیگری که برای خرید لوازم‌خانگی به بازار می‌روید یا قرار است تجهیزاتی برای کارگاه و ساختمان یا کارخانه‌تان تهیه کنید، از روی حقارت یا آسان‌گیری به آلیاژ، رنگ یا شکل محصول نگاه نکنید، ورق‌های رنگی، استیل‌ها و حتی قاشق چنگالی مرغوبی که با آن غذا می‌خورید محصول تلاش تولیدکنندگانی است که از زنجیره سنگ تا رنگ را تکمیل کرده‌اند و با استفاده از محصولاتی که تولید می‌کنند یا خرید سهام آن‌ها مانند سهام فولاد مبارکه، علاوه بر استفاده از محصولی باکیفیت، به تولید ملی کمک کنید و البته حس کنید که فعل توانستن را می‌توان صرف کرد.