گزارش خبرنگار «شر ق» از تکمیل آبگيري سد سيمره
12 روستا قرباني می‌شود
ليلا مرگن : سد سيمره كه به اعتقاد مردم محلي اگر قرار بود با بارش‌هاي عادي سال‌هاي خشك آبگيري شود حداقل 10 سال ديگر زمان براي تكميل نياز داشت، يكباره با سيلاب‌هاي بهاره پر از آب شد. مسئولان تصميم گرفته‌اند سد سيمره را تا بالاترين حد ممكن آبگيري كنند. اين در حالي است كه خانه‌هاي روستايياني كه در مخزن سد قرار مي‌گيرند، با اين اقدام زير آب مي‌رود. مردمي كه فقط اخطار سيل دريافت كرده بودند، ناگهان خود را در قلب مخزن سد سيمره يافتند و مسئولان دولتي به‌جاي آنكه مردم را متقاعد به تخليه منطقه براي حفظ جانشان و كمك به مردم پايين‌دست كنند، فقط به آنها هشدار مي‌دهند بايد منطقه را تخليه كنيد. مردم منطقه «عرب رودبار» از آنجا كه به آنها غرامتي پرداخت نشده است، خانه‌هاي خود را تخليه نكرده‌اند و زنان و كودكان همچنان در روستاهايي كه هر لحظه امكان دارد زير آب سد سيمره مدفون شوند، باقي مانده‌اند. مردم اين منطقه تصور مي‌كنند قرباني شده‌اند و هيچ‌كس هم نيست كه توضيحات قانع‌كننده به آنها بدهد. مردم مي‌گويند وزارت نيرو 20 متر تراز آبگيري سد سيمره را افزايش داده است. كسي نمي‌داند تصميم براي تكميل آبگيري كامل سد
سيمره به‌واقع براي نجات خوزستان بوده يا نه و مخزن دو‌ميليارد‌و 800 ميليون مترمكعبي سيمره كه دست‌كم 12 روستاي استان ايلام و لرستان را به‌طور كامل زير آب خواهد برد، چقدر روي خوزستان اثر مثبت خواهد گذاشت و كدام محاسبات اقتصادي وزارت نيرو را واداشته چنين تصميمي اتخاذ كند؛ اما آنچه مسلم است، اين است كه تصميمات يك‌شبه و از بالا به پايين وزارتخانه متولي آب كشور، شكاف بين مردم بالادست و پايين‌دست را افزايش خواهد داد.
جاده انحرافي ميان راه ايلام به سرابله، مسيري است كه پيش از سيلاب‌هاي گسترده امسال، مردم را به منطقه عرب رودبار مي‌رساند؛ جاده‌اي كه حالا ديگر زير آب مخزن سد سيمره رفته و براي دسترسي به روستاهايي كه از اين جاده استفاده مي‌كردند، بايد حتما از قايق استفاده كرد. سد سيمره كه سال 90 روبان آبگيري آن را رئيس‌جمهور وقت قيچي نکرد و محمود احمدي‌نژاد از راه دور به صورت ويدئو‌كنفرانس دستور آبگيري اين سد واقع در شهرستان دره‌شهر را صادر كرد، مدت‌ها طول كشيد تا كمي آب در خود جاي دهد. سد دوقوسي 180متري سيمره كه قرار بود برق از آن توليد شود و آب پايين‌دست را تنظيم كند، تا سال 94، يعني چهار سال پس از آغاز آبگيري، به مرحله توليد برق نرسيد و رهاسازي آب آن در سال 95 بلاي جان مردم شد. نخستين روزهاي آبگيري اين سد، هزاران ماهي در مخزن سد مردند، رنگ آب مخزن تيره شد و شايعه‌های زيادي درباره آلوده‌بودن آب آن به فاضلاب انساني، دهان به دهان گشت. سال 94 كه اسحاق جهانگيري سد و نيروگاه سيمره را افتتاح كرد، حميدرضا چيت‌چيان، وزير وقت نيرو، وعده داد نيروگاه سد سيمره برق توليد و به مدار وارد خواهد كرد؛ اما اين وعده هم محقق نشد. 25 فروردين
سال 95 نیز نخستين رهاسازي‌هاي آب پشت سد سيمره براي مردم منطقه دردسرساز شد. در اين روز، سيروس مراد‌حاصلي، فرماندار بدره، در گفت‌وگو با ايرنا اعلام كرد با بازشدن دريچه خروجي پاييني آب سد سيمره، ايستگاه‌ها و موتورهاي پمپاژ، بخشي از اراضي کشاورزي و دکل‌هاي برق مزارع روستاهاي پايين‌دست اين سد در اين شهرستان، به زير آب رفته‌اند. اين روزها هم مخزن سد سيمره با تصميم يك‌شبه وزارت نيرو در حال تكميل آبگيري و حذف زادگاه بيش از سه هزار نفر است! 20 فروردين سال 98، سالي كه با بهاري سيلابي آغاز شد، رضا اردكانيان، وزير نيرو، از تصميم اين وزارتخانه براي افزايش حجم نگهداري آب در سد سيمره به‌منظور کاهش فشار بر سد کرخه خبر داد؛ در‌حالي‌كه روح مردم بومي منطقه تا دقيقه 90 از اين تصميم خبر نداشت.
محصورشدن بين آب و كوه
جاده دسترسي به منطقه عرب رودبار در حال غرق‌شدن در مخزن سد سيمره است. براي دسترسي به اين روستاها، ابتدا بايد جاده انحرافي مسير ايلام سرابله را تا جايي كه آسفالت وجود دارد، طي كنيد و بقيه مسير را با قايق حركت كنيد. قايق‌هايي هستند كه مردم از آنها براي تردد استفاده مي‌كنند؛ اما بايد براي استفاده از اين خدمات، پول پرداخت كنند. هيچ‌كس به مردم منطقه نگفته بود قرار است خانه و كاشانه‌شان به‌سرعت در مخزن سد سيمره غرق شود. در ابتداي فروردين فقط به مردم اخطار داده بودند كه سيل مي‌آيد.
رودخانه خروشان سيمره بخشي از جاده‌هاي دسترسي را در جريان سيل زير آب مي‌برد اما بعد از قطع‌شدن دسترسي مردم و محصورشدن آنها بين آب و كوه، به يكباره اعلام مي‌شود كه بايد روستاهايتان را تخليه كنيد. رودخانه سيمره در منطقه عرب رودبار درست روي مرز سياسي دو استان ايلام و لرستان واقع شده و مردم دو سوي كوه كه متعلق به دو استان متفاوت هستند، چشمشان به كمك‌هايي است كه شايد از سوي ايلام برسد. بخشي از مردم منطقه قايق دارند زيرا پيش از سيلاب از رودخانه سيمره، ماهي كپور، شيربد و آمور صيد مي‌كردند. اين قايق‌ها در روزهاي مصيبت و بلا، مردم را جابه‌جا مي‌كنند اما از آنجا كه دولت تدبيري براي تأمين بنزين رايگان براي قايق‌ها نينديشده است، مردم در حال غرق‌شدن در مخزن سد سيمره، بسته به دوري و نزديكي به خشكي، بايد بين 10 تا 20 هزار تومان هزينه كنند. با وجود اين، زنان و بچه‌ها روستاها را ترك نكرده و در خانه‌هاي خود مانده‌اند اما اميدي ندارند كه آب عقب‌نشيني كند. زيرا مسئله‌اي كه براي آنها پيش آمده ناشي از آبگيري بدون برنامه سد سيمره است. در منطقه چند قايق سپاه هم براي حمل‌ونقل مستقر شده است اما مردم مي‌گويند اين قايق‌ها عمدتا
بنزين ندارند و بيشتر براي جابه‌جايي مسئولان از آنها استفاده مي‌شود. در اين ميان، اگر كسي موفق شود سوار قايق سپاه شود، براي اين تردد هزينه‌اي پرداخت نمي‌كند.
آبگيري بيش از تراز اعلام‌شده
سدي كه تا ديروز حجم ذخايرش چشمگير نبود، به يكباره با سيلاب‌هاي بزرگ فروردين‌ماه امسال روبه‌رو شد. شايد سوداي سازندگان سد براي حذف تمام برچسب‌هاي پيشين (بي‌استفاده‌بودن سد سيمره) باعث شده كه مسئولان تصميمات خلق‌الساعه بگيرند يا شايد نجات روستاهاي پايين‌دست واقع در خوزستان و محاسبات اقتصادي، مسئولان را به اخذ اين تصميم واداشته است اما مردم بالادست از اين تصميم به‌هيچ‌وجه راضي نيستند. صحبت‌الله عباسي، از اهالي روستاي حسين‌بك در استان لرستان كه روستايش قرباني اين تصميم يك‌شبه شده است، به «شرق» مي‌گويد: سه سال پيش به همه ارگان‌ها نامه زده‌اند كه سد را تا تراز 701 متر آبگيري مي‌كنند و اگر سيلاب بيايد تا تراز 704 آبگيري خواهيم كرد. جاده‌هاي دسترسي زير آب نمي‌رود و به مردم آسيب نمي‌رسد. سازندگان سد، مردم و دولت را قانع كردند. اما حالا تراز آبگيري بالاتر از عددي رفته است كه قبلا اعلام كرده‌اند. به گفته عباسي، زمين‌هاي مردم تملك نشده است اما تصميم گرفته شده كه آبگيري سد سيمره كامل شود. با اين تصميم اول بخش‌هاي كم‌ارتفاع روستا زير آب رفته و در يك يا دو روز آينده، همه خانه‌هاي روستا زير آب مي‌رود. اين اهل روستاي
حسين‌بك اضافه مي‌كند: به ما هشدار سيل دادند. سيل جاده دسترسي را قطع كرد و حالا كه ديگر براي جابه‌جايي وسايل خانه، راه دسترسي نداريم، آب و برق قطع شده است و اينترنت هم نداريم، اعلام كرده‌اند كه روستايمان زير آب مي‌رود.
او بيان مي‌كند: زنان و بچه‌ها در روستا باقي مانده‌اند. ما براي مهاجرت پولي نداريم. در سال 90 بخشي از املاك هر روستايي را خريدند. مثلا 10 درصد املاك يك روستايي خريداري شد اما پول آن به مردم پرداخت نشد. عباسي تأكيد مي‌كند: كجاي دنيا قبل از تملك زمين‌هاي مردم، خانه‌ها را زير آب مي‌برند.
مقصر مجريان پروژه سد هستند
علي رضايي، يكي‌ديگر از اهالي روستاي حسين‌بك به «شرق» مي‌گويد: تنها بي‌احترامي كه در حق ما شده است، از سوي مسئولان پروژه سد و نيروگاه سيمره است.
او ادامه مي‌دهد: من در روستا فقط يك خانه دارم، خانه‌ام را كارشناسي كردند. سه سال و شش ماه بعد از انجام كارشناسي هم پول خانه را پرداخت نكردند تا به دادگاه رفتم و شكايت كردم. حتي نظر دادگستري را هم قبول نكردند و شكايت خود را به ديوان عالي كشور بردم.
رضايي ادامه مي‌دهد: كسي نيست از اينها بپرسد ما حق و حقوق داريم يا نه. فقط به ما گفته شده است كه روستا را خالي كنيد. زماني كه راهي نيست، ما مي‌توانيم تخليه كنيم؟ به گفته آقاي فروزان، مسئول سد سيمره، تا آخرين خانه‌هاي روستاي ما زير آب مي‌رود و به‌زودي از ما خبري نيست. ما قرباني سد مي‌شويم.
سه هزار و 200 نفر در خطر
به گفته روستاييان منطقه، ناحيه عرب‌رودبار سه هزار و 200 نفر جمعيت دارد كه در حال غرق‌شدن در مخزن سد سيمره هستند. دست‌كم 12 روستا به‌طور‌كامل زير آب مي‌روند و تعداد بيشتري روستا، بخشي از اراضي كشاورزي خود را از دست مي‌دهند، اما اراضي آنها تملك نشده و سد سيمره در حال بلعيدن كسب‌وكارشان است. جلال حدادي، از اهالي چمشير عرب رودبار كه جزء روستاهاي استان ايلام به حساب مي‌آيد، تمام خانه و كاشانه‌اش را به دليل آبگيري كامل سد سيمره از دست داده است. او به «شرق» مي‌گويد: چرا مسئولان در دقيقه 90 بعد از اينكه جاده دسترسي‌مان از دست رفت، اعلام كردند كه بايد خانه‌هايمان را تخليه كنيم؟ حدادي كه خود صاحب قايق است و از سيمره ماهي صيد مي‌كرده، از دولت گله‌مند است كه حتي به قايق او بنزين رايگان نمي‌دهند كه بتواند به مردم به صورت رايگان خدمت‌رساني كند. او اضافه مي‌كند: با وجود آنكه در اين روزها چند كارمند، دكتر و... را به صورت رايگان به روستاهاي آسيب‌ديده رسانده‌ام، بنزين رايگان به من نمي‌دهند. به همين دليل براي تردد مردم، از آنها پول دريافت مي‌كنم. اين ساكن روستاي چمشير هم از عدم تملك بخش زيادي از زمين‌هاي روستايش سخن
مي‌گويد.
قرباني پایين دست شديم
اهالي روستاي چم‌ميربگ استان لرستان هم حال و روز خوشي ندارند. روستايشان آرام آرام در مخزن سد سيمره در حال غرق‌شدن است. آنها حس مي‌كنند قرباني پایين دست شده‌اند. همين‌طور كه آنها گله‌هايشان را مطرح مي‌كنند، حال ناخوش مردم خوزستان هم جلوي چشمانم رژه مي‌رود اما به مردمي كه همه چيزشان را يك‌شبه از دست مي‌دهند، هيچ چيز نمي‌توان گفت. احمد چراغي، از اهالي اين روستاي استان لرستان، به «شرق» مي‌گويد: مسئولان سد جلوي آب را گرفته‌اند. همه زندگي‌مان زير آب رفته است به دلیل اينكه خوزستان زير آب نرود. زمين‌هايمان كارشناسي نشده است اما به خاطر پایين دست، دريچه‌هاي سد را بسته‌اند. ما وسايل زندگي خود را به بالادست برديم تا از بالاآمدن آب مخزن سد آسيب نبيند اما به هر خانواده يك چادر داده‌اند و وسايلمان زير اين چادرها جا نمي‌شود.
منوچهر شكرزاده، يكي ديگر از اهالي روستاي چم‌ميربگ، هم در گفت‌وگو با «شرق»، به وعده‌هاي مسئولان براي بهبود زندگي مردم منطقه با راه‌اندازي سد سيمره اشاره مي‌كند. او مي‌گويد: به ما گفته بودند كه قرار است جاده حرم تا حرم اينجا باز شود و قم به كربلا وصل شود. نه تنها اين جاده ساخته نشد، بلكه ديروز كه خانه‌هايمان را آب گرفته بود، مسئولان آمدند و گفتند كه بايد از اينجا برويم. براي جابه‌جايي وسايل و دام‌هايمان هيچ امكاناتي نداريم. كاروبار ما كشاورزي و دامداري است. سواد نداريم كه برويم و يك گوشه شهر زندگي كنيم. بهرام‌بگ كريمي‌نژاد نيز يكي ديگر از اهالي همين روستا در گفت‌وگو با «شرق»، از اين گله دارد كه مسئولان بارها به آنها گفته‌اند به زندگي خود ادامه دهيد و تا همين يك سال پيش به آنها گفته شده بود كه در منطقه ماندگار هستند اما يكباره برايشان فرمان تخليه صادر شده است. او مي‌گويد: روستا مثل شهر نيست كه هر فرزندي ازدواج كرد جاي ديگري برود و خانه بگيرد. در روستا، ما كنار خانه‌هايمان براي فرزندان ازدواج‌كرده‌مان خانه جديد مي‌سازيم اما مسئولان به ما مي‌گويند چون كارشناسي براي سد در سال 90 انجام شده است، اين خانه‌هاي
جديدي كه ساخته‌ايد به حساب نمي‌آيد و براي آنها غرامت نمي‌گيريد. كريمي‌نژاد ادامه مي‌دهد: قرار است زميني را كه از يك هكتار آن 50 تا صد ميليون تومان برنج برداشت مي‌كنيم، به قيمت 42 ميليون تومان كه سال 90 كارشناسي كرده‌اند، از ما بخرند. به اين ترتيب، صداي ما به جايي نمي‌رسد. مردم اين روستا تأكيد مي‌كنند كه دوست ندارند محل زندگي‌شان را ترك كنند. خواسته‌شان از دولت اين است كه خسارات اراضي و وسايل خانه‌شان را به‌طور كامل پرداخت كند و زيرساخت‌هاي اقامت در بالادست روستايشان را براي ادامه حيات در كنار مخزن سد سيمره، براي آنها فراهم كند.
باغات دار بلوط، غرق در آب
عباس محمدي پيرمردي از اهالي دار بلوط متعلق به استان ايلام است. او به «شرق» مي‌گويد: وقتي روستاي چمشير در مخزن سد غرق شد، اهالي اين روستا را در كنار ما داخل چادرها اسكان دادند.
به گفته محمدي، روستاي دار بلوط به دليل قرارگرفتن در ارتقاعات، زير آب نمي‌رود اما باغات انگور، مزارع خيار و گندم آنها كه از آن سالانه 50 تا 60 ميليون تومان درآمد كسب مي‌كردند، زير آب رفته و استاندار فقط به آنها گفته است كه بايد اين زمين‌ها زير آب برود اما راهكاري به آنها نشان نداده است.
مالك خلفي، از اهالي جوان ساكن روستاي دار بلوط كه او هم باغات گوجه سبزش را از دست داده است، به «شرق» مي‌گويد: متأسفانه به صورت بي‌برنامه همه منطقه ما را زير آب فرستادند. خيلي از روستاهاي ما هفت تا هشت روز است كه هيچ راه ارتباطي ندارند. او ادامه مي‌دهد: صد درصد باغات روستاي ما زير آب مي‌رود و از آنجا كه بخشي از زمين‌هاي روستا سند رسمي ندارد، براي دريافت غرامت دچار مشكل خواهيم شد. به گفته خلفي، مسئولان خيلي زود قول‌هاي خود را فراموش مي‌كنند. مي‌گويند به زمين‌هاي بدون سند هم غرامت مي‌دهند. اما به كشاورزي كه چهار هكتار زمين دارد، اگر هكتاري صد ميليون تومان هم بدهند، با اين پول چه‌كار مي‌توان كرد؟ پيرمردي كه در يك خانه 200متري زندگي كرده، خيلي برايش سخت است كه در خانه 40 تا 50متري ساكن شود. او اضافه مي‌كند: تا سال گذشته براي هر درخت انار 13 هزار تومان غرامت مي‌دادند. امسال خيلي لطف كنند 20 هزار تومان غرامت خواهند داد. اين در حالي است كه هر كيلو پياز در ايران 15 هزار تومان قيمت دارد. هزينه زندگي هر خانوار در روز حداقل صد هزار تومان است و ما از هر درخت انار خود 200 كيلوگرم محصول برداشت مي‌كنيم و براي باردهي درخت
بايد سه سال به انتظار بنشينيم.
آبگيري سريع، داراي تبعات
تكميل يكباره آبگيري سد سيمره با استفاده از سيلاب‌هاي غيرمنتظره بهار امسال، همه را سردرگم كرده است. به گفته اويس ترابي، مدرس دانشگاه صنعتي شريف، يكي از اصول اوليه آبگيري هر سدي تخليه روستاهاي مخزن سد و جمع‌آوري ساختمان‌هاي مربوط به اين روستاها و پركردن چاههاي فاضلاب با آهك است.
او ادامه مي‌دهد: آبگيري عجولانه هر سدي تبعاتي دارد اما براي اينكه بدانيم آيا باقي‌ماندن خانه‌هاي روستايي در مخزن سد چه تبعاتي دارد، نيازمند مطالعات دقيق هستيم. به گفته ترابي، عموما سازه‌هاي باقي‌مانده در مخزن سد، جزء حجم مرده سد به حساب مي‌آيند و رسوبات روي آنها را خواهد پوشاند. ضمن اينكه براي مقابله با آلودگي از لايه‌هاي پايين‌تر كه عموما آب كيفيت بدتري دارد، برداشت انجام نمي‌شود. از نگاه او، مهم‌ترين تبعات آبگيري عجولانه سد سيمره، همان تبعات حقوقي و اجتماعي و نارضايتي مردم به دليل عدم تملك اراضي آنهاست. نگاه از بالا به پايين مديران بخش آب و عدم برنامه‌ريزي درست و شايد هم كمبود بودجه، در شرايط اضطراري تصميماتي را رقم ميزند كه مهم‌ترين اثر آن ايجاد اختلاف بين مردم بالادست و پايين‌دست يك حوضه آبريز خواهد بود.
ليلا مرگن : سد سيمره كه به اعتقاد مردم محلي اگر قرار بود با بارش‌هاي عادي سال‌هاي خشك آبگيري شود حداقل 10 سال ديگر زمان براي تكميل نياز داشت، يكباره با سيلاب‌هاي بهاره پر از آب شد. مسئولان تصميم گرفته‌اند سد سيمره را تا بالاترين حد ممكن آبگيري كنند. اين در حالي است كه خانه‌هاي روستايياني كه در مخزن سد قرار مي‌گيرند، با اين اقدام زير آب مي‌رود. مردمي كه فقط اخطار سيل دريافت كرده بودند، ناگهان خود را در قلب مخزن سد سيمره يافتند و مسئولان دولتي به‌جاي آنكه مردم را متقاعد به تخليه منطقه براي حفظ جانشان و كمك به مردم پايين‌دست كنند، فقط به آنها هشدار مي‌دهند بايد منطقه را تخليه كنيد. مردم منطقه «عرب رودبار» از آنجا كه به آنها غرامتي پرداخت نشده است، خانه‌هاي خود را تخليه نكرده‌اند و زنان و كودكان همچنان در روستاهايي كه هر لحظه امكان دارد زير آب سد سيمره مدفون شوند، باقي مانده‌اند. مردم اين منطقه تصور مي‌كنند قرباني شده‌اند و هيچ‌كس هم نيست كه توضيحات قانع‌كننده به آنها بدهد. مردم مي‌گويند وزارت نيرو 20 متر تراز آبگيري سد سيمره را افزايش داده است. كسي نمي‌داند تصميم براي تكميل آبگيري كامل سد
سيمره به‌واقع براي نجات خوزستان بوده يا نه و مخزن دو‌ميليارد‌و 800 ميليون مترمكعبي سيمره كه دست‌كم 12 روستاي استان ايلام و لرستان را به‌طور كامل زير آب خواهد برد، چقدر روي خوزستان اثر مثبت خواهد گذاشت و كدام محاسبات اقتصادي وزارت نيرو را واداشته چنين تصميمي اتخاذ كند؛ اما آنچه مسلم است، اين است كه تصميمات يك‌شبه و از بالا به پايين وزارتخانه متولي آب كشور، شكاف بين مردم بالادست و پايين‌دست را افزايش خواهد داد.
جاده انحرافي ميان راه ايلام به سرابله، مسيري است كه پيش از سيلاب‌هاي گسترده امسال، مردم را به منطقه عرب رودبار مي‌رساند؛ جاده‌اي كه حالا ديگر زير آب مخزن سد سيمره رفته و براي دسترسي به روستاهايي كه از اين جاده استفاده مي‌كردند، بايد حتما از قايق استفاده كرد. سد سيمره كه سال 90 روبان آبگيري آن را رئيس‌جمهور وقت قيچي نکرد و محمود احمدي‌نژاد از راه دور به صورت ويدئو‌كنفرانس دستور آبگيري اين سد واقع در شهرستان دره‌شهر را صادر كرد، مدت‌ها طول كشيد تا كمي آب در خود جاي دهد. سد دوقوسي 180متري سيمره كه قرار بود برق از آن توليد شود و آب پايين‌دست را تنظيم كند، تا سال 94، يعني چهار سال پس از آغاز آبگيري، به مرحله توليد برق نرسيد و رهاسازي آب آن در سال 95 بلاي جان مردم شد. نخستين روزهاي آبگيري اين سد، هزاران ماهي در مخزن سد مردند، رنگ آب مخزن تيره شد و شايعه‌های زيادي درباره آلوده‌بودن آب آن به فاضلاب انساني، دهان به دهان گشت. سال 94 كه اسحاق جهانگيري سد و نيروگاه سيمره را افتتاح كرد، حميدرضا چيت‌چيان، وزير وقت نيرو، وعده داد نيروگاه سد سيمره برق توليد و به مدار وارد خواهد كرد؛ اما اين وعده هم محقق نشد. 25 فروردين
سال 95 نیز نخستين رهاسازي‌هاي آب پشت سد سيمره براي مردم منطقه دردسرساز شد. در اين روز، سيروس مراد‌حاصلي، فرماندار بدره، در گفت‌وگو با ايرنا اعلام كرد با بازشدن دريچه خروجي پاييني آب سد سيمره، ايستگاه‌ها و موتورهاي پمپاژ، بخشي از اراضي کشاورزي و دکل‌هاي برق مزارع روستاهاي پايين‌دست اين سد در اين شهرستان، به زير آب رفته‌اند. اين روزها هم مخزن سد سيمره با تصميم يك‌شبه وزارت نيرو در حال تكميل آبگيري و حذف زادگاه بيش از سه هزار نفر است! 20 فروردين سال 98، سالي كه با بهاري سيلابي آغاز شد، رضا اردكانيان، وزير نيرو، از تصميم اين وزارتخانه براي افزايش حجم نگهداري آب در سد سيمره به‌منظور کاهش فشار بر سد کرخه خبر داد؛ در‌حالي‌كه روح مردم بومي منطقه تا دقيقه 90 از اين تصميم خبر نداشت.
محصورشدن بين آب و كوه
جاده دسترسي به منطقه عرب رودبار در حال غرق‌شدن در مخزن سد سيمره است. براي دسترسي به اين روستاها، ابتدا بايد جاده انحرافي مسير ايلام سرابله را تا جايي كه آسفالت وجود دارد، طي كنيد و بقيه مسير را با قايق حركت كنيد. قايق‌هايي هستند كه مردم از آنها براي تردد استفاده مي‌كنند؛ اما بايد براي استفاده از اين خدمات، پول پرداخت كنند. هيچ‌كس به مردم منطقه نگفته بود قرار است خانه و كاشانه‌شان به‌سرعت در مخزن سد سيمره غرق شود. در ابتداي فروردين فقط به مردم اخطار داده بودند كه سيل مي‌آيد.
رودخانه خروشان سيمره بخشي از جاده‌هاي دسترسي را در جريان سيل زير آب مي‌برد اما بعد از قطع‌شدن دسترسي مردم و محصورشدن آنها بين آب و كوه، به يكباره اعلام مي‌شود كه بايد روستاهايتان را تخليه كنيد. رودخانه سيمره در منطقه عرب رودبار درست روي مرز سياسي دو استان ايلام و لرستان واقع شده و مردم دو سوي كوه كه متعلق به دو استان متفاوت هستند، چشمشان به كمك‌هايي است كه شايد از سوي ايلام برسد. بخشي از مردم منطقه قايق دارند زيرا پيش از سيلاب از رودخانه سيمره، ماهي كپور، شيربد و آمور صيد مي‌كردند. اين قايق‌ها در روزهاي مصيبت و بلا، مردم را جابه‌جا مي‌كنند اما از آنجا كه دولت تدبيري براي تأمين بنزين رايگان براي قايق‌ها نينديشده است، مردم در حال غرق‌شدن در مخزن سد سيمره، بسته به دوري و نزديكي به خشكي، بايد بين 10 تا 20 هزار تومان هزينه كنند. با وجود اين، زنان و بچه‌ها روستاها را ترك نكرده و در خانه‌هاي خود مانده‌اند اما اميدي ندارند كه آب عقب‌نشيني كند. زيرا مسئله‌اي كه براي آنها پيش آمده ناشي از آبگيري بدون برنامه سد سيمره است. در منطقه چند قايق سپاه هم براي حمل‌ونقل مستقر شده است اما مردم مي‌گويند اين قايق‌ها عمدتا
بنزين ندارند و بيشتر براي جابه‌جايي مسئولان از آنها استفاده مي‌شود. در اين ميان، اگر كسي موفق شود سوار قايق سپاه شود، براي اين تردد هزينه‌اي پرداخت نمي‌كند.
آبگيري بيش از تراز اعلام‌شده
سدي كه تا ديروز حجم ذخايرش چشمگير نبود، به يكباره با سيلاب‌هاي بزرگ فروردين‌ماه امسال روبه‌رو شد. شايد سوداي سازندگان سد براي حذف تمام برچسب‌هاي پيشين (بي‌استفاده‌بودن سد سيمره) باعث شده كه مسئولان تصميمات خلق‌الساعه بگيرند يا شايد نجات روستاهاي پايين‌دست واقع در خوزستان و محاسبات اقتصادي، مسئولان را به اخذ اين تصميم واداشته است اما مردم بالادست از اين تصميم به‌هيچ‌وجه راضي نيستند. صحبت‌الله عباسي، از اهالي روستاي حسين‌بك در استان لرستان كه روستايش قرباني اين تصميم يك‌شبه شده است، به «شرق» مي‌گويد: سه سال پيش به همه ارگان‌ها نامه زده‌اند كه سد را تا تراز 701 متر آبگيري مي‌كنند و اگر سيلاب بيايد تا تراز 704 آبگيري خواهيم كرد. جاده‌هاي دسترسي زير آب نمي‌رود و به مردم آسيب نمي‌رسد. سازندگان سد، مردم و دولت را قانع كردند. اما حالا تراز آبگيري بالاتر از عددي رفته است كه قبلا اعلام كرده‌اند. به گفته عباسي، زمين‌هاي مردم تملك نشده است اما تصميم گرفته شده كه آبگيري سد سيمره كامل شود. با اين تصميم اول بخش‌هاي كم‌ارتفاع روستا زير آب رفته و در يك يا دو روز آينده، همه خانه‌هاي روستا زير آب مي‌رود. اين اهل روستاي
حسين‌بك اضافه مي‌كند: به ما هشدار سيل دادند. سيل جاده دسترسي را قطع كرد و حالا كه ديگر براي جابه‌جايي وسايل خانه، راه دسترسي نداريم، آب و برق قطع شده است و اينترنت هم نداريم، اعلام كرده‌اند كه روستايمان زير آب مي‌رود.
او بيان مي‌كند: زنان و بچه‌ها در روستا باقي مانده‌اند. ما براي مهاجرت پولي نداريم. در سال 90 بخشي از املاك هر روستايي را خريدند. مثلا 10 درصد املاك يك روستايي خريداري شد اما پول آن به مردم پرداخت نشد. عباسي تأكيد مي‌كند: كجاي دنيا قبل از تملك زمين‌هاي مردم، خانه‌ها را زير آب مي‌برند.
مقصر مجريان پروژه سد هستند
علي رضايي، يكي‌ديگر از اهالي روستاي حسين‌بك به «شرق» مي‌گويد: تنها بي‌احترامي كه در حق ما شده است، از سوي مسئولان پروژه سد و نيروگاه سيمره است.
او ادامه مي‌دهد: من در روستا فقط يك خانه دارم، خانه‌ام را كارشناسي كردند. سه سال و شش ماه بعد از انجام كارشناسي هم پول خانه را پرداخت نكردند تا به دادگاه رفتم و شكايت كردم. حتي نظر دادگستري را هم قبول نكردند و شكايت خود را به ديوان عالي كشور بردم.
رضايي ادامه مي‌دهد: كسي نيست از اينها بپرسد ما حق و حقوق داريم يا نه. فقط به ما گفته شده است كه روستا را خالي كنيد. زماني كه راهي نيست، ما مي‌توانيم تخليه كنيم؟ به گفته آقاي فروزان، مسئول سد سيمره، تا آخرين خانه‌هاي روستاي ما زير آب مي‌رود و به‌زودي از ما خبري نيست. ما قرباني سد مي‌شويم.
سه هزار و 200 نفر در خطر
به گفته روستاييان منطقه، ناحيه عرب‌رودبار سه هزار و 200 نفر جمعيت دارد كه در حال غرق‌شدن در مخزن سد سيمره هستند. دست‌كم 12 روستا به‌طور‌كامل زير آب مي‌روند و تعداد بيشتري روستا، بخشي از اراضي كشاورزي خود را از دست مي‌دهند، اما اراضي آنها تملك نشده و سد سيمره در حال بلعيدن كسب‌وكارشان است. جلال حدادي، از اهالي چمشير عرب رودبار كه جزء روستاهاي استان ايلام به حساب مي‌آيد، تمام خانه و كاشانه‌اش را به دليل آبگيري كامل سد سيمره از دست داده است. او به «شرق» مي‌گويد: چرا مسئولان در دقيقه 90 بعد از اينكه جاده دسترسي‌مان از دست رفت، اعلام كردند كه بايد خانه‌هايمان را تخليه كنيم؟ حدادي كه خود صاحب قايق است و از سيمره ماهي صيد مي‌كرده، از دولت گله‌مند است كه حتي به قايق او بنزين رايگان نمي‌دهند كه بتواند به مردم به صورت رايگان خدمت‌رساني كند. او اضافه مي‌كند: با وجود آنكه در اين روزها چند كارمند، دكتر و... را به صورت رايگان به روستاهاي آسيب‌ديده رسانده‌ام، بنزين رايگان به من نمي‌دهند. به همين دليل براي تردد مردم، از آنها پول دريافت مي‌كنم. اين ساكن روستاي چمشير هم از عدم تملك بخش زيادي از زمين‌هاي روستايش سخن
مي‌گويد.
قرباني پایين دست شديم
اهالي روستاي چم‌ميربگ استان لرستان هم حال و روز خوشي ندارند. روستايشان آرام آرام در مخزن سد سيمره در حال غرق‌شدن است. آنها حس مي‌كنند قرباني پایين دست شده‌اند. همين‌طور كه آنها گله‌هايشان را مطرح مي‌كنند، حال ناخوش مردم خوزستان هم جلوي چشمانم رژه مي‌رود اما به مردمي كه همه چيزشان را يك‌شبه از دست مي‌دهند، هيچ چيز نمي‌توان گفت. احمد چراغي، از اهالي اين روستاي استان لرستان، به «شرق» مي‌گويد: مسئولان سد جلوي آب را گرفته‌اند. همه زندگي‌مان زير آب رفته است به دلیل اينكه خوزستان زير آب نرود. زمين‌هايمان كارشناسي نشده است اما به خاطر پایين دست، دريچه‌هاي سد را بسته‌اند. ما وسايل زندگي خود را به بالادست برديم تا از بالاآمدن آب مخزن سد آسيب نبيند اما به هر خانواده يك چادر داده‌اند و وسايلمان زير اين چادرها جا نمي‌شود.
منوچهر شكرزاده، يكي ديگر از اهالي روستاي چم‌ميربگ، هم در گفت‌وگو با «شرق»، به وعده‌هاي مسئولان براي بهبود زندگي مردم منطقه با راه‌اندازي سد سيمره اشاره مي‌كند. او مي‌گويد: به ما گفته بودند كه قرار است جاده حرم تا حرم اينجا باز شود و قم به كربلا وصل شود. نه تنها اين جاده ساخته نشد، بلكه ديروز كه خانه‌هايمان را آب گرفته بود، مسئولان آمدند و گفتند كه بايد از اينجا برويم. براي جابه‌جايي وسايل و دام‌هايمان هيچ امكاناتي نداريم. كاروبار ما كشاورزي و دامداري است. سواد نداريم كه برويم و يك گوشه شهر زندگي كنيم. بهرام‌بگ كريمي‌نژاد نيز يكي ديگر از اهالي همين روستا در گفت‌وگو با «شرق»، از اين گله دارد كه مسئولان بارها به آنها گفته‌اند به زندگي خود ادامه دهيد و تا همين يك سال پيش به آنها گفته شده بود كه در منطقه ماندگار هستند اما يكباره برايشان فرمان تخليه صادر شده است. او مي‌گويد: روستا مثل شهر نيست كه هر فرزندي ازدواج كرد جاي ديگري برود و خانه بگيرد. در روستا، ما كنار خانه‌هايمان براي فرزندان ازدواج‌كرده‌مان خانه جديد مي‌سازيم اما مسئولان به ما مي‌گويند چون كارشناسي براي سد در سال 90 انجام شده است، اين خانه‌هاي
جديدي كه ساخته‌ايد به حساب نمي‌آيد و براي آنها غرامت نمي‌گيريد. كريمي‌نژاد ادامه مي‌دهد: قرار است زميني را كه از يك هكتار آن 50 تا صد ميليون تومان برنج برداشت مي‌كنيم، به قيمت 42 ميليون تومان كه سال 90 كارشناسي كرده‌اند، از ما بخرند. به اين ترتيب، صداي ما به جايي نمي‌رسد. مردم اين روستا تأكيد مي‌كنند كه دوست ندارند محل زندگي‌شان را ترك كنند. خواسته‌شان از دولت اين است كه خسارات اراضي و وسايل خانه‌شان را به‌طور كامل پرداخت كند و زيرساخت‌هاي اقامت در بالادست روستايشان را براي ادامه حيات در كنار مخزن سد سيمره، براي آنها فراهم كند.
باغات دار بلوط، غرق در آب
عباس محمدي پيرمردي از اهالي دار بلوط متعلق به استان ايلام است. او به «شرق» مي‌گويد: وقتي روستاي چمشير در مخزن سد غرق شد، اهالي اين روستا را در كنار ما داخل چادرها اسكان دادند.
به گفته محمدي، روستاي دار بلوط به دليل قرارگرفتن در ارتقاعات، زير آب نمي‌رود اما باغات انگور، مزارع خيار و گندم آنها كه از آن سالانه 50 تا 60 ميليون تومان درآمد كسب مي‌كردند، زير آب رفته و استاندار فقط به آنها گفته است كه بايد اين زمين‌ها زير آب برود اما راهكاري به آنها نشان نداده است.
مالك خلفي، از اهالي جوان ساكن روستاي دار بلوط كه او هم باغات گوجه سبزش را از دست داده است، به «شرق» مي‌گويد: متأسفانه به صورت بي‌برنامه همه منطقه ما را زير آب فرستادند. خيلي از روستاهاي ما هفت تا هشت روز است كه هيچ راه ارتباطي ندارند. او ادامه مي‌دهد: صد درصد باغات روستاي ما زير آب مي‌رود و از آنجا كه بخشي از زمين‌هاي روستا سند رسمي ندارد، براي دريافت غرامت دچار مشكل خواهيم شد. به گفته خلفي، مسئولان خيلي زود قول‌هاي خود را فراموش مي‌كنند. مي‌گويند به زمين‌هاي بدون سند هم غرامت مي‌دهند. اما به كشاورزي كه چهار هكتار زمين دارد، اگر هكتاري صد ميليون تومان هم بدهند، با اين پول چه‌كار مي‌توان كرد؟ پيرمردي كه در يك خانه 200متري زندگي كرده، خيلي برايش سخت است كه در خانه 40 تا 50متري ساكن شود. او اضافه مي‌كند: تا سال گذشته براي هر درخت انار 13 هزار تومان غرامت مي‌دادند. امسال خيلي لطف كنند 20 هزار تومان غرامت خواهند داد. اين در حالي است كه هر كيلو پياز در ايران 15 هزار تومان قيمت دارد. هزينه زندگي هر خانوار در روز حداقل صد هزار تومان است و ما از هر درخت انار خود 200 كيلوگرم محصول برداشت مي‌كنيم و براي باردهي درخت
بايد سه سال به انتظار بنشينيم.
آبگيري سريع، داراي تبعات
تكميل يكباره آبگيري سد سيمره با استفاده از سيلاب‌هاي غيرمنتظره بهار امسال، همه را سردرگم كرده است. به گفته اويس ترابي، مدرس دانشگاه صنعتي شريف، يكي از اصول اوليه آبگيري هر سدي تخليه روستاهاي مخزن سد و جمع‌آوري ساختمان‌هاي مربوط به اين روستاها و پركردن چاههاي فاضلاب با آهك است.
او ادامه مي‌دهد: آبگيري عجولانه هر سدي تبعاتي دارد اما براي اينكه بدانيم آيا باقي‌ماندن خانه‌هاي روستايي در مخزن سد چه تبعاتي دارد، نيازمند مطالعات دقيق هستيم. به گفته ترابي، عموما سازه‌هاي باقي‌مانده در مخزن سد، جزء حجم مرده سد به حساب مي‌آيند و رسوبات روي آنها را خواهد پوشاند. ضمن اينكه براي مقابله با آلودگي از لايه‌هاي پايين‌تر كه عموما آب كيفيت بدتري دارد، برداشت انجام نمي‌شود. از نگاه او، مهم‌ترين تبعات آبگيري عجولانه سد سيمره، همان تبعات حقوقي و اجتماعي و نارضايتي مردم به دليل عدم تملك اراضي آنهاست. نگاه از بالا به پايين مديران بخش آب و عدم برنامه‌ريزي درست و شايد هم كمبود بودجه، در شرايط اضطراري تصميماتي را رقم ميزند كه مهم‌ترين اثر آن ايجاد اختلاف بين مردم بالادست و پايين‌دست يك حوضه آبريز خواهد بود.