لابی محرمانه مشاور ویژه اسد در ریاض

امارات متحده عربی که در طول جنگ سوریه یکی از حامیان شورشیان بود، سفارت خود را در سوریه بازگشایی کرد تا آن‌طور‌که ناظران می‌گویند حجتی باشد بر پیروزی نهایی بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه. در‌حالی‌که بسیاری از کشورهای عربی این روزها آماده احیای روابط خود با دولت سوریه هستند، احتمال نزدیکی عربستان سعودی به دمشق همچنان محل سؤال است.
هنوز گمانه‌زنی‌ها درباره مشارکت دمشق در نشست اقتصادی سران اتحادیه عرب و موافقت عربستان با این موضوع روشن نشده است، ولی روزنامه الجمهوریه چاپ لبنان، روز گذشته در گزارشی به نقل از منابع مطلع در این کشور از سفر «علی مملوک»، مشاور امنيت ملي بشار اسد به ریاض خبر داد. این روزنامه مدعی شد که «مملوک چند روز پیش در چارچوب تلاش‌ها برای فراهم‌کردن مقدمات مرحله‌ای جدید از روابط دوجانبه و هم‌زمان با اقدام امارات در ازسرگیری روابط با سوریه و بازگشایی سفارت در دمشق به عربستان رفته است». این روزنامه لبنانی به جزئیات بیشتری از این سفر اشاره نکرد، اما در ادامه نوشت که «جدای از روند ارتباط محرمانه ریاض و دمشق و ماهیت آن، منابع می‌گویند که گرم‌شدن روابط دیپلماتیک دمشق و ریاض قطعی است و عربستان دارد خود را برای نرمشی راهبردی آماده می‌کند؛ حال چه علت این امر تن‌دادن به توازن قوای موجود و لزوم تعامل با واقعیت باشد چه بر اساس این ادعا که گفته می‌شود سیاست باز کنونی خلیج‌فارس برای بیرون‌کشیدن اسد از سایه ایران است». این روزنامه در ادامه تغییر وزیر خارجه عربستان سعودی را نیز احتمالا به تغییر موضع این کشور در قبال سوریه و شرایط منطقه مرتبط دانست و نوشت: «شاید اقدام عربستان در تغییر وزیر خارجه سابق عادل الجبیر که سقف خواسته‌اش [از دمشق] بلند بود با ابراهیم العساف (وزیر خارجه جدید عربستان) نشانه‌ای از آمادگی عربستان باشد برای تغییر موضع خود و تعامل با مقتضیات مرحله جدید و معادلات آن». اخیرا علی مملوک در راستای عادی‌سازی روابط سوریه و مصر به قاهره سفر کرده بود. بر اساس گزارش میدل‌ایست آی، مصر از دولت سوریه خواسته که ترکیه، قطر و اخوان‌المسلمین را دشمن خود معرفی کند.
علی مملوک کیست
علی مملوک مشاور امنیت ملی بشار اسد رئیس‌جمهوری سوریه و یکی از افراد معتمد در حلقه نزدیکان اسد است. او همچنین ریاست شاخه امنیت ملی حزب بعث را برعهده دارد. او یکی از افرادی است که از سال 2011 از سوی اتحادیه اروپا تحریم شده است. در سال 2011 دولت سوئیس نیز این مقام سعودی نزدیک به اسد را تحریم کرد. حدود یک سال بعد، ایالات‌متحده هم به کشورهای اروپایی پیوست و مملوک را تحریم کرد. در سال 2015 پس از چندی غیبت او، شایعاتی درباره مرگ مملوك بالا گرفت، اما او در تابستان همان سال به عربستان سعودی و عمان سفر کرد و در دیدار با مقامات کشورهای حوزه خلیج‌فارس و عربستان سعودی درباره راه‌های پایان جنگ سوریه گفت‌و‌گو کرد.
مشارکت عربستان در بازسازی سوریه
خبر سفر مملوک به عربستان سعودی در حالی مطرح شده که یکی‌دیگر از نشانه‌های آمادگی عربستان سعودی برای نزدیکی به دولت سوریه، پذیرفتن بخشی از هزینه‌های بازسازی سوریه پس از جنگی طولانی است که به تخریب بسیاری از شهرهای سوریه منجر شده است. در ماه دسامبر سال گذشته دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، اعلام کرد که عربستان سعودی هزینه لازم برای بازسازی سوریه را تقبل کرده است. در ماه آگوست همان سال هم ریاض صد میلیون دلار به کمپین تحت رهبری آمریکا در سوریه کمک کرد؛ کمکی که صرف هزینه ثبات بخش‌هایی از شمال شرقی سوریه شده است. به باور برخی تحلیلگران، پذیرفتن هزینه بازسازی سوریه از سوی عربستان سعودی با این هدف بوده که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس همچنان حضور و نفوذ خود را در سوریه حفظ کنند. اندکی بعد از آنکه عربستان سعودی با پرداخت بخشی از هزینه بازسازی سوریه موافقت کرد، دولت سوریه از ایران خواست که در بازسازی این کشور مشارکت کند. برخلاف برخی گمانه‌ها درباره نزدیکی احتمالی سوریه و عربستان‌سعودی، برخی تحلیلگران می‌گویند ریاض نمی‌تواند بازیگر پرقدرتی در سوریه باشد. عربستان سعودی، ایران و ترکیه را به عنوان رقبای منطقه‌ای خود برمی‌شمارد و هر دو این کشورها نقش فعال‌تری در سوریه دارند.

امارات متحده عربی که در طول جنگ سوریه یکی از حامیان شورشیان بود، سفارت خود را در سوریه بازگشایی کرد تا آن‌طور‌که ناظران می‌گویند حجتی باشد بر پیروزی نهایی بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه. در‌حالی‌که بسیاری از کشورهای عربی این روزها آماده احیای روابط خود با دولت سوریه هستند، احتمال نزدیکی عربستان سعودی به دمشق همچنان محل سؤال است.
هنوز گمانه‌زنی‌ها درباره مشارکت دمشق در نشست اقتصادی سران اتحادیه عرب و موافقت عربستان با این موضوع روشن نشده است، ولی روزنامه الجمهوریه چاپ لبنان، روز گذشته در گزارشی به نقل از منابع مطلع در این کشور از سفر «علی مملوک»، مشاور امنيت ملي بشار اسد به ریاض خبر داد. این روزنامه مدعی شد که «مملوک چند روز پیش در چارچوب تلاش‌ها برای فراهم‌کردن مقدمات مرحله‌ای جدید از روابط دوجانبه و هم‌زمان با اقدام امارات در ازسرگیری روابط با سوریه و بازگشایی سفارت در دمشق به عربستان رفته است». این روزنامه لبنانی به جزئیات بیشتری از این سفر اشاره نکرد، اما در ادامه نوشت که «جدای از روند ارتباط محرمانه ریاض و دمشق و ماهیت آن، منابع می‌گویند که گرم‌شدن روابط دیپلماتیک دمشق و ریاض قطعی است و عربستان دارد خود را برای نرمشی راهبردی آماده می‌کند؛ حال چه علت این امر تن‌دادن به توازن قوای موجود و لزوم تعامل با واقعیت باشد چه بر اساس این ادعا که گفته می‌شود سیاست باز کنونی خلیج‌فارس برای بیرون‌کشیدن اسد از سایه ایران است». این روزنامه در ادامه تغییر وزیر خارجه عربستان سعودی را نیز احتمالا به تغییر موضع این کشور در قبال سوریه و شرایط منطقه مرتبط دانست و نوشت: «شاید اقدام عربستان در تغییر وزیر خارجه سابق عادل الجبیر که سقف خواسته‌اش [از دمشق] بلند بود با ابراهیم العساف (وزیر خارجه جدید عربستان) نشانه‌ای از آمادگی عربستان باشد برای تغییر موضع خود و تعامل با مقتضیات مرحله جدید و معادلات آن». اخیرا علی مملوک در راستای عادی‌سازی روابط سوریه و مصر به قاهره سفر کرده بود. بر اساس گزارش میدل‌ایست آی، مصر از دولت سوریه خواسته که ترکیه، قطر و اخوان‌المسلمین را دشمن خود معرفی کند.
علی مملوک کیست
علی مملوک مشاور امنیت ملی بشار اسد رئیس‌جمهوری سوریه و یکی از افراد معتمد در حلقه نزدیکان اسد است. او همچنین ریاست شاخه امنیت ملی حزب بعث را برعهده دارد. او یکی از افرادی است که از سال 2011 از سوی اتحادیه اروپا تحریم شده است. در سال 2011 دولت سوئیس نیز این مقام سعودی نزدیک به اسد را تحریم کرد. حدود یک سال بعد، ایالات‌متحده هم به کشورهای اروپایی پیوست و مملوک را تحریم کرد. در سال 2015 پس از چندی غیبت او، شایعاتی درباره مرگ مملوك بالا گرفت، اما او در تابستان همان سال به عربستان سعودی و عمان سفر کرد و در دیدار با مقامات کشورهای حوزه خلیج‌فارس و عربستان سعودی درباره راه‌های پایان جنگ سوریه گفت‌و‌گو کرد.
مشارکت عربستان در بازسازی سوریه
خبر سفر مملوک به عربستان سعودی در حالی مطرح شده که یکی‌دیگر از نشانه‌های آمادگی عربستان سعودی برای نزدیکی به دولت سوریه، پذیرفتن بخشی از هزینه‌های بازسازی سوریه پس از جنگی طولانی است که به تخریب بسیاری از شهرهای سوریه منجر شده است. در ماه دسامبر سال گذشته دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، اعلام کرد که عربستان سعودی هزینه لازم برای بازسازی سوریه را تقبل کرده است. در ماه آگوست همان سال هم ریاض صد میلیون دلار به کمپین تحت رهبری آمریکا در سوریه کمک کرد؛ کمکی که صرف هزینه ثبات بخش‌هایی از شمال شرقی سوریه شده است. به باور برخی تحلیلگران، پذیرفتن هزینه بازسازی سوریه از سوی عربستان سعودی با این هدف بوده که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس همچنان حضور و نفوذ خود را در سوریه حفظ کنند. اندکی بعد از آنکه عربستان سعودی با پرداخت بخشی از هزینه بازسازی سوریه موافقت کرد، دولت سوریه از ایران خواست که در بازسازی این کشور مشارکت کند. برخلاف برخی گمانه‌ها درباره نزدیکی احتمالی سوریه و عربستان‌سعودی، برخی تحلیلگران می‌گویند ریاض نمی‌تواند بازیگر پرقدرتی در سوریه باشد. عربستان سعودی، ایران و ترکیه را به عنوان رقبای منطقه‌ای خود برمی‌شمارد و هر دو این کشورها نقش فعال‌تری در سوریه دارند.