طعم گس گیلاس

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

«تصمیم گرفتم یه جوری خودمو خلاص کنم از این زندگی، حالا دلیلشم نه به درد شما می‌خوره نه اینکه من می‌تونم بگم. اگرم بگم متوجه نمی‌شی. نه اینکه نفهمی، می‌فهمی من چمه، اما حسش نمی‌تونی بکنی، نه می‌تونی با من همدردی کنی. می‌تونی بفهمی من چمه، می‌تونی زبونی با من همدردی کنی، ولی حسش نمی‌تونی بکنی...»؛ این بخشی از دیالوگ‌های به‌یادماندنی همایون ارشادی در فیلم تحسین‌شده «طعم گیلاس» به کارگردانی عباس کیارستمی است، او که بعد از یک دوره بیماری صبح روز ۲۰ آبان ۱۴۰۴ در 78‌سالگی درگذشت.

«طعم گیلاس» جایزه نخل طلا جشنواره فیلم کن را در سال 1997 دریافت کرد و همایون ارشادی درخشید. ارشادی در گفت‌وگو با «شرق» درباره تجربه همکاری با عباس کیارستمی، به این موضوع اشاره کرد که اساسا عباس کیارستمی مسیر زندگی او را تغییر داد: «این نکته شاید بر آنها که مرا می‌شناسند پوشیده نباشد. اما آنچه حتی بر من پوشیده بود، این بود که او چگونه زندگی بسیاری را در ایران و در سایر نقاط جهان تحت تأثیر قرار داده بود و چگونه مرگ نا‌بهنگامش، افرادی از سنین مختلف، جنسیت متفاوت و فرهنگ‌‌های گوناگون را با فقدانی کم‌نظیر روبه‌رو کرد. عباس کیارستمی، که خود را برای همیشه مدیون او می‌دانم و همیشه جز در نوشتار «آقای کیارستمی» خطابش می‌کردم، هیچ‌کاری را مثل دیگران انجام نمی‌داد و فیلم‌هایش نیز شباهتی به فیلم‌های دیگران نداشت، در جایی نوشته بود که می‌خواهد به مرگ خودش بمیرد و نه به مرگ پزشکان و بزرگ‌ترین افسوسم در رابطه با او این است که چرا نگذاشتند که به «سبک‌» خودش مرگ را تجربه کند.

شاید هم علیرغم همه دخالت‌ها به نوعی به سبک خودش رفت؛ نمی‌دانم! اما آنچه می‌دانم این است که تا روزهای آخر «‌به سبک خودش» به جهان نگریست و آخرین حرفی که به من زد این بود: همایون، به‌زودی 20سالگی طعم گیلاس را می‌توانی به «این» مناسبت یادآوری کنی و در «این» مراسم فیلم را نمایش دهی. من که دیدن تن بیمارش بی‌تابم می‌کرد، بدون توجه به منظورش با خنده‌ای مصنوعی گفتم: عالی، بیستمین سال را با نمایش طعم گیلاس جشن می‌گیریم. پوزخندی آشنا زد و با صدایی که بسیار ضعیف شده بود گفت: حالا این همه خنده لازم نیست. صحبت از مراسم ترحیم است. دلم ریخت اما به روی خودم نیاوردم و با صدایی که حتما نتوانسته بودم اصلاح کنم و بسیار ناباوری در خود داشت گفتم: نه جشن سلامتی؛ زندگی دوباره، تولدی دیگر برای شما و برای طعم گیلاس. ناباوری اما هوای اتاق را غیر‌قابل تحمل کرده بود‌».

همکاری ارشادی با کارگردانان‌ مطرح سینمای ایران ادامه پیدا کرد. او در «درخت گلابی» مقابل دوربین داریوش مهرجویی رفت. همکاری او با مهرجویی در فیلم‌های «‌آسمان محبوب»، « نارنجی‌پوش»، «چه خوبه که برگشتی» و «اشباح» ادامه پیدا کرد.

ارشادی همکاری و هم‌کلامی با داریوش مهرجویی را همواره یکی از افتخارات زندگی‌اش می‌دانست. او در گفت‌وگویی که سال گذشته با روزنامه شرق به بهانه سالگرد درگذشت داریوش مهرجویی داشت، به نکته‌ای درباره همکاری با مهرجویی اشاره کرد و گفت: «از زمان دانشجویی در ونیز که تازه فیلم «گاو» در فستیوال فیلم ونیز نمایش داده شد، با داریوش مهرجویی آشنایی پیدا کردم. البته نه آشنایی با خود داریوش مهرجویی، بلکه آشنایی با کار ایشان که فیلم «گاو» بود و از دیدن این فیلم خیلی لذت بردم و از آن به بعد بود که بارها کارهای ایشان را دنبال کردم. پیشنهاد بازی در فیلم «‌درخت گلابی» افتخاری بود که نصیب من شده بود. مخصوصا برای من که تازه وارد حرفه بازیگری شده بودم. می‌توان گفت داریوش مهرجویی فیلسوفی بود که کارگردان شده بود و زندگی را آن‌قدر که بسیاری مشکل می‌گیرند خیلی راحت گرفته بود‌».

اما بی‌شک یکی از پرتعدادترین همکاری‌های ارشادی با تهمینه میلانی بود. «کاکادو»، «واکنش پنجم» و «یکی از ما دو نفر» از جمله همکاری‌های ارشادی با تهمینه میلانی است. میلانی در گفت‌وگو با «شرق» به‌ویژگی‌های شخصیتی همایون ارشادی اشاره کرد: «همایون ارشادی یک انسان واقعی بود و یک دوست خوب. زمینه آشنایی من با او قبل از حضورش در سینما بود. او یک معمار درجه یک‌ و با همسرم دوست صمیمی بود و در فیلم «کاکادو» هم نقش یک معمار را بازی کرد. او برای من و همسرم حکم برادر را داشت. سخت است بعد از 34 سال رفاقت امروز از نبود او صحبت کنم‌».

او ادامه داد: «خواهر و براد‌ر‌های او، مثل خواهر و برادر خودم بودند. همیشه بذله‌گو و ملایم بود و همیشه من را برای کار تشویق می‌کرد. خاطرات خوب همکاری و دوستی با همایون ارشادی همیشه با من خواهد بود و امروز که باید از نبود او صحبت کنم، یکی از بدترین روزهای زندگی من است‌».

محمد‌علی باشه‌آهنگر، کارگردان سینمای ایران که در دو فیلم «ملکه» و «سرو زیر آب» با همایون ارشادی تجربه همکاری داشت، درباره تجربه همکاری با او به «شرق» گفت: «خبر از دست دادن همایون ارشادی برای من سخت و باورنکردنی بود. یکی از ویژگی‌هایی که همیشه از او به خاطر دارم نظم فوق‌العاده و رفتار حرفه‌ای او بود. این ویژگی‌های شخصیتی همایون ارشادی او را از دیگران کاملا متمایز می‌کرد‌». او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «من افتخار داشتم در دو فیلم «ملکه» و «سرو زیر آب» با همایون ارشادی کار کردم... در فیلم «ملکه» او نقشی داشت که ما او را از فاصله بسیار دوری می‌دیدیم. شاید نزدیک به یک کیلومتر فاصله داشت اما تمام آن چیزهایی که با هم تمرین کرده بودیم مو به مو انجام می‌داد و نقش را خوب ایفا کرد. در آن فیلم در لوکیشن‌های بسیار سختی کار کردیم اما او بی‌هیچ اعتراضی با آرامش و حس خوب تمام مدت فیلم کار کرد و همیشه سر وقت سر صحنه حاضر بود‌».

او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «یکی دیگر از همکاری‌های من با او در فیلم «سرو زیر آب» بود که آن هم نقش سخت و پیچیده‌ای بود. فیلمی که بسیاری از لوکیشن‌های ما در کویر بود و کار را برای همه ما سخت کرده بود و در این فیلم هم همایون ارشادی همکاری بسیار خوبی داشت. او در این فیلم باید به زبان محلی و زرتشتی صحبت می‌کرد و او 45 روز لهجه و زبان را تمرین کرد. او مدام این لهجه را با ریتم‌های مختلف ضبط کرده بود و برای خودش تکرار می‌کرد. ریتم کند، متوسط و تند تا این آمادگی را داشته باشد تا بر حسب موقعیت از آن استفاده کند و با ریتم مشخص همان سکانس بازی را پیش ببرد‌».

باشه‌آهنگر ادامه داد: «حتی در این فیلم هم به لحاظ اقامت و اسکان با مشکلات متعددی روبه‌رو بودیم و همایون ارشادی علیرغم همه آن نظم و انضباطی که از او سراغ داشتیم، با گروه همکاری فوق‌العاده‌ای داشت. برای همایون ارشادی طلب مغفرت می‌کنم و متأسفم که سینما بازیگر خوبی مثل او را از دست داد‌».

همایون ارشادی از جمله بازیگران سینمای ایران بود که چهره شناخته‌شده‌ای در عرصه سینمای بین‌الملل داشت. بازی در فیلم «‌بادبادک‌باز» به کارگردانی مارک فورستر از جمله فیلم‌هایی است که ارشادی در آن خوش درخشید. او در فیلم «‌سی دقیقه پس از نیمه‌شب» ساخته کاترین بیگلو حضور کوتاهی داشت. او در سال 2014 پروژه تحت‌تعقیب‌ترین مرد به کارگردانی آنتوان کورین را بازی کرد و همچنین در سال 2016 در فیلم عاشقانه «علی و نینو» ساخت کشور انگلستان نقش‌آفرینی کرد.

جایزه بنیاد بلونلیج در بخش بازیگری در هفتادوششمین جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز، نامزد جایزه بهترین روایت جوایز بین‌المللی فیلم و ویدئو تورنتو برای بازی در فیلم آرمان‌شهر، نامزد جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد انجمن منتقدان فیلم دالاس فورت وورث برای بازی در فیلم «بادبادک‌باز» و نامزد جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد انجمن بازنشستگان آمریکا برای بازی در فیلم «‌با‌دبادک‌باز» از جمله افتخارات کارنامه هنری او‌ست.

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.