کلید صلح ترکیه

پانزدهم فوریه (26 بهمن)، جمعه گذشته، بیستمین سالروز دستگیری عبدالله اوجالان، «آپو» رهبر حزب کارگران کردستان (PKK) در سال 1999 در توطئه مشترک ترکیه، آمریکا، اسرائیل و یونان در نایروبی کنیا بود. اوجالان در تابستان همان سال محاکمه و به اعدام محکوم شد و با مداخله دیوان حقوق بشر اروپا حکم اعدامش به حبس ابد کاهش یافت. رهبران سیاسی و سازمان‌های حقوق‌بشری در سراسر جهان خواهان محاکمه عادلانه او در یک دادگاه با رعایت استانداردهای دادگاه‌های اروپا شدند، بااین‌حال دولت ترکیه حتی به بازرس دبیر کل سازمان ملل متحد اجازه ورود به دادگاه اوجالان را نداد. نظامی‌بودن دادگاه او، دسترسی‌نداشتن وکیل اوجالان به پرونده تحقیقات از موکلش و همچنین زندانی‌شدن او پیش از محاکمه به مدت شش ماه، از موارد غیراستانداردبودن دادگاه بود. اوجالان در20 سال گذشته به‌صورت انفرادی در یک قرارگاه نظامی دریایی در جزیره «امرالی» دریای مرمره زندانی است و برخلاف موازین حقوقی بین‌المللی و معیارهای انسانی و اخلاقی در 20 سال گذشته جز با افراد درجه‌یک خانواده، نمی‌تواند با کسی ملاقات کند که از سال 2016 این ملاقات‌ها نیز ممنوع و از سال 2011 هم ملاقات او با وکیلانش منع شده است. ممنوعیت‌ها بیم خطرات جانی او را بر سر زبان‌ها انداخت. پس از اعتراض گسترده به استمرار ممنوعیت ملاقات او، محمد اوجالان، برادر «آپو» توانست با او ملاقات کند؛ پس از حصول اطمینان از حیات و نشاط او، اعتراض‌ها فروکش کرد. اوجالان پس از نلسون ماندلا، تنها رهبر یک جریان سیاسی است که 20 سال تمام در جزیره‌ای دورافتاده به‌صورت انفرادی در حبس است. اوجالان نه در دادگاه بلکه قبل و بعد از آن بارها با اعلام آتش‌بس یک‌طرفه و انتشار پیام‌های مکرر خواهان توقف فوری جنگ گریلاهای کرد و نیروهای مسلح ترکیه و آغاز مذاکره برای پایان‌دادن به این جنگ بی‌سرانجام شده است. «آپو» هم در ملاقات سپتامبر 2016 و هم در ملاقات اخیر با برادرش اعلام کرد اگر مذاکرات را دوباره شروع کنیم، می‌توان در شش ماه به بیش از سه دهه درگیری بین نیروهای نظامی ترکیه و حزب (PKK) پایان داد. کلید صلح در دست اوجالان است، همچنان‌که کلید صلح در آفریقای جنوبی در دست ماندلا بود.

اوجالان برخلاف تلاش‌های دولت که با استفاده از نیروی رسانه‌ها اصرار دارند او را مخالف صلح و آرامش و عامل جنگ داخلی معرفی کنند، نه‌تنها خواهان ادامه جنگ نیست، بلکه خواستار برقراری صلح در ترکیه و احقاق حقوق کردها از راه مسالمت‌آمیز بوده است. اوجالان شش سال پیش در 21 مارس 2013 میلادی مصادف با جشن «نوروز» که عید ملی کردهاست با پیام خود، روزی نو در تاریخ ترکیه را آغاز کرد. او در این پیام بر توقف فوری جنگ و آغاز مذاکرات سازنده برای حل مهم‌ترین مسئله ترکیه تأکید کرد. سیاست‌مداران دوراندیش ترک در آن زمان می‌دانستند مسئله کرد راه حل نظامی ندارد و فقط با مذاکره حل می‌شود، اما در همان حال که آنکارا خواهان شروع مذاکره شده بود و این مذاکرات از طریق سازمان امنیت ترکیه «میت» پیش می‌رفت، رفتارهایی موجب شد افق مذاکراتی که با امید به صلح و آشتی آغاز شده بود، در کمتر از سه سال پس از شروع تیره شود. نظامیان و سیاست‌مداران جدید حزب عدالت و توسعه همان سیاست‌های گذشته را بازتولید کرد. با انحلال پارلمان و انتخابات مجدد، فشار بر حزب اوجالان افزایش یافت. برخی رهبران سابق AKP مدعی بودند ترکیه مصمم به گسترش دموکراسی است تا به انتقادهایی که علیه این کشور می‌شود، پایان دهند، اما رفتار دولت ترکیه به‌ویژه با کردها و پیروان فتح‌الله گولن و سایر مخالفان مورد انتقاد سازمان‌های بین‌المللی و کشورهای مدافع حقوق بشر است. کردهای ترکیه هوشمندانه بر ادامه فعالیت سیاسی و صلح تأکید می‌کنند و از ورود در جنگ‌های داخلی سوریه و عراق اجتناب کرده‌اند. اقتصاد متزلزل ترکیه ایجاب می‌کند جنگ داخلی هرچه‌زودتر پایان یابد. جنگ داخلی نیمی از ارتش آن کشور را در شرق و جنوب شرقی درگیر و بلکه زمین‌گیر کرده است. ترک‌ها و کردها از زمان یورش ترک‌ها به آسیای صغیر و استقرار در مناطق کردها و رومی‌ها کنار هم زندگی کرده‌اند. مذاکره تنها راه‌حل سیاسی مسئله اصلی ترکیه است و از سوی مردم نیز حمایت می‌شود، درحالی‌که دولت و حزب حاکم حاضر به پذیرش آن نیست، حقوق 25 میلیون کرد ترکیه نباید فدای علاقه‌مندی مسئولان آن کشور به برخورد‌های با تکیه بر نیروی نظامی شود. فراخوان اوجالان برای صلح و آشتی در ترکیه بیش از نطق‌های آتشین برای سرکوب کردها، با استقبال مردم مواجه شده است.

پانزدهم فوریه (26 بهمن)، جمعه گذشته، بیستمین سالروز دستگیری عبدالله اوجالان، «آپو» رهبر حزب کارگران کردستان (PKK) در سال 1999 در توطئه مشترک ترکیه، آمریکا، اسرائیل و یونان در نایروبی کنیا بود. اوجالان در تابستان همان سال محاکمه و به اعدام محکوم شد و با مداخله دیوان حقوق بشر اروپا حکم اعدامش به حبس ابد کاهش یافت. رهبران سیاسی و سازمان‌های حقوق‌بشری در سراسر جهان خواهان محاکمه عادلانه او در یک دادگاه با رعایت استانداردهای دادگاه‌های اروپا شدند، بااین‌حال دولت ترکیه حتی به بازرس دبیر کل سازمان ملل متحد اجازه ورود به دادگاه اوجالان را نداد. نظامی‌بودن دادگاه او، دسترسی‌نداشتن وکیل اوجالان به پرونده تحقیقات از موکلش و همچنین زندانی‌شدن او پیش از محاکمه به مدت شش ماه، از موارد غیراستانداردبودن دادگاه بود. اوجالان در20 سال گذشته به‌صورت انفرادی در یک قرارگاه نظامی دریایی در جزیره «امرالی» دریای مرمره زندانی است و برخلاف موازین حقوقی بین‌المللی و معیارهای انسانی و اخلاقی در 20 سال گذشته جز با افراد درجه‌یک خانواده، نمی‌تواند با کسی ملاقات کند که از سال 2016 این ملاقات‌ها نیز ممنوع و از سال 2011 هم ملاقات او با وکیلانش منع شده است. ممنوعیت‌ها بیم خطرات جانی او را بر سر زبان‌ها انداخت. پس از اعتراض گسترده به استمرار ممنوعیت ملاقات او، محمد اوجالان، برادر «آپو» توانست با او ملاقات کند؛ پس از حصول اطمینان از حیات و نشاط او، اعتراض‌ها فروکش کرد. اوجالان پس از نلسون ماندلا، تنها رهبر یک جریان سیاسی است که 20 سال تمام در جزیره‌ای دورافتاده به‌صورت انفرادی در حبس است. اوجالان نه در دادگاه بلکه قبل و بعد از آن بارها با اعلام آتش‌بس یک‌طرفه و انتشار پیام‌های مکرر خواهان توقف فوری جنگ گریلاهای کرد و نیروهای مسلح ترکیه و آغاز مذاکره برای پایان‌دادن به این جنگ بی‌سرانجام شده است. «آپو» هم در ملاقات سپتامبر 2016 و هم در ملاقات اخیر با برادرش اعلام کرد اگر مذاکرات را دوباره شروع کنیم، می‌توان در شش ماه به بیش از سه دهه درگیری بین نیروهای نظامی ترکیه و حزب (PKK) پایان داد. کلید صلح در دست اوجالان است، همچنان‌که کلید صلح در آفریقای جنوبی در دست ماندلا بود.

اوجالان برخلاف تلاش‌های دولت که با استفاده از نیروی رسانه‌ها اصرار دارند او را مخالف صلح و آرامش و عامل جنگ داخلی معرفی کنند، نه‌تنها خواهان ادامه جنگ نیست، بلکه خواستار برقراری صلح در ترکیه و احقاق حقوق کردها از راه مسالمت‌آمیز بوده است. اوجالان شش سال پیش در 21 مارس 2013 میلادی مصادف با جشن «نوروز» که عید ملی کردهاست با پیام خود، روزی نو در تاریخ ترکیه را آغاز کرد. او در این پیام بر توقف فوری جنگ و آغاز مذاکرات سازنده برای حل مهم‌ترین مسئله ترکیه تأکید کرد. سیاست‌مداران دوراندیش ترک در آن زمان می‌دانستند مسئله کرد راه حل نظامی ندارد و فقط با مذاکره حل می‌شود، اما در همان حال که آنکارا خواهان شروع مذاکره شده بود و این مذاکرات از طریق سازمان امنیت ترکیه «میت» پیش می‌رفت، رفتارهایی موجب شد افق مذاکراتی که با امید به صلح و آشتی آغاز شده بود، در کمتر از سه سال پس از شروع تیره شود. نظامیان و سیاست‌مداران جدید حزب عدالت و توسعه همان سیاست‌های گذشته را بازتولید کرد. با انحلال پارلمان و انتخابات مجدد، فشار بر حزب اوجالان افزایش یافت. برخی رهبران سابق AKP مدعی بودند ترکیه مصمم به گسترش دموکراسی است تا به انتقادهایی که علیه این کشور می‌شود، پایان دهند، اما رفتار دولت ترکیه به‌ویژه با کردها و پیروان فتح‌الله گولن و سایر مخالفان مورد انتقاد سازمان‌های بین‌المللی و کشورهای مدافع حقوق بشر است. کردهای ترکیه هوشمندانه بر ادامه فعالیت سیاسی و صلح تأکید می‌کنند و از ورود در جنگ‌های داخلی سوریه و عراق اجتناب کرده‌اند. اقتصاد متزلزل ترکیه ایجاب می‌کند جنگ داخلی هرچه‌زودتر پایان یابد. جنگ داخلی نیمی از ارتش آن کشور را در شرق و جنوب شرقی درگیر و بلکه زمین‌گیر کرده است. ترک‌ها و کردها از زمان یورش ترک‌ها به آسیای صغیر و استقرار در مناطق کردها و رومی‌ها کنار هم زندگی کرده‌اند. مذاکره تنها راه‌حل سیاسی مسئله اصلی ترکیه است و از سوی مردم نیز حمایت می‌شود، درحالی‌که دولت و حزب حاکم حاضر به پذیرش آن نیست، حقوق 25 میلیون کرد ترکیه نباید فدای علاقه‌مندی مسئولان آن کشور به برخورد‌های با تکیه بر نیروی نظامی شود. فراخوان اوجالان برای صلح و آشتی در ترکیه بیش از نطق‌های آتشین برای سرکوب کردها، با استقبال مردم مواجه شده است.